Medvedia jaskyňa (pol. Jaskinia Niedźwiedzia) – jaskinia krasowa w grupie górskiej Słowackiego Raju na Słowacji. Do końca 2016 r. poznano w niej 497 m korytarzy o różnicy poziomów sięgającej 30 m. Jest jednym z najbogatszych stanowisk paleontologicznych na terenie tego kraju.
Położenie
Jaskinia znajduje się w południowo-wschodnich zboczach płaskowyżu Glac. Jej wejście leży na wysokości 905 m n.p.m., tj. ok. 80 m poniżej poziomu płaskowyżu i ok. 300 m ponad dnem doliny Tomášovskej Belej. Odnaleziono je w stromych zerwach ponad suchą dolinką, stanowiącą lewą (orograficznie) odnogę doliny Tomášovskej Belej, którą wiodą żółte znaki szlaku z Tomášovskej Belej do rozstajów pod Bykarką (1058 m n.p.m.). Leży w granicach powiatu Nowa Wieś Spiska.
Charakterystyka
Jaskinia powstała w siwych, triasowych wapieniach tzw. gutensteinskich, budujących znaczną część płaskowyżu Słowackiego Raju. Jest pochodzenia fluwialnego, jednak kierunek i formy jej rozwoju były w znacznej mierze uwarunkowane tektoniką masywu. Tworzy ją w większości jeden duży korytarz, którego szerokość sięga 14, a wysokość waha się od 2,5 do 17 m. Prostopadle do jego osi rozwinął się Dóm Dionýza Štúra – największa komora jaskini.
W jaskini zachowała się dobrze rozwinięta szata naciekowa. Na spągu obejmuje ona m.in. kaskadowy system jeziorek (mis martwicowych) oraz liczne, cienkie stalagmity o średnicach od 5 do 12 cm i wysokości do 3 m. Nacieki mają zróżnicowane barwy: młodsze – od białej przez żółtawą do jasnobrunatnej, starsze – czerwonobrązową.
Nazwa
Nazwa jaskini związana jest z faktem, iż znaleziono w niej liczne szczątki niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus). Kości zarówno starych jak i młodych osobników odkryto w gliniastych sedymentach prawie we wszystkich pomieszczeniach jaskini. Ich wiek określono na ponad 15 tys. lat. Przypuszcza się, że w młodszym plejstocenie jaskinia służyła jako zimowisko niedźwiedzi jaskiniowych.
Dzieje eksploracji
Jaskinię odkryli speleolodzy pod kierunkiem V. Plevy 27 października 1952 r. Badania jaskini prowadzili geograf P. Janáčik oraz paleontolog Z. Schmidt. W latach 1964-1970 speleolodzy ze Spiskiej Nowej Wsi odkryli dalsze części jaskini. Nowe mapowanie jaskini przedstawił w 1977 r. Anton Droppa. Kolejną mapę wykonali członkowie Klubu Speleologicznego Słowacki Raj (słow. Speleologický klub Slovenský raj) w 2003 r. (opublikowana w 2005 r.).
Fauna
W jaskini zimuje 9 gatunków nietoperzy, z których najliczniejsze są nocek duży (Myotis myotis) i podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros), dość często spotykany jest również nocek orzęsiony (Myotis emarginatus). Skorupiaki reprezentuje troglofilny gatunek równonoga Mesoniscus graniger. Najliczniejszymi organizmami w jaskini są pajęczaki z rzędu roztoczy (Acarina), w tym troglofilne roztocze Parasitus loricatus i Gemmazetes cavatica. W przywejściowej części jaskini liczny jest troglofilny pająk Meta menardi. W jaskini żyje też troglofilny krocionóg z gatunku Allorhiscosoma sphinx oraz rzadki chrząszcz z rodziny biegaczowatych Duvalius bokori. Z jaskini tej zostały opisane po raz pierwszy na Słowacji troglobionty: skoczogonek Arrhopalites aggtelekiensis oraz maleńki, bezpigmentowy pająk Porrhomma campbeli. W ciepłej połowie roku jaskinia jest schronieniem kilku gatunków zimnolubnych gatunków much i komarów, natomiast w chłodnej – zimowiskiem motyli z gatunków szczerbówka ksieni (Scoliopteryx libatrix) i Triphosa dubiata.
Ochrona
Jaskinia leży w granicach Parku Narodowego Słowacki Raj. Dodatkowo od 1972 r. chroniona była jako zabytek przyrody (słow. prírodná pamiatka) z terenem chronionym obejmującym 188 ha. Od 2001 r. chroniona jako narodowy zabytek przyrody (słow. narodná prírodná pamiatka).
Turystyka
Jaskinia nie jest udostępniona do zwiedzania turystycznego.
Bibliografia
- Droppa Anton: Jaskyne severnej časti Slovenského raja, w: Československý kras R. 29, wyd. Academia, Praha 1977, s. 63-78;
- Hochmuth Zdenko: Krasové územia a jaskyne Slovenska, w: Geographia Cassoviensis, ročník II., 2 / 2008, wyd. Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Košice 2008, ISSN 1337-6748;
- Slovenský raj. Turistická mapa 1:50 000, wydanie 2, wyd. VKÚ Harmanec 1995, ISBN 80-85510-90-1;
- Informacje o jaskini na stronie Správy Slovenských Jaskýň.
