Męskość

Rzeźba przedstawiająca Heraklesa – herosa w mitologii greckiej, któremu przypisywane są cechy tradycyjnie kojarzone z mężczyznami takie jak siła fizyczna i waleczność

Męskość – zbiór cech, zachowań i ról społecznych tradycyjnie związanych z chłopcami i mężczyznami. Chociaż męskość (podobnie jak kobiecość) jest społecznie skonstruowana^[1], to pewne badania wskazują, że niektóre zachowania uważane za męskie są biologicznie uwarunkowane. W jakim stopniu męskość jest uwarunkowana biologicznie bądź społecznie, jest kwestią dyskusyjną^[2][3][4]. Pojęcie męskości jest niezależne od biologicznej definicji płci męskiej^[5][6], ponieważ zarówno kobiety, jak i mężczyźni mogą wykazywać typowo męskie cechy^[7].

Machismo stanowi formę męskości, która podkreśla siłę i często wiąże się z lekceważeniem konsekwencji i odpowiedzialności^[8].

Męskość w ujęciu tradycyjnym

Cechy tradycyjnie przypisywane mężczyznom w zachodnim kręgu kulturowym to:

• Gotowość do stosowania siły – mężczyzna postrzegany jest historycznie jako wojownik
• Odwaga, gotowość do ponoszenia ryzyka i żądza przygód, powiązana z niską refleksyjnością
• Siła fizyczna, chęć walki, duch konkurencji, grubiaństwo
• Dominacja, dążenie do władzy
• Samoopanowanie, nawet chłód
• Zdolności techniczne i organizacyjne

Ponieważ w większości społeczności mamy do czynienia z dominacją mężczyzn, to cnoty są utożsamiane z cechami męskimi (łacińskie virtus – cnota – pochodzi od vir – mężczyzna).

Męskość w ujęciu współczesnym

W badaniach nurtu gender od czasu publikacji australijskiej socjolożki Raewyn Connell(inne języki) mówi się o męskości w liczbie mnogiej, to znaczy o męskościach^[9][10]. Connell poprzez analizy historyczno-kulturowe utrzymuje, że w każdej kulturze nawet w tym samym czasie istnieją różne formy męskości^[11]. Ta forma, która w danej kulturze ma znaczenie dominujące, jest określana przez Connell jako męskość hegemoniczna^[12]. Connell dała nowe impulsy do rozważań o płci^[13] i o męskości^[14][15][16].

Niektórzy socjologowie postrzegają męskość (i kobiecość) jako rodzaj spektaklu (ang. performance)^[17][18]. Performatywność płci niekoniecznie musi być celowa, a ludzie mogą nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, w jakim stopniu pełnią rolę genderową, ponieważ jednym z rezultatów trwającej całe życie socjalizacji płci jest poczucie, że płeć jest „naturalna" lub ukształtowana biologicznie.

Toksyczna męskość

Toksyczna męskość to pojęcie stosowane oryginalnie przez samopomocowe grupy aktywistów praw mężczyzn w USA w latach 1980. Według używających go autorów ma ona polegać na usilnym graniu stereotypów płciowych kultury^[19][20]. Ma skutkować znacznym skróceniem życia mężczyzn, np. w kręgu zachodnim ze względu na wartościowanie zachowań ryzykownych, jak również presją, by lekceważyć zdrowie, w tym zdrowie psychiczne^[21][22][23]. Toksyczna męskość jest proponowana jako wyjaśnienie wyższego odsetka samobójstw wśród mężczyzn^[24][25][26], częstszego uzależnienia od alkoholu lub papierosów oraz wyższego ryzyka zachowań autodestrukcyjnych pośrednich^[27][28].

Zobacz też

Zobacz hasło męskość w Wikisłowniku

• kobiecość
• cechy płciowe
• role płciowe
• tożsamość płciowa
• gender mainstreaming
• patriarchalizm

Przypisy

1. Constance L.C.L. Shehan Constance L.C.L., Gale Researcher Guide for: The Continuing Significance of Gender, Gale, Cengage Learning, 30 sierpnia 2018, s. 1–5, ISBN 978-1-5358-6117-5 [dostęp 2020-01-01]  (ang.).
2. Stephen Edward.S.E. Finn Stephen Edward.S.E., Masculinity and femininity in the MMPI-2 and MMPI-A, Minneapolis: University of Minnesota Press, 2010, s. 5–13, ISBN 978-0-8166-7520-3, OCLC 690211656 [dostęp 2020-01-01] .
3. Richard A.R.A. Lippa Richard A.R.A., Gender, nature, and nurture, s. 153–154, 218–225, ISBN 978-1-135-60425-7 [dostęp 2020-01-01] .
4. Amy S.A.S. Wharton Amy S.A.S., The sociology of gender : an introduction to theory and research, Malden, MA: Blackwell Pub, 2005, s. 29–31, ISBN 1-4051-4343-6, OCLC 61227711 [dostęp 2020-01-01] .
5. Ferrante-Wallace, Joan, 1955-, Sociology : a global perspective, wyd. 7th ed, Belmont, CA: Thomson Wadsworth, 2008, ISBN 978-0-495-39091-6, OCLC 190785236 [dostęp 2020-01-01] . Brak numerów stron w książce
6. WHO, What do we mean by "sex" and "gender"? [online], who.int, 23 września 2014 [dostęp 2020-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-23] .
7. Kimmel i inni, Men and masculinities : a social, cultural, and historical encyclopedia, Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2004, s. 294–295, ISBN 1-57607-775-6, OCLC 53946980 [dostęp 2020-01-01] .
8. machismo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-01-01]  (ang.).
9. R.W.R.W. Connell R.W.R.W., Masculinities, Polity, 2005, ISBN 978-0-7456-3426-5 [dostęp 2019-04-21]  (ang.). Brak numerów stron w książce
10. MichaelM. Flood MichaelM., International Encyclopedia of Men and Masculinities, Routledge, 2007, ISBN 978-0-415-33343-6 [dostęp 2019-04-21]  (ang.). Brak numerów stron w książce
11. Todd W.T.W. Reeser Todd W.T.W., Masculinities in Theory: An Introduction, John Wiley & Sons, 15 września 2011, ISBN 978-1-4443-5853-7 [dostęp 2019-04-21]  (ang.). Brak numerów stron w książce
12. MikeM. Donaldson MikeM., What Is Hegemonic Masculinity?, „Faculty of Arts - Papers (Archive)”, 1993, DOI: 10.1007/BF00993540 [dostęp 2019-04-21] .
13. Ronald F.R.F. Levant Ronald F.R.F., William S.W.S. Pollack William S.W.S., A new psychology of men, Basic Books, 23 marca 1995 [dostęp 2019-04-21]  (ang.). Brak numerów stron w książce
14. R.W.R.W. Connell R.W.R.W., James W.J.W. Messerschmidt James W.J.W., Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept, „Gender & Society”, 19 (6), 2005, s. 829–859, DOI: 10.1177/0891243205278639, ISSN 0891-2432 [dostęp 2019-04-21]  (ang.).
15. Demetrakis Z.D.Z. Demetriou Demetrakis Z.D.Z., Connell’s concept of hegemonic masculinity: A critique, „Theory and Society”, 30 (3), 2001, s. 337–361, DOI: 10.1023/A:1017596718715, ISSN 1573-7853 [dostęp 2019-04-21]  (ang.).
16. SteveS. Craig SteveS., Men, Masculinity and the Media, SAGE Publications, 26 lutego 1992, ISBN 978-1-5063-2047-2 [dostęp 2019-04-21]  (ang.). Brak numerów stron w książce
17. Krasuska i inni, Uwikłani w płeć : feminizm i polityka tożsamości, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008, ISBN 978-83-61006-33-6, OCLC 297799846 [dostęp 2020-01-01] . Brak numerów stron w książce
18. R.W.R.W. Connell R.W.R.W., Masculinities, Polity, 2005, ISBN 978-0-7456-3426-5 [dostęp 2020-01-01]  (ang.). Brak numerów stron w książce
19. The Classroom Origins of Toxic Masculinity [online], Longreads, 25 stycznia 2019 [dostęp 2019-06-06]  (ang.).
20. William Ming Liu: How Trump's 'Toxic Masculinity' Is Bad for Other Men. 2016-04-14. [dostęp 2019-01-30]. (ang.).
21. Gabby Bess, Karolina Wróbel: Jak męskość zabija mężczyzn. Vice, 2016-04-05. [dostęp 2019-01-30]. (pol.).
22. Magdalena Kunz: Chłopcy idą na wojnę. Co to jest toksyczna męskość?. newsweek.pl, 2019-02-12. [dostęp 2019-02-17]. (pol.).
23. Terry A.T.A. Kupers Terry A.T.A., Toxic masculinity as a barrier to mental health treatment in prison, „Journal of Clinical Psychology”, 61 (6), 2005, s. 713–724, DOI: 10.1002/jclp.20105, ISSN 0021-9762, PMID: 15732090 [dostęp 2019-04-21] .
24. Dlaczego mężczyźni częściej popełniają samobójstwo? [online], medonet.pl, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2019-06-06] .
25. GUS, Zamachy samobójcze w 2016 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-06-06]  (pol.).
26. Samobójstwa mężczyzn. Rośnie zainteresowanie męskimi problemami [online], Systemowa Świadomość Związków, 25 marca 2018 [dostęp 2019-06-06]  (pol.).
27. KonstantinosK. Tsirigotis KonstantinosK., WojciechW. Gruszczyński WojciechW., MartaM. Tsirigotis-Maniecka MartaM., Autodestruktywność pośrednia a płeć psychologiczna, „Psychiatria Polska”, 48 (4), 2014, s. 759–771, ISSN 0033-2674 .
28. SABINAS. KRÓLIKOWSKA SABINAS., Rola stereotypów płci w kształtowaniu postaw kobiet i mężczyzn wobec zdrowia, „Nowiny Lekarskie”, 80 (5), 2011, s. 387–393 [dostęp 2019-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-13] .

Kontrola autorytatywna (Ekspresja płciowa):

• LCCN: sh85081797
• GND: 4123701-8
• BnF: 119462329
• BNCF: 48856
• NKC: ph138798
• BNE: XX546447
• J9U: 987007555599305171

Encyklopedie internetowe:

• SNL: maskulinitet
• DSDE: maskulinitet