Monety Michała Korybuta Wiśniowieckiego – monety emitowane w czasie panowania króla Polski i wielkiego księcia litewskiego Michała Korybuta Wiśniowieckiego[1].
System monetarny
Panowanie Michała Korybuta Wiśniowieckiego pogrążone było w typowej poinflacyjnej stagnacji[2]. W obiegu krążyły głównie boratynki i tymfy (tzw. moneta bieżąca), ponieważ lepsze (tzw. moneta dobra) były wychwytywane przez ludność i bezpowrotnie znikały z obrotu. Niemniej dość szybko pojawiły się żądania, formułowane zwłaszcza w laudach wojewódzkich i ziemskich, postulujących[3]
wprowadzenie dobrego pieniądza, przyjmowanego również za granicą.
W reakcji na zgłaszane postulaty w 1671 r. badano perspektywy powrotu do monety pełnowartościowej[3]. Jako próby wybito[3]:
złotówkę o wartości ⅓ talara, według stopy 28 złotych z grzywny czystego srebra oraz
Wszystko jednak skończyło się jedynie na przymiarkach[3].
W efekcie czteroletnie panowanie Michała Korybuta Wiśniowieckiego zapisało się w historii jako nieposiadające żadnych sukcesów w dziedzinie gospodarki pieniężnej. Rozbieżności między monetą dobrą i monetą bieżącą uległy dalszemu pogłębieniu. O ile kursy monet dobrych – talara i dukata – utrzymały się na poziomach z ostatnich lat panowania Jana II Kazimierza:
talar – 3 złotych polskich i 15 groszy,
dukat – 6 złotych polskich i 15 groszy,
to analogiczne kursy w monecie bieżącej spadły do 7 i 13 złotych polskich, odpowiednio[3].
Mennictwo w latach 1670–1673
W okresie panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego w srebrze bito[4]:
szelągi (1671–1673, niedatowane[14])[15] – o bardzo niskiej zawartości srebra, bite niestarannie (ok. 945 000 szt.) z powodu dotkliwego braku monet zdawkowych,
Na monetach była umieszczana tytulatura królewska[5]:
MICHAEL DEI GRATIA REX POLONIAE, MAGNUS DUX LITHUANIAE, RUSSIAE, PRUSSIAE, SAMOGITIAE, LIVONIAE, SMOLENSCIAE, KIJOVIAE, VOLHYNIAE, PODOLIAE, PODLACHIAE, SEVERIAE, CZERNIECHOVIAEQUE
w mniejszym lub większym skrócie – minimalnie do monogramu królewskiego: MR.
awers: popiersie króla w wieńcu laurowym otoczone tytulaturą,
rewers: tarcza wygięta, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb Wiśniowieckich, po bokach tarczy rozdzielone litery M.H., całość otoczona napisem.
awers: popiersie króla w wieńcu laurowym otoczone tytulaturą,
rewers: tarcza wygięta, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb Wiśniowieckich, po bokach tarczy rozdzielone litery M.H., całość otoczona napisem.
awers: popiersie króla w koronie otoczone tytulaturą,
rewers: herb Elbląga otoczony napisem.
Talar
Talary bito jedynie w Elblągu. Tadeusz Czacki opublikował rycinę swojego egzemplarza, do którego autentyczności nie można mieć jakichkolwiek wątpliwości. Dawniejsza rycina i opis talara elbląskiego były zamieszczone również w „Erleutertes Preussen Tom. II. kart. 734”. Jeden egzemplarz odnalazł (XIX w.) w Królewcu znany antykwariusz Dopler – żądano wówczas za niego 600 złotych. Wysoka cena przyczyniła się do powstania bardzo dobrych odlewów w srebrze, później spatynowanych. Takie kopie można było w XIX w. znaleźć w kilku zbiorach numizmatycznych w Warszawie. W 1838 r. pojawił się talar Michała Korybuta Wiśniowieckiego bity nowo wykonanym stemplem, sporządzonym być może na podstawie rysunku Czackiego. Talar ten był z jednej strony pozłacany, jakby wydobytym z kubka srebrnego lub innego wewnątrz złoconego naczynia.
Półtalary były bite jedynie w Elblągu. Średnica półtalara jest równa talarowi, ale za to półtalar jest o połowę cieńszy i lżejszy. Monety znajdowały się w kolekcjach:
awers: popiersie króla w wieńcu laurowym otoczone tytulaturą,
rewers: tarcza wygięta, czteropolowa, ukoronowana, na której orły i pogonie, a w środku herb Wiśniowieckich, po bokach tarczy rozdzielone litery M.H., u dołu tarcza z nominałem ⅓, całość otoczona napisem (istnieją odmiany z ornamentem nad tarczą i herbem Leliwa).
awers: monogram ukoronowane, złożone z liter MR, oznaczających: Michael Rex, a pod nim rok 1673,
rewers: pod rozetą napis w trzech wierszach: SOLIDV / CIVITATIS / ELBINGEN, a pod nim mała tarcza Elbląga (istnieją odmiany bez rozety, z odwróconym herbem Elbląga i napisem SOLIDUS zamiast SOLIDV – R4).
awers: monogram ukoronowane, złożone z liter MR, oznaczających: Michael Rex,
rewers: pod rozetą napis w trzech wierszach: SOLIDVS / CIVITAT(is) / ELBINGE(n), a pod nim mała tarcza Elbląga (istnieją odmiany z napisem SOLID zamiast SOLIDVS).
awers
rewers
Fałszerstwa
Monety Michała Korybuta były w XIX w. przedmiotem wielu fałszerstw na szkodę kolekcjonerów. Dotyczy to przede wszystkim wspomnianych wyrobów Józefa Majnerta. Ponadto fałszowany był dukat koronny – fałszerstwo to przypisywane jest Fajnowi[5].
↑ abCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 232–244.
↑BorysB.PaszkiewiczBorysB., Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 132.
↑ abcdefAdamA.DylewskiAdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 201, ISBN 978-83-7705-068-2.
↑ abcEdmundE.KopickiEdmundE., Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, LechL.Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 98,320,321,339,340,363, ISBN 83-85075-25-0.
↑ abcdeCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 232.
↑ abCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 234.
↑ abCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 235.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 233.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 236.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 237.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 236–237.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 237–238.
↑ abCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 238.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 242.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 242–243.
↑ abcdCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 243.
↑ abcCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 244.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 239.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 239–240.
↑ abcCzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 240.
↑CzesławC.KamińskiCzesławC., JanuszJ.KurpiewskiJanuszJ., Katalog monet polskich 1649–1696, wyd. pierwsze, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1982, s. 241.
↑AdamA.DylewskiAdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 201, ISBN 978-83-7705-068-2.
Hasło pierwotnie bazowało na źródłach pochodzących z XIX w.:
F.A.Vossberg: Geschichte der Preussischen Munzen und Siegel von Fruhester. Zeit bis zum Ende der Herrschaft der Deutschen Ordens, Berlin, 1843
A.Vossberg: Munzen und Siegel der Preussischen Stadte Danzig, Elbing, Thorn, so wie der Herzoge von Pomerallen in Mittelalter, Berlin, 1841
E.Hutten-Czapski: Catalogue de la Collection Petersburg, tom 1–5, Kraków, 1871–1916
Tekst dostosowano do XXI w. języka, uzupełniono o informacje z innych opracowań, a monety niepotwierdzone przez XX/XXI w. literaturę przedmiotu zostały usunięte.
Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!