Libusza nawiązuje do wątków z czeskich legend i podań dotyczących tytułowej księżniczki, od której wywodził się ród Przemyślidów, uznawanej także za założycielkę Pragi.
Smetana nie uniknął ataków ze strony czeskich nacjonalistów zarzucających mu naśladownictwo neoniemiecczyzny i nadmiernie uleganie wpływom Richarda Wagnera. Istotnie, nawet komponując Libuszę bywał w Monachium na premierach Złota Renu oraz Walkirii, a potem także Tristana i Izoldy, można zatem w operze odnaleźć wagnerowskie wpływy. Chciał jednak, również niejako w kontrodpowiedzi skierowanej do swoich oponentów, skomponować operę o charakterze narodowym, typowo czeskim. Traktował ją jako „uroczyste tableau” przeznaczone na specjalne dla Czechów okazje i uroczystości. Połączył w partyturze bogactwo słowiańskich motywów ludowych z muzyką podniosłą. Opera czekała na swoje wykonanie aż dziewięć lat. W tym czasie kompozytor zdążył wystawić swoje trzy inne opery oraz wskutek intryg i niechęci wrogich mu środowisk ustąpić z funkcji dyrygenta, jednak od roku 1878 datuje się wzrost akceptacji dla jego dzieł także w kręgach konserwatywnych. Równolegle postępowały procesy zniedołężnienia tak fizycznego, jak też umysłowego oraz głuchota.
Pierwszą okazją do wystawienia Libuszy była wizyta austriackiego następcy tronu w Pradze w roku 1881. Podczas niej w nieukończonym jeszcze Teatrze Narodowym zorganizowano dla niego dziesięciodniowy stagione, na którym także wystawiono tę operę. Teatr wkrótce spłonął, a jego odbudowa trwała do roku 1883. Ponownie otwarto go 18 listopada 1883 także uroczystą premierą Libuszy. Dokładnie sto lat po otwarciu opera została wystawiona z okazji ponownego otwarcia Národní divadlo po jego pełnej renowacji. Wyznaczając kolejne ważne daty dla praskiej opery, Libusza jest dziełem związanym przede wszystkim z tym miastem oraz Czechami. Wystawienia poza granicami bywają tylko sporadyczne.
Josef Mathauser – Kněžna Libuše věští slávu Prahy (Libusza przepowiadająca chwałę Pragi)
Nagrania
1949, Marie Podvalová, Theodor Šrubař, Karel Kalaš, Beno Blachut, Jaroslav Veverka, Bořek Rujan, Ludmila Červinková, Marta Krásová, Miluše Dvořáková, Miloslava Fidlerová, Věra Krilová, Jaroslav Gleich; Orkiestra Symfoniczna i Chór Praskiego Radia, dyr. Alois Klíma
1995, Eva Urbanová, Vratislav Kříž, Luděk Vele, Miloslav Podskalský, Miroslava Volková, Marie Veselá, Jan Markvart, Miroslav Švejda, Pavel Červinka, Jana Jonášová, Jitka Soběhartová, Helena Kaupová; Chór i Orkiestra Teatru Narodowego w Pradze, dyr. Oliver Dohnányi
Bibliografia
Kronika Opery. Wydawnictwo KRONIKA, 1993. ISBN 83-900331-7-8. Brak numerów stron w książce
