Miodownik melisowaty (Melittis melissophyllumL.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych. Jest jedynym gatunkiem należącym do monotypowego rodzaju miodownik (Melittis). Występuje w południowej i centralnej Europie. W Polsce przebiega północna granica zasięgu występowania miodownika w Europie.
Morfologia
Pokrój
Roślina zielna, dorasta do 30–50 (70) cm wysokości, owłosiona, silnie aromatyczna.
Wargowe, duże, białe, białoróżowe, różowe lub pstrokate, zebrane po kilka w kątach górnych liści, silnie pachnące cytrynowo.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do lipca. Rozproszony na niżu i w niższych położeniach górskich, rzadki. Rośnie w widnych lasach liściastych i zaroślach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Quercetalia pubescenti-petraeae[3]. Oprócz ciepłolubnych lasów dębowych rośnie także w ciepłolubnych buczynach oraz cieplejszych grądach[4].
Zagrożenia i ochrona
Na obszarze Polski gatunek jest objęty ochroną od 2001 roku. W latach 2001–2004 podlegał ochronie częściowej, następnie w latach 2004–2014 ochronie ścisłej, a od 2014 roku ponownie objęty został częściową ochroną gatunkową[5][6][7]. Lokalnie zagrożenie może stanowić zmniejszanie się powierzchni naturalnych lasów liściastych oraz gospodarka leśna. Część stanowisk miodownika znajduje się na terenach parków narodowych: białowieskiego, pienińskiego i ojcowskiego[4].
Systematyka i zmienność
Synonimy: Melittis grandiflora Sm. em. Soó, Melittis hispanica Klokov, Melittis kerneriana Klokov, Melissophyllum silvaticum St-Lager, Melissa sylvestris Lam.
Uprawiana jako roślina ozdobna, używana również w medycynie ludowej; wymieniona w najstarszej zachowanej polskiej książce kucharskiej, XVII-wiecznym Compendium ferculorumStanisława Czernieckiego w sekcji potrzeby domowe[9].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
↑ abHalina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006, s. 51. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz.U. z 2001 r. nr 106, poz. 1167).