Maria Roga-Skąpska

Maria Roga-Skąpska
Data i miejsce urodzenia

15 grudnia 1932
Ruda Śląska

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 1984
Kraków

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

witrażownictwo

Maria Roga-Skąpska (ur. 15 grudnia 1932 w Rudzie Śląskiej, zm. 31 grudnia 1984 w Krakowie) – polska artystka, graficzka, malarka, projektantka witraży. Zaprojektowała witraże do ok. 30 kościołów. Tworzyła również mozaiki[1][2].

Fragment witrażu w kościele Ducha Świętego w Chorzowie
Witraż w kościele Opatrzności Bożej w Warszawie

Życiorys

Urodziła się w 15 grudnia 1932 roku w Rudzie Śląskiej jako Maria Roga. Była córką chemika i profesora Politechniki Wrocławskiej, Błażeja Rogi oraz Zofii z Porczyńskich, lekarki stomatolog kierowniczki ZOZ w Katowicach[2].

Ojciec Marii, Błażej Roga został delegowany w 1932 roku na kierownika koksowni „Walenty” w Rudzie Śląskiej – tam zamieszkali Rogowie i tam urodziła się Maria Roga. Wojnę i Powstanie Warszawskie Rogowie spędzili w Warszawie, gdzie matka Marii, Zofia Roga (pseudonim AK „Bakcyl”) prowadziła Szpital Polowy[3]. Po wojnie Błażej Roga został powołany na stanowisko naczelnego dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Koksochemicznego w Zabrzu (do 1949)[4], więc Rogowie zamieszkali w Zabrzu, gdzie Maria chodziła do gimnazjum. W następnych latach rodzina przeniosła się do Katowic – dlatego artystka zaczynała karierę artystyczną na Śląsku i tam zrealizowane zostało gros jej witraży[5].

Roga studiowała grafikę w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uzyskując dyplom na Wydziale Grafiki u prof. Ludwika Gardowskiego w 1956 roku. Studiowała również na Wydziale Malarstwa, m.in. u prof. Jerzego Fedkowicza[2][6].

Po okresie „praktyki” w projektowaniu witraży u wykładowcy liternictwa na ASP w Krakowie, Adama Stalony-Dobrzańskiego, od 1964 roku projektowała witraże[7], które zobaczyć można w kościołach w Gdyni i Świnoujściu, Warszawie i Wąchocku, Orońsku, Mogile, Drogomyślu[8], Woli Filipowskiej, Bystrej k. Bielska-Białej, Ustroniu, Wiśle i in[9][10]. Witraż jej projektu o największej powierzchni, obejmujący cały kościół, znajduje się w kościele Ducha Świętego w Chorzowie. Wykonywała też mozaiki i płaskorzeźby ceramiczne (Paryż, Siedlce, Łysa Góra, Kraków). Zaprojektowała witraże i mozaiki do ok. 30 kościołów. Jeden z witraży, w kościele Matki Boskiej Częstochowskiej w Drogomyślu, zaprojektowała wspólnie z mężem[11]. Wspólnego projektu witrażu w Gdyni nie zdążyła dokończyć[7].

Jej mężem był Jerzy Skąpski, grafik, malarz i projektant witraży, redaktor graficzny Tygodnika Powszechnego[12].

Zmarła 31 grudnia 1984 roku w Krakowie[2].

Twórczość

Witraże w bibliotece Opactwa Cystersów w Mogile
Witraże w sali św. Bernarda w Opactwie Cystersów w Mogile
Witraże abstrakcyjne w kościele w Bystrej k. Bielska Białej
Witraż w kościele w Bystrej k. Bielska Białej
Witraż pt. „Przyjście”, kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Drogomyślu

Wystawy

  • Wystawa indywidualna, BWA w Katowicach, 1959;
  • Wystawa indywidualna, BWA w Katowicach, 1961;
  • Wystawa małych form mozaikowych w Krakowie, 1962;
  • Wystawa Sztuki Sakralnej we Wrocławiu, 1964;
  • Witraż na wystawie w Międzynarodowym Biennale Christlicher Kunst w Salzburgu, 1966;
  • Wystawa indywidualna projektów i realizacji witraży w Bratysławie, 1978;
  • Wystawa indywidualna projektów i realizacji witraży w Krakowie, galeria Sztuki Zakładów Artystycznych ART, ZPAP, Floriańska 34, 1978;
  • Wystawa indywidualna witraży, BWA Kraków, 1981;
  • IV Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej, 1982.

Realizacje witraży

  • 1964 – Cholewiana Góra k. Niska w diec. Przemyskiej, kościół Niepokalanego Serca NMP; 2 okna na chórze, od strony zachodniej, na fasadzie kościoła;
  • 1964 – Morgi k. Mysłowic, Kościół p.w św Jacka;
  • 1964-1966 – Lutcza k. Rzeszowa, kościół Wniebowzięcia NMP – 14 okien zachodnich o wymiarze 343 x 95cm;
  • 1967–1969 – Klasztor Dominikanów w Jarosławiu – Bazylika Matki Bożej Bolesnej – dwa okna w prezbiterium i jedno nad chórem muzycznym;
  • 1967 – Pruchna, kościół parafialny p.w. św Anny, Śląsk, (dwa witraże w prezbiterium, pozostałe w nawach);
  • 1967–1970 – Drogomyśl, kościół Matki Boskiej Częstochowskiej projektu Stanisława Kwaśniewicza, 3 okna, 30m2 od południowej i 180m2 od strony północnej, to drugie we współpracy z Jerzym Skąpskim, trzecie duże w kaplicy od wschodu[13];
  • 1969-1975 – Chorzów, kościół św. Ducha, 43 okna wokół kościoła;
  • Ustroń – Kościół św Klemensa – nad ołtarzem przedstawienie Ducha Św., dwa w transepcie;
  • 1974 – Wisła, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, cztery witraże;
  • 1974–1978 – Mogiła, Opactwo Cystersów, (katakumby – sześć witraży (1974), biblioteka ufundowana przez opata Erazma Ciołka w pierwszej połowie XVI wieku – dwa witraże (1978)[14] i sala św. Bernarda – dziewięć witraży, osiem po stronie południowej, jeden po stronie zachodniej (1974-75);
  • 1975 – Melton Mowbray, Bł. O. Maksymilian Kolbe – projekt witraża dla kościoła w Melton Mowbray pod Londynem;
  • 1975–1976 – Ruda Śląska, Wirek, kościół p.w. św. Andrzeja Boboli, boczne witraże;
  • 1978 – Gdynia, Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka oo. Redemptorystów w Gdyni, 8 okien południowo-wschodnich p.t. „Wybuch pramaterii”;
  • 1978-79 – Raciborowice k. Krakowa, gotycki kościół p.w. św. Magdaleny, tzw. Kościół Długoszowy;
  • Proj. 1979 – Wąchock, Opactwo Cystersów, witraż środkowy: Rozmnożenie chleba, witraże boczne: Św Benedykt i Św Bernard oraz herby cysterskie;
  • ok. 1979 – Wrzosowa, kościół p.w.Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa projektu Stanisława Kwaśniewicza i Mariana Ficenesa, na planie trójkąta. Trzy witraże, po jednym w każdym kącie;
  • Wysowa – Drewniany kościół NMP Wniebowziętej z początku XX w.;
  • Bystrzyca – Parafia pw. św. Franciszka z Asyżu w Bystrzycy, powiat ropczycko-sędziszowski, województwo podkarpackie, trzy okna od wschodu, trzy od zachodu i dwa od północy;
  • Świnoujście, Parafia Rzymskokatolicka p.w. MB Gwiazdy Morza Stella Maris, trzy okna zachodnie, trzy wschodnie i jedno północne za ołtarzem („Matka Boska Gwiazda Morza”), które zostało wymienione z okazji roku maryjnego na oryginalny, 19-wieczny witraż;
  • Oleśnica – Kościół Wniebowzięcia NMP (świętokrzyskie), okna w ścianach południowej, północnej oraz wschodniej (za ołtarzem);
  • 1978–1979 – Siedliska II, kościół p.w. Matki Bożej Królowej Pokoju (lubelskie) – arch. Grzegorz Chruścielewski z Warszawy, od południa duże okna (Święci polscy), od północy droga krzyżowa;
  • ok. 1981 – Bystra k. Bielska, kościół p.w. Krwi Pana Jezusa Chrystusa w Bystrej projektu Stanisława Kwaśniewicza. Witraż panoramiczny z ostatnią wieczerzą od północy, z Chrystusem zmartwychwstałym od wschodu, abstrakcyjnym ciągiem kompozycyjnym również od wschodu, oraz trzy abstrakcyjne okna w jedynej pozostałej ścianie po rozbudowanej kaplicy;
  • 1982–1988 – Warszawa, Kościół Opatrzności Bożej (Rakowiec), (część witraży realizowana pośmiertnie);
  • 1983–1984 – Wola Filipowska, Kościół Św. Maksymiliana Kolbe;
  • 1984 – Orońsko, Kościół Wniebowzięcia NMP projektu W. Pieńkowskiego – 2 duże okna i 25 małych w ścianie zachodniej[15];
  • 1984–1987 – Łysa Góra, Kościół MB Nieustającej Pomocy – (realizacja pośmiertnie)[16].

Mozaiki i ceramika

  • 1968 – Paryż, mozaiki Droga Krzyżowa, kaplica Éditions du Dialogue o.o. Pallotynów;
  • ca 1972 – Siedlce, Kaplica SS. Benedyktynek, Droga Krzyżowa;
  • ca 1982 – Kraków, ceramiczna rama płaskorzeźbiona w kaplicy SS. Urszulanek;
  • 1983 – Łysa Góra, ceramiczna rama płaskorzeźbiona w kościele parafialnym Matki Bożej Nieustającej Pomocy;
  • 1984 – diec. Lubaczowska, ceramiczna, reliefowa Droga Krzyżowa.

Bibliografia

  • Polski Słownik Biograficzny, Tom XXXI (1988), Roga-Skąpska Maria (1932-1984) (Tadeusz Chrzanowski, s. 383-384).
  • Fijałkowska G., Witraże w krakowskich obiektach sakralnych – przewodnik osobisty, Wyd. Muzeum Krakowa, Kraków 2021.
  • Chrzanowski T., Dwa kościoły, „Polska” nr 10 (182), 1969.
  • Chrzanowski T., Witraże Marii Roga-Skąpskiej, „Tygodnik Powszechny” nr 1379, 08.06.1975.
  • Chomicz Z., Malowane światłem, „Razem”, nr 29 (98), 16.07.1978.
  • Rodziński S., Maria i Jerzy Skąpscy, katalog wystawy malarstwa i witrażu, BWA w Krakowie, 1981.
  • Żychiewicz T., Nowe witraże u Cystersów, „Tygodnik Powszechny” nr 31 (1540), 1978.
  • Chrzanowski T., Nowe witraże w Siedliskach, „Tygodnik Powszechny” nr 13(1575), 01.04.1979.
  • Popiel J., ks. TJ, Z wrocławskiej wystawy sztuki religijnej, „Tygodnik Powszechny” nr 31(810), 02.08.1964.
  • Chrzanowski T., Śp. Maria Roga-Skąpska, „Tygodnik Powszechny” nr 2(1855), 13.01.1985.

Przypisy

  1. ROGA-SKĄPSKA [online], encyklopedia.interia.pl [dostęp 2024-12-18].
  2. a b c d Projekty Marii Roga-Skąpskiej [online], Uniwersytet Rzeszowski [dostęp 2024-12-11].
  3. Powstańcze Biogramy – Zofia Roga-Porczyńska [online], 1944.pl [dostęp 2024-12-14].
  4. Andrzej J. Wójcik, Roga Błażej, „Giganci Nauki”, Instytutu Pamięci Narodowej [dostęp 2024-12-18] [zarchiwizowane z adresu 2023-12-03] (pol.).
  5. Roga-Skąpska Maria – e-ncyklopedia [online], silesia.edu.pl [dostęp 2024-12-17].
  6. Krzysztof Tomalski, Grafika ASP Krakow / Graphic Arts Academy of Fine Arts in Cracow by Aleksandra Toborowicz – Issuu [online], issuu.com, 23 października 2014 [dostęp 2024-12-14] (ang. • pol.).
  7. a b Maria J. Żychowska, O współczesnych witrażach sakralnych [online], Muzeum Historii Polski, 2003, s. 71 [dostęp 2024-12-18] (pol.).
  8. Świątynia [online], drogomysl.katolik.bielsko.pl [dostęp 2024-12-18].
  9. Roga-Skąpska Maria – e-ncyklopedia [online], silesia.edu.pl [dostęp 2024-12-14] (pol.).
  10. Szklane obrazy – polscy twórcy witraży [online], Culture.pl [dostęp 2024-12-18].
  11. Henryk Nadrowki Mic, Witraż świecki i kościelny: sens i walor, Studia Theologica Varsaviensia UKSW 2/2019, s.173
  12. Skąpscy [online], Dziennik Polski, 25 marca 2004 [dostęp 2024-12-11] (pol.).
  13. Sztuka na Śląsku Cieszyńskim: Kościół w Drogomyślu – pierwszy na Śląsku przykład architektury posoborowej [online], wachtyrz.eu, 8 marca 2021 [dostęp 2024-12-18].
  14. Cystersi [online], nepomuki.pl [dostęp 2024-12-18].
  15. Orońsko [online], Nasz Szydłowiec – portal informacyjny, 4 stycznia 2011 [dostęp 2024-12-18].
  16. Chrzanowski T., Śp. Maria Roga-Skąpska, „Tygodnik Powszechny” nr 2(1855), 13.01.1985

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!