Gesta Danorum Saxo Grammaticus Literatura duńska – generalnie piśmiennictwo tworzone w języku duńskim na terenie Danii , jednak w poczet tej literatury tradycyjnie wchodzą również kroniki pisane w języku łacińskim oraz wczesne zapisy alfabetem runicznym .
Historia
Za pierwsze zabytki duńskiego języka pisanego uważa się zapisy runiczne z IX wieku (zob. kamienie runiczne z Jelling ). Najstarsze teksty pisane to łacińskie kroniki , m.in. Gesta Danorum Saxo Grammaticusa (1208) (→ średniowieczne kroniki duńskie ). Zabytki duńszczyzny to ustanowione przez króla Waldemara Zwycięskiego prawa Skanske Lov i Jyske Lov (w Codex Runicus
Oprócz kronik w okresie średniowiecza powstawały w Danii (folke)viser (śpiewane ballady-opowieści).
Pierwsze duńskie tłumaczenie Pisma Świętego – Biblia Chrystiana III – zostało wydane w 1550 roku (Kopenhaga , nakład 3000 egzemplarzy). Była to edycja oparta głównie na niemieckim przekładzie Lutra z 1545. Biblia ta zawierała 92 drzeworyty autorstwa Erharda Altdorfera .
Biblia Chrystiana III Duńska literatura świecka rozkwitła w epokach renesansu (prekursor: Ludvig Holberg ) oraz romantyzmu (charakterystyczne dla okresu są powrót do korzeni kulturowych (→ mitologia nordycka ) oraz rozwój poczucia przynależności narodowej (prekursor: Adam Gottlob Oehlenschläger , „król poezji nordyckiej”, autor hymnu narodowego Danii [1]
W połowie XIX wieku w historii literatury duńskiej pojawił się realizm ; również w tym okresie Nikolai Frederik Severin Grundtvig (założyciel uniwersytetów ludowych ) stworzył śpiewane do dziś psalmy (literatura religijna). Ważnymi postaciami okresu byli filozof Søren Kierkegaard oraz baśniopisarz Hans Christian Andersen ; obydwaj znani również poza Danią.
Hans Christian Andersen Wiek XIX zakończył się w literaturze duńskiej tendencjami pesymistycznymi i symbolizmem (pisarze Herman Bang i nagrodzony literacką nagrodą Nobla [2] Henrik Pontoppidan , poeci Johannes Jørgensen i Sophus Claussen , dramatopisarz Helge Rode (inne języki) ). Jest to też okres tzw. → realizmu jutlandzkiego Jutlandii (Jeppe Aakjær , Jakob Knudsen (inne języki) , Johannes Jensen (nagroda Nobla[2]
W XX wieku pojawiła się powieść społeczna (Martin Andersen Nexø , Hans Scherfig ) oraz psychologiczna (Frederik Paludan-Müller (inne języki) ); ważna dla tego okresu jest też twórczość Karen Blixen .
Literatura lat powojennych charakteryzowała się trzema osobnymi tendencjami: powrotem do romantyzmu, realizmem społecznym oraz tzw. nowym modernizmem (Peter Seeberg , Benny Andersen (inne języki) , Ivan Malinovski (inne języki) ).
W końcu wieku XX literatura duńska podejmowała problematykę społeczną (Vita Andersen , Christian Kampmann ). Obecnie jednym z najpopularniejszych pisarzy duńskich jest Peter Høeg , piszący w duchu postkolonializmu .
Kanon literatury duńskiej został określony 23 września 2004 roku przez duńskie ministerstwo oświaty (duń. Undervisningsministeriet )[3] procesie swej edukacji .
Grupy i kierunki literackie
Herezja – ugrupowanie literackie skupione wokół czasopisma „Heretica” (1948–1953)[4] Realizm jutlandzki [5]
Przypisy
Bibliografia
Stefan H. Kaszyński, Maria Krysztofiak. Dzieje literatury duńskiej . „Seria Filologia Skandynawska Nr 3”, 1985. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. ISSN 0208-7235 brak numeru strony Zenon Ciesielski: Słownik pisarzy skandynawskich . Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0275-5 . Brak numerów stron w książce Grzegorz Gazda: Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15724-1 . Literatury europejskie
Literatury historyczne
Literatury współczesne
