Leopold Surmacki
Zsurmay Lipót
Czurmaj
| pułkownik
|
| Data urodzenia
|
ok. 1815
|
| Data śmierci
|
1867
|
| Przebieg służby
|
| Lata służby
|
1830–1867
|
| Główne wojny i bitwy
|
bitwa pod Kolozsvár (obecnie Kluż-Napoka), bitwa pod Nagyszeben (obecnie Sybin)
|
|
|
Leopold Surmacki, (Zsurmay Lipót), pseud. Czurmaj, (ur. ok. 1815, zm. w 1867) – uczestnik powstania listopadowego w 1830–1831 i powstania krakowskiego w 1846, podpułkownik w powstaniu węgierskim, naczelny dowódca powstania siedmiogrodzkiego, bohater Wiosny Ludów.
Pochodzenie i lata szkolne
Pochodził z bogatej, polskiej rodziny szlacheckiej, osiadłej w Proszowicach koło Krakowa. Uczył się w szkołach krakowskich, następnie służył w wojsku austriackim.
Udział w powstaniach
Mimo młodego wieku, wziął udział w powstaniu listopadowym w 1830–1831 i dał się poznać jako odważny żołnierz. Następnie walczył w powstaniu krakowskim 1848 r.
W czasie Wiosny Ludów, w początkach grudnia 1848 r. udał się na Węgry. Od 5 do 9 grudnia 1848 r. dowodził przez kilka dni w powstaniu węgierskim w Siedmiogrodzie, mimo słabej znajomości języka węgierskiego.
9 grudnia 1848 naczelną komendę przyjął od niego gen. Józef Bem i pod jego dowództwem walczył w kampanii zimowej. Uczestniczył m.in. w walkach o Kolozsvár (obecnie Kluż-Napoka) 25 grudnia 1848.
Od 19 grudnia 1848 do 13 stycznia 1849 brał udział w dowodzonym przez gen Bema 8-tysięcznym korpusie i w pokonaniu 10-tysięcznej armii austriackiej gen. Antona Puchnera oraz w wyparciu wojsk zaborczych z północnej części Siedmiogrodu.
Za męstwo został awansowany 3 lutego 1849 na majora (z datą 23 I). Prawdopodobnie 15 marca 1849 uczestniczył w zajęciu Nagyszeben (obecnie Sybin) i otrzymał stopień podpułkownika. W marcu gen. Józef Bem rozkazał rozstrzelać za niesubordynację dwóch huzarów z oddziału Surmackiego. Surmacki nie mogąc temu zapobiec, popadł w konflikt z gen. Bemem i poprosił o przeniesienie do dywizji huzarów gen. G. Kmety'ego.
Leopold Surmacki po klęsce wojsk powstańczych, został uwięziony, ale w 1850 roku, po zawieszeniu broni, został ułaskawiony.
Po 1859 roku przebywał we Włoszech w Legionach jako pułkownik.
Bibliografia
- D'âkov, Vladimir Anatol'evič (1919-1995). Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832-1855 (Królestwo Polskie) ... 1990, s. 426.
- Polski Słownik Biograficzny z. 188 (t. 46/1),(Z biogramu autorstwa Elżbiety Orman i Janusza Pezdy)
- Farkas Katalin; Zsurmay Lipót (1816–1867) - vagyontalan lengyel nemesi családból származott, részt vett az 1830–31. évilengyel felkelésben és az 1848–49. évi magyar szabadságharcban. w ; Doktori disszertáció, Magyar függetlenségi törekvések 1859-1867: a Csáky–Komáromy-féle szervezkedés Eötvös Loránd Tudományegyetem Bölcsé szettudományi Kar.
- E. Kozłowski, Legion polski na Węgrzech 1848–1849, Warszawa 1983.
