Leonard Mociulschi

Leonard Mociulschi

general de divizie [a]
Data i miejsce urodzenia	25 marca 1889 Siminicea, okręg Suczawa[b], ówczesne Królestwo Rumunii
Data i miejsce śmierci	15 kwietnia 1979 Braszów
Przebieg służby
Lata służby	1910–1947
Siły zbrojne	Rumuńskie Siły Zbrojne
Stanowiska	dowódca 3. Dywizji Górskiej, dowódca Korpusu Górskiego
Główne wojny i bitwy	II wojna bałkańska, I wojna światowa, II wojna światowa
Późniejsza praca	pamiętnikarz
Odznaczenia

Leonard Mociulschi (pol. Leonard Moczulski^[1], ur. 25 marca 1889 w Siminicei; zm. 15 kwietnia 1979 w Braszowie) – rumuński generał pochodzenia polskiego^[2], dowódca jednostek piechoty górskiej(inne języki) podczas II wojny światowej.

II wojna bałkańska, I wojna światowa, okres międzywojenny

Kapitan Leonard Mociulschi po odznaczeniu Orderem Gwiazdy Rumunii (1919)

Karierę wojskową rozpoczął w 1910 r. w oficerskiej szkole piechoty w Bukareszcie^[3], którą ukończył w 1912 roku jako podporucznik.

Uczestniczył w kampanii rumuńskiej w II wojnie bałkańskiej (1913). Na początku rumuńskiego udziału w I wojnie światowej, był dowódcą 10. kompanii 29. Pułku Piechoty z Dorohoi. Za wkład bojowy w bitwach pod Oituz(inne języki) i Soveją został odznaczony przez króla Ferdynanda I i generała Henriego Mathiasa Berthelota(inne języki), dowódcę francuskiej misji wojskowej w Rumunii, oraz awansowany na kapitana.

Po wojnie otrzymał awans na majora. Był bardzo ceniony przez zwierzchników, w tym księcia Karola^[3].

W 1921 r. został zastępcą dowódcy 6. Batalionu Piechoty Górskiej. Jako wyróżniający się oficer elitarnych jednostek strzelców górskich (Vânători de munte(inne języki)^[c]), awansował kolejno na stopień podpułkownika i pułkownika. Od 1932 r. dowodził batalionem górskim w Syhocie. W 1940 r. został zastępcą dowódcy 1. Mieszanej Brygady Górskiej^[4].

II wojna światowa

Pułkownik Leonard Mociulschi z 1. Brygadą Górską oraz innymi żołnierzami rumuńskiej 3. Armii(inne języki) brał udział w niemieckiej operacji "Barbarossa", prowadząc walki w północnej Bukowinie (operacja München). Po przekroczeniu Dniestru oddziały Mociulschiiego w połowie lipca 1941 r. przebiły się przez linię Stalina. We wrześniu 1. Brygada wzięła udział w bitwie nad Morzem Azowskim, w trakcie której zniszczono sowiecką 9. i 18. armię, a następnie zostało włączona do sił gen. Mansteina operujących na Krymie jako jeden z najbardziej wartościowych oddziałów armii rumuńskiej^[2].

Leonard Mociulschi został zastępcą dowódcy rumuńskiej 4. Dywizji Górskiej. Ta duża jednostka wojskowa odegrała główną rolę w oblężeniu i zdobyciu Sewastopola. W 1942 roku Leonard Mociulschi został awansowany na generała brygady i odznaczony niemieckim Kriegsorden des Deutschen Kreuzes in Gold za odwagę na polu bitwy. Po niepowodzeniach rumuńskiej 3. Dywizji Górskiej na Kaukazie Mociulschi został mianowany jej dowódcą w 1943 r., zastępując generała majora Radu Fâlfănescu(inne języki).

W 1943 r. dywizja ta prowadziła walki na przyczółku kubańskim i na Krymie. Mociulschi wyróżnił się, nie tylko dowodząc obroną wobec sowieckich ataków oraz troszcząc się o swoich żołnierzy, ale i przychylnym stosunkiem wobec miejscowej ludności^[3]. W kolejnym roku 3 Dywizja Górska broniła Sewastopola w ramach V KA. Sukces sowieckiej operacji krymskiej oznaczał dla Mociulschiego i jego żołnierzy ewakuację z Półwyspu Krymskiego.

W sierpniu 1944 r. Rumunia przeszła na stronę aliantów. W związku z tym została zaatakowana przez Węgry, pozostające w Osi. Awansowany wcześniej na generała dywizji Leonard Mociulschi walczył na czele swojej dywizji z węgierską ofensywą w Siedmiogrodzie. W związku z tymi wydarzeniami jest oskarżany o wydanie rozkazu mordowania węgierskich cywilów, m.in. we wsi Ginta^[5][6][7].

Po odbiciu Siedmiogrodu 3. Dywizja Górska podeszła pod Debreczyn, a następnie z sukcesami walczyła w Karpatach m.in. przeciwko niemieckim strzelcom alpejskim. W składzie rumuńskiej 1. Armii(inne języki) wkroczyła na Słowację, zbliżając się do Pragi wiosną 1945 r. Za zasługi w walkach przeciwko wojskom Osi Moczulski otrzymał Order Michała Walecznego z Mieczami.

8 kwietnia 1945 r. gen. Mociulschi został dowódcą rumuńskiego Korpusu Górskiego, co było ukoronowaniem jego kariery wojskowej^[4].

W socjalistycznej Rumunii

Po objęciu władzy w Rumunii przez komunistów Korpus Górski został rozwiązany, a Leonard Mociulschi przeszedł w stan spoczynku w 1947 r. W 1948 r. został aresztowany przez służbę bezpieczeństwa i więziony bez procesu ponad 7 lat. Do 1955 r. przebywał w więzieniach na obszarze gmin Jilava (Penitenciarul București(inne języki)) oraz Aiud^[3] i pracował przy budowie kanału Dunaj–Morze Czarne^[2].

Na fali destalinizacji w Rumunii został zwolniony, ale miał zrujnowane zdrowie i nie posiadał źródeł utrzymania. Początkowo podjął się pracy robotnika na kolei, jednak w 1956 r. otrzymał niewielką emeryturę. Stopniowo podwyższano mu świadczenia, a w 1964 r. pozwolono na zamieszkanie w Braszowie^[2]. W okresie rządów Nicolae Ceaușescu został zrehabilitowany, odznaczony Orderem 23 Sierpnia, a w 1967 r. ukazały się jego wspomnienia wojenne.

Leonard Mociulschi zmarł w Braszowie 15 kwietnia 1979 r. Jego pogrzeb odbył się z honorami wojskowymi. Ciało skremowano, a prochy zostały rozsypane przez żołnierzy 21. Batalionu Górskiego w rumuńskich Karpatach^[4][d].

Awanse^[8]

• 1 kwietnia 1932 – podpułkownik
• 1 kwietnia 1937 – pułkownik
• 24 stycznia 1942 – general de brigadă^[9] (brigadier^[4])
• 11 maja^[10] 1944 – general de divizie (major-general^[4][a])

Odznaczenia

• Medal Wysiłku Kraju (Medalia „Avântul Țării”)(inne języki) (1913)
• Kawaler Orderu Korony Rumunii z Mieczami za „Męstwo Wojskowe” (1917)
• Krzyż Wojenny (1918)
• Kawaler Orderu Gwiazdy Rumunii (1919)
• Krzyż Żelazny
  • II Klasy (1941)
  • I Klasy (1942)^[4]
• Złoty Krzyż Niemiecki (25 października 1942)
• Order Krzyża Wolności I Klasy (10 marca^[4] 1943)
• Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego (18 grudnia 1943)
• Tarcza Krym (1943)^[4]
• Order Michała Walecznego
  • III Klasy (17 października 1941)^[4]
  • II Klasy (19 lutego 1944)
  • III Klasy z Mieczami (23 marca 1945)
• Order 23 Sierpnia III Klasy (9 grudnia 1964)^[11]

Upamiętnienie

Imię generała Leonarda Mociulschiego noszą:

• 21 Batalion Strzelców Górskich (Batalionul 21 Vânători de Munte „General Leonard Mociulschi”) 2 Brygady Strzelców Górskich (Brigada 2 Vânători de Munte „Sarmizegetusa”) – sformowany 31 stycznia 1940 r. w Baia Sprie, obecnie stacjonujący w Predeal^[12];
• ulice w Botoszanach^[13], Braszowie^[14], Călărași^[15], Oradei^[16], Suczawie^[17];
• pomniki w Syhocie^[18] i w Suczawie^[19].

Uwagi

1. Odpowiednikiem dwugwiazdkowego generała w wojsku rumuńskim jest obecnie generał major (rum. general-maior). W 1972 r. dwugwiazdkowy generał został nazwany generałem lejtnantem (rum. general-locotenent). Jego odpowiednikiem w l. 1995–2004 r. był generał dywizji (rum. general de divizie). Odpowiednikiem stopnia Mociulschiego w Wehrmachcie byłby Generalleutnant, wg terminologii angielskiej: lieutenant-general – por. angielskie nazwy stopni rumuńskich w okresie II wojny światowej: Însemnele gradelor militare și Armata Regale Române 1944
2. Biogramy Mociulschiego i inne publikacje poświęcone generałowi często lokalizują wieś Siminicea w sąsiednim okręgu Botoszany (rum. județul Botoșani)^{[4][20][10][2]}.
3. Vânători de munte(inne języki) (dosłownie: 'myśliwi (łowcy) górscy') – strzelcy górscy, elitarne oddziały rumuńskiej piechoty górskiej(inne języki) o bardzo wysokim poziomie wyszkolenia i gotowości bojowej^[21][22].
4. Ponad najwyższymi szczytami rumuńskich Karpat: Moldoveanu, Omu i Postăvarul(inne języki)^[3] lub na polanie w górach Postăvarul – ulubionym miejscu wspinaczek generała^[2].

Przypisy

1. Jan Bujak: IV. Bukowińscy Polacy w granicach Wielkiej Rumunii (1918-1940). [w:] Polacy na Bukowinie. Od najdawniejszych czasów do końca drugiej wojny światowej [on-line]. krakowniezalezny.pl, 2018-01-18. [dostęp 2024-07-30].
2. Hubert Kozieł: Polak, który był bohaterem Rumunii. „Rzeczpospolita”, 2018-01-18. [dostęp 2024-07-30].
3. General Leonard Mociulschi. general.mociulschi.ro. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
4. Mociulschi, Leonard. tracesofwar.com. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
5. Magyar civileken álltak bosszút: hetvenöt éve történt a gyantai vérengzés. mandiner.hu, 2019-09-25. [dostęp 2024-07-30]. (węg.).
6. Boros Zoltán és Bukarest. erdely.ma, 2019-09-04. [dostęp 2024-07-30]. (węg.).
7. Attila Zsolt Papp: „A falura törő román hadsereg a békés lakosságon töltötte bosszúját”: 75 éve volt a gyantai vérengzés. foter.ro, 2019-09-25. [dostęp 2024-07-30]. (węg.).
8. Mociulschi, Gh. Leonard. generals.dk. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
9. General Leonard Mociulschi (wersja rumuńskojęzyczna). general.mociulschi.ro. [dostęp 2024-07-30]. (rum.).
10. Mirko Harjula: Saksan liittolaiset toisessa maailmansodassa 1939-1945. Helsinki: Books on Demand GmbH, 2009, s. 178. ISBN 978-952-498-200-9. [dostęp 2024-07-30]. (fiń.).
11. Decretul nr. 500/1964 pentru conferirea unor ordine si medalii. lege5.ro. [dostęp 2024-07-30]. (rum.).
12. Mariana Dinu: Batalionul 21 Vânători de Munte „General Leonard Mociulschi” la ceas aniversar. isp.forter.ro, 2020-01-17. [dostęp 2024-07-30]. (rum.).
13. Strada General Leonard Mociulschi, Botoșani, Botoșani. romania-streets.openalfa.com. [dostęp 2024-07-30].
14. Strada General Leonard Mociulschi. vymaps.com. [dostęp 2024-07-30].
15. Strazi in Calarasi. Strada General Leonard Mociulschi. orasul.biz. [dostęp 2024-07-30].
16. Strazi in Oradea. Strada Gen. Leonard Mociulschi. orasul.biz. [dostęp 2024-07-30].
17. How to get to Strada General Leonard Mociulschi in Suceava. moovitapp.com. [dostęp 2024-07-30].
18. Ewa Marcinkowska: General Mociulschi Memorial (Str. G-ral Mociulschi, Sighetu Marmatiei). tracesofwar.com. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
19. Ewa Marcinkowska: General Mociulschi Memorial (Siminicea). tracesofwar.com. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
20. General de divizie Leonard Mociulschi. worldwar2.ro. [dostęp 2024-07-30]. (rum.).
21. CH. Vanatori de Munte: elitarne oddziały górskie: Rumunia. „Komandos”. 11, s. 6-7, 1993. 
22. Janusz Solak: Rumunia. Narodowe i ponadnarodowe aspekty integracji ze strukturami euroatlantyckimi. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004, s. 219. ISBN 83-7322-721-0. [dostęp 2024-07-30].

Linki zewnętrzne

• 21 LEONARD MOCIULSCHI. YouTube. [dostęp 2024-07-30]. (rum.).