Księżyce Kordylewskiego

Rozmieszczenie punktów libracyjnych L4 i L5, w których występują księżyce Kordylewskiego

Księżyce Kordylewskiego – obłoki pyłowe znajdujące się w punktach libracyjnych L₄ i L₅ orbity Księżyca, obiegające Ziemię w tym samym czasie co Księżyc. Ich istnienie w 1961 roku zostało ogłoszone przez polskiego astronoma Kazimierza Kordylewskiego^[1][2], jednak jego obserwacje były podważane, a istnienie obłoków pyłowych w punktach libracyjnych zostało potwierdzone dopiero w 2018 roku przez zespół Judit Slíz-Balogh, Andrasa Barta i Gábora Horvátha^[3][4].

Kordylewski początkowo poszukiwał planetoid, podobnych do grupy planetoid trojańskich obecnych w punktach libracyjnych Jowisza. Wobec niepowodzenia obserwacji fotograficznych, astronom Józef Witkowski zwrócił mu uwagę na większe prawdopodobieństwo istnienia w tych obszarach obłoków pyłu, możliwych do zbadania metodą fotometryczną. Kordylewski wobec niskiej jakości dostępnych fotometrów zdecydował się na obserwacje dokonywane gołym okiem^[5]. Po raz pierwszy miał zaobserwować obłoki w październiku 1956 roku w obserwatorium meteorologicznym na Kasprowym Wierchu, jako poświatę o wielkości kątowej około 2° (później oceniano wielkość obłoków na 6°) i jasności o połowę mniejszej od efektu Gegenschein (przeciwświecenia). Zjawisko to udało się sfotografować 5 lat później, kiedy hipotetyczne obłoki zdawały się zmienić kształt i rozmiar.

Każdy z dwóch obłoków Kordylewskiego ma masę sumaryczną około 10 000 kg, a średnicę ok. 10 000 km^[6] (dla porównania średnica Ziemi wynosi ok. 12 745 km).

Istnienie księżyców pyłowych może być zjawiskiem przejściowym (krótkotrwałym), jako że punkty libracyjne L4 i L5 są niestabilne ze względu na perturbacje ze strony planet wewnętrznych.

Francisco Valdes i Robert A. Freitas Jr. poszukiwali bezowocnie obiektów w pobliżu Punktów Lagrange'a układu Ziemia – Księżyc, jednak nie wykluczają istnienia chmur pyłowych w tych miejscach^[7].

W 2018 roku węgierscy badacze Judit Slíz-Balogh, Andras Barta i Gábor Horváth opublikowali wyniki obserwacji potwierdzające istnienie księżyców Kordylewskiego^{[8][4][9][10]}.

Zobacz też

• (3753) Cruithne
• Trojańczycy

Przypisy

1. księżyce Kordylewskiego, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-11] .
2. Rene Laufer, Wilfried Tost, Oliver Zeile, Ralf Srama, Hans-Peter Roeser: THE KORDYLEWSKY CLOUDS – AN EXAMPLE FOR A CRUISE PHASE OBSERVATION DURI NG THE LUNAR MISSION BW1. 21.02.2007. [dostęp 2016-06-24].
3. JuditJ. Slíz-Balogh JuditJ., AndrásA. Barta AndrásA., GáborG. Horváth GáborG., Celestial mechanics and polarization optics of the Kordylewski dust cloud in the Earth–Moon Lagrange point L5 – Part II. Imaging polarimetric observation: new evidence for the existence of Kordylewski dust cloud, „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, 482 (1), 2019, s. 762–770, DOI: 10.1093/mnras/sty2630, ISSN 0035-8711 [dostęp 2022-08-03]  (ang.).1 stycznia
4. Judit Slíz-Balogh, Andras Barta, Gábor Horváth. Celestial mechanic and polarization opitics of the Kordylewski dust cloud in the Earth-Moon Lagrange point L5 I. – Three dimensional celestial mecganical modelling of dyst cloud formation. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 480 (4), s. 5550-5559, 11 listopada 2018. DOI: 10.1093/mnras/sty2049. ISSN 0035-8711. 
5. Kazimierz Kordylewski, [w:] AndrzejA. Woszczyk AndrzejA., Sylwetki Astronomów Polskich,, str.119 [dostęp 2019-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-24] .
6. R.R. Laufe R.R. i inni, The Kordylewsky Clouds - An example for a cruise phase observation during the lunar mission BW1, 11th ISU Annual International Symposium, 2007  (ang.). Brak numerów stron w książce
7. Francisco Valdes: A Search for Objects near the Earth-Moon Lagrangian Points. 1982. [dostęp 2016-07-06].
8. Radek Kosarzycki: Węgierscy badacze obserwują obłoki Kordylewskiego. Puls Kosmosu, 2018-10-27. [dostęp 2018-10-29].
9. Peter Dockrill: Astronomers Have Detected a Gosthly Dust Cloud Orbiting Our Earth. ScienceAlert, 2018-10-29. [dostęp 2018-11-06].
10. Tomasz Mrozek: Nowe dowody na istnienie pyłowych Księżyców Kordylewskiego. Urania – Postępy Astronomii, 2018-11-05. [dostęp 2018-11-06].

Bibliografia

• http://www.kordylewski.pl/
• https://web.archive.org/web/20080509122027/http://www.daedalusal4.utvinternet.co.uk/1%20-%20Location.htm
• Ze wspomnień o Kazimierzu Kordylewskim. wsp.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-12)].
• NASA Technical Memorandum X-814