Krystyna Oniszczuk-Awiżeń

Krystyna Oniszczuk-Awiżeń

Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1953 Kłodzko
Zawód, zajęcie	historyk, muzealnik, wydawca

Krystyna Oniszczuk-Awiżeń (ur. 4 stycznia 1953 w Kłodzku) – polska historyczka, muzealniczka i wydawca, autorka wielu opracowań z zakresu historii i kultury ziemi kłodzkiej.

Życiorys

Urodziła się w Kłodzku, skąd po zdaniu matury w Liceum Ogólnokształcącym im. B. Chrobrego wyjechała do Wrocławia, podejmując studia na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego (kierunek archiwalno-edytorski). Po uzyskaniu dyplomu magisterskiego w 1977, w 1978 podjęła pracę w Muzeum Historycznym we Wrocławiu. W 1981 ukończyła podyplomowe Studium Muzeologiczne w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego^[1][2].

Ekspozycja współczesnego szkła artystycznego w Muzeum Ziemi Kłodzkiej.

Od 1984 związana jest z Muzeum Ziemi Kłodzkiej, przez wiele lat jako starszy kustosz w Dziale Historycznym^[1][2]. Jest autorką wielu scenariuszy wystaw historycznych w MZK i innych placówkach muzealnych oraz towarzyszących im katalogów i opracowań, m.in.:

Katalog wystawy Z dziejów Kłodzka.

Ziemia Kłodzka w dawnej kartografii, 600 lat aptekarstwa kłodzkiego, Z dziejów Kłodzka, Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji i historii szklarstwa ziemi kłodzkiej, Przewodnik po zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko na dawnej karcie pocztowej^[1][2]. Przygotowała również siedem wystaw z cyklu „My Kłodzczanie”, prezentujących sylwetki zasłużonych mieszkańców miasta takich jak m.in. Bronisław Brzozowski, Marta i Stanisław Dąbrowscy, Leopold Oleniuk, Maria Dzierżyńska, Jerzy Gara, Krystyna Toczyńska-Rudysz.

Animatorka kultury, wydawca, w latach 1991–1998 i od 2004 prezes oddziału kłodzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego^[1][3].

Jest żoną Mirosława Awiżenia, dziennikarza, wydawcy w Oficynie Wydawniczej „Brama”, założyciela i redaktora naczelnego periodyku „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”, poety, dysydenta w okresie PRL, ojca Macieja.

Działalność publicystyczna i wydawnicza

Od 1993 jest zastępcą redaktora naczelnego czasopisma „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej” i redaktorką naczelną miesięcznika „Przegląd Kulturalny”, ukazującego się jako dodatek do „Bramy” w latach 1997–2005. Inicjatorka i redaktorka rocznika kulturalnego „Almanach Ziemi Kłodzkiej”, ukazującego się od 2006. Członek kolegium redakcyjnego „Zeszytów Muzeum Ziemi Kłodzkiej” (od 2009). Jest pomysłodawczynią i wydawcą serii „Biblioteka regionalna. Biografie”^[1][2].

Działalność naukowa i popularyzatorska

K. Oniszczuk-Awiżeń omawia książkę Ciekawostki z dziejów Ziemi Kłodzkiej. Pionierskie lata 1945–1950

Jest autorką wielu publikacji popularyzujących wiedzę o ziemi kłodzkiej, opartych o własne badania archiwalne: książek, licznych artykułów o tematyce związanej z historią i kulturą ziemi kłodzkiej, scenariuszy muzealnych wystaw historycznych^[1][2].

Artykuły i opracowania publikowała w „Zeszytach Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, miesięczniku „Ziemia Kłodzka”, „Gazecie Prowincjonalnej Ziemi Kłodzkiej”, w tej ostatniej także aktualności i bieżące notatki o wydarzeniach kulturalnych w regionie^[1][2].

W 2018 opracowała oryginalny rękopis z XVI w. Kaufbuchu (księgi kupieckiej) kancelarii Radkowa a artykuł o nim opublikowała w tomie XXV „Rocznika Ziemi Kłodzkiej”. Kaufbuch został odnaleziony przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej i przekazany w podarunku Muzeum Ziemi Kłodzkiej^[4].

Publikacje (wybór)

Książki

• Wspomnienia z Syberii, wyd. Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko–Szczytna 1999. ISBN 978-83-909408-8-5 OCLC 164071067.
• Ciekawostki z dziejów Ziemi Kłodzkiej, wyd. Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko–Szczytna 2016. ISBN 978-83-60549-22-3, OCLC 1007887839.
• O dawnym hrabstwie kłodzkim i zasłużonym historyku Josephie Köglerze, Seria: Biblioteka Regionalna, Biografie, 3, wyd. Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko–Szczytna 2018. ISBN 978-83-60549-51-3, OCLC 1084574970.
• Atrakcje turystyczne ziemi kłodzkiej na dawnej karcie pocztowej ze zbiorów Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 2019. ISBN 978-83-60549-55-1, OCLC1236073409.
• Ciekawostki z dziejów Ziemi Kłodzkiej. Pionierskie lata 1945–1950 [Pamiętniki, wspomnienia i relacje], red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń, wyd. Oficyna Wydawnicza „Brama”, Kłodzko–Szczytna 2020. ISBN 978-83-60549-55-1, OCLC 1236073409.

Publikacje w pracach zbiorowych

• Zarys dziejów śląskich fabryk zegarów – Gustawa Beckera i Edwarda Eppnera. W: „Oczy czasu”. Zegary w zbiorach muzeum w Kłodzku. Katalog wystawy, wyd. I, Kłodzko 1990, s. 15; wyd. II uzup. i popr. Kłodzko 2015, s. 15.
• Zasoby bibliotek klasztornych w Kłodzku w XVIII wieku. W: Michał Klahr Starszy i jego środowisko kulturowe. Red. Jan Wrabec, Wrocław 1995, s. 239.
• Historia szklarstwa Ziemi Kłodzkiej. W: Współczesne kłodzkie szkło artystyczne na tle tradycji szklarstwa Ziemi Kłodzkiej, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1997, s. 21.
• Życie prywatne i towarzyskie na łamach kłodzkiej prasy na przełomie XIX/XX w. w: Dom w zwierciadle minionego czasu, Kłodzko 2001, s. 79.
• Wokół genezy założenia huty szkła „Oranienhutte” w Strachocinie – Stroniu Śląskim. W: Marianna Orańska a ziemia kłodzka, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 2010, s. 39.
• Tváře kultury. W: Kladsko. Dějiny regionu, red. Ondřej Felcman(inne języki), Ryszard Gładkiewicz, Hradec Králové-Wrocław-Praha-Kłodzko 2012, s. 352.
• Kulturotwórcza rola towarzystw i stowarzyszeń społeczno-kulturalnych na ziemi kłodzkiej w drugiej połowie XX i w pierwszej dekadzie XXI wieku. W: Kultura ziemi kłodzkiej. Tradycje i współczesność. Red. Edward Białek, Wojciech Browarny, Małgorzata Ruchniewicz, Wrocław 2016, s. 131.
• Dorobek Josepha Köglera źródłem inspiracji ekspozycji muzealnej. W: Projektowanie historii. Historiografia Ziemi Kłodzkiej od średniowiecza do współczesności. Red. Bogusław Czechowicz, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 2018, s. 93.

Przewodniki, albumy i katalogi wystaw

Źródło: Muzeum Ziemi Kłodzkiej^[5]

• Oblicze miasta – katalog eksponatów prezentowanych na wystawie stałej związanych z dziejami Kłodzka, Kłodzko 1986
• Przewodnik po zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej – omówienie kolekcji Działu, Kłodzko 2008 (z Barbarą Frydrych)
• Ziemia Kłodzka w dawnej kartografii – katalog kolekcji kartograficznej, Kłodzko 1995
• Dom w zwierciadle minionego czasu. Przestrzeń kulturowo-społeczna na przełomie XIX–XX w. – katalog obiektów kultury materialnej z pocz. XX w. prezentowanych na wystawie czasowej, Kłodzko 2001 (z Krystyną Toczyńską-Rudysz)
• Katalogi firmowe hut szkła z terenu ziemi kłodzkiej w zbiorach Muzeum Ziemi Kłodzkiej, „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej”, nr 10, Kłodzko 2009
• Kłodzko w średniowieczu (z Barbarą Frydrych)^[6]
• Kłodzko na dawnej karcie pocztowej^[7]

Wyróżnienia i nagrody

• Nagroda im. Anatola J. Omelaniuka przyznawana przez Radę Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych Rzeczpospolitej Polskiej oraz Dolnośląskie Towarzystwo Regionalne – wyróżnienie za rok 2020 za redakcję książki Ciekawostki z dziejów Ziemi Kłodzkiej. Pionierskie lata 1945–1950, dokumentującej powojenne procesy osadnicze i tworzenie się społeczności lokalnych na ziemi kłodzkiej (2021)^[8].
• Honorowe Obywatelstwo Miasta Kłodzka (2023)^[9][10]

Przypisy

1. Irena Klimaszewska: Oniszczuk-Awiżeń Krystyna. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 4 (Ś–Ż) z suplementem. Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2011, s. 303. ISBN 978-83-62337-36-1.
2. Prezentacja członków PTH. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń. W: red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: XII Almanach Ziemi Kłodzkiej z kalendarzem na 2021 rok. Szczytna–Kłodzko: Oficyna Wydawnicza Brama, 2021, s. 73. ISBN 978-83-60549-56-8.
3. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: 40-lecie kłodzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. W: red. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń: XII Almanach Ziemi Kłodzkiej. Szczytna–Kłodzko: Oficyna Wydawnicza „Brama”, 2021, s. 9. ISBN 978-83-60549-56-8.
4. Krystyna Oniszczuk-Awiżeń. Tajemnice XVI-wiecznego manuskryptu ze zbiorów Towarzystwa Miłośników Ziemi Kłodzkiej. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. 2018 (Tom XXV), s. 39–52, 2018. A. Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.). 
5. Publikacje dot. zbiorów Działu Historycznego. muzeum.klodzko.pl. [dostęp 2023-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-21)]. (pol.).
6. Kłodzko w średniowieczu. muzeum.klodzko.pl. [dostęp 2023-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-26)]. (pol.).
7. Kłodzko na dawnej karcie pocztowej. muzeum.klodzko.pl. [dostęp 2023-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-26)]. (pol.).
8. PP/inf. prasowa: Nagroda Główna im. Anatola J. Omelaniuka za 2020 rok dla albumu TZG „Kolegiata w Głogowie. Historia – Odbudowa – Zabytek”. tzglogow.pl, 2021-02. [dostęp 2023-01-11]. (pol.).
9. Cztery osoby wyróżnione tytułem Honorowego Obywatela Miasta Kłodzka. 24klodzko.pl, 2023-08-31. [dostęp 2023-10-30]. (pol.).
10. Jarosław Wrona: Wręczono tytuły Honorowego Obywatela Kłodzka. tvsudecka.pl, 2024-03-28. [dostęp 2024-04-03]. (pol.).

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000356356578
• VIAF: 186214058
• LCCN: no2011145160
• GND: 1220642061
• NKC: hka2017961746
• PLWABN: 9810575777205606
• NUKAT: n96027888