Lalibela

Lalibela

ላሊበላ

Państwo	Etiopia
Kyllyl	Amhara
Wysokość	2630[1] m n.p.m.
Populacja (2012) • liczba ludności	19100[2]
Położenie na mapie Etiopii Lalibela
12°01′45,660″N 39°02′25,512″E

Lalibela^[3] (amhar. ላሊበላ) daw. Roha^[a][4] – miejscowość w Etiopii, leżąca na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej.

Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan. Słynie z jedenastu wykutych w litej skale monumentalnych kościołów, zbudowanych najprawdopodobniej na zlecenie cesarza Lalibeli (1181–1221) w XII–XIII wieku.

W 1978 roku wykute w skale kościoły Lalibeli wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.

Geografia

Lalibela leży 2630 m n.p.m. na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej, ok. 700 km na północ od Addis Abeby^[5]. Przez miejscowość przepływa strumyk Jordan^[5].

Historia

W okresie średniowiecza miasto nazywało się Roha^[5] i było stolicą królestwa dynastii Zagwe obejmującego tereny obecnej Etiopii w X–XIII wieku^[2]. Obecna nazwa miasta została nadana mu na cześć negusa Etiopii z dynastii Zagwe – Lalibeli (1181–1221)^[5][4], który miał założyć tu nową stolicę królestwa i zlecić w mieście budowę kościołów^[2] z zamiarem stworzenia „Nowej Jerozolimy” po tym, jak muzułmanie zablokowali drogi pielgrzymkowe do Jerozolimy^[6].

Lalibela znaczy „pszczoły uznały jego władzę”^[1]. Według legendy po narodzinach cesarza otoczył go rój pszczół, co jego matka uznała za znak i zapowiedź, że będzie w przyszłości negusem, królem królów Etiopii^[1]. Sprawujący wówczas władzę brat przyszłego cesarza otruł Lalibelę w obawie o utratę tronu^[1]. Lalibela zapadł jednak w trzydniowy sen, podczas którego aniołowie zanieśli go do nieba^[1], a bóg odesłał go na ziemię z poleceniem budowy kościołów i wysłał aniołów, by pomogli w budowie, pracując w nocy^[5].

Według innej legendy, król miał zatrudnić Hindusów, Arabów, Egipcjan a nawet budowniczych z Jerozolimy^[5]. Budowle miały zostać ukończone po 24 latach pracy^[5]. Aby zmieścić się w takich ramach czasowych, przy budowie musiałoby pracować 40 tys. robotników, co wydaje się mało prawdopodobnym^[5].

Kolejna legenda utrzymuje, że przynajmniej jeden z kościołów został zbudowany z pomocą aniołów w jeden dzień^[1].

Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan^[7]. Lalibelę odwiedza podczas świąt kościelnych do 50 tys. wiernych^[7]. Corocznie kościoły zwiedza ponad 10 tys. turystów^[7][b]. W Lalibeli przebywa ok. 350 księży i 250 diakonów, setki mnichów i studentów^[8].

Kościoły Lalibeli

Współpraca

Miejscowość partnerska:

• Peer, Belgia

Galeria

• 
  Biete Medhani Alem
• 
  Biete Mariam
• 
  Biete Maskal
• 
  Biete Golgotha Mikael
• 
  Biete Amanuel
• 
  Biete Qeddus Mercoreus
• 
  Biete Ghiorgis
• 
  Biete Abba Libanos
• 
  Biete Gabriel Raphael
• 
  Biete Lehem
• 
  Kościół Świętego Jerzego, widok z góry
• 
  Kościół Świętego Jerzego

Uwagi

1. Stosowanie imienia Lalibela jako toponim pojawia się w XVI–XVII wieku; do tej pory Etiopski Kościół Ortodoksyjny często stosuje nazwę Debra Roha. Patrz Phillipson (2014))
2. Dane z 2001 roku

Przypisy

1. Kim Wildman, Philip Briggs: Ethiopia. Bradt Travel Guides, 2012, s. 323. ISBN 978-1-84162-414-3. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
2. David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky: Historical Dictionary of Ethiopia. Scarecrow Press, 2013, s. 259. ISBN 978-0-8108-7457-2. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
3. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju: Afryka. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 66, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. [dostęp 2016-01-16].
4. David W. Phillipson: Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC – AD 1300. Boydell & Brewer Ltd, 2014, s. 227. ISBN 978-1-84701-088-9. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
5. Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 179. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
6. UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
7. Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 180. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
8. Mark Jarzombek. Lalibela and Libanos: The King and the Hydro-Engineer of 13th Century Ethiopia. „Construction Ahead”, s. 16–21, (May–June 2007). (ang.). 

Linki zewnętrzne

• UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela – film. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

Kontrola autorytatywna (miejscowość):

• VIAF: 123233020
• LCCN: no2020111190
• BnF: 12651541q
• SUDOC: 165017589
• NKC: ge834733
• BNE: XX6057238
• J9U: 987007564692105171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: place/Lalibela-Ethiopia
• БРЭ: 2641766
• SNL: Lalibela