Kostkowce

Kostkowce

Cubozoa[1]
Werner, 1973
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	parzydełkowce
Gromada	kostkowce
Synonimy
Cubomedusae[a]

Kostkowce, kubopławy (Cubozoa) – gromada zwierząt wodnych z typu parzydełkowców (Cnidaria), wcześniej zaliczanych do krążkopławów (Scyphozoa). W ich rozwoju występuje metageneza. Pokoleniem dominującym jest kubomeduza, stąd spotykana czasem nazwa zwyczajowa kubomeduzy^[2] lub kostkomeduzy (Cubomedusae)^[3]. Należą do nich gatunki silnie parzące, a także najbardziej jadowite^[4], m.in. osa morska (Chironex fleckeri). Największym znanym przedstawicielem jest Carybdea alata. W zapisie kopalnym znany jest †Anthracomedusa turnbulli pochodzący ze środkowego kambru.

Występowanie

Głównie ciepłe wody strefy tropikalnej i subtropikalnej. Carybdea marsupialis i Carybdea rastoni spotykane są również w strefie umiarkowanej. Kubopławy nie występują w Polsce.

Charakterystyka

Kostkowce przypominają w dużym stopniu krążkopławy. Są jednak dość łatwe do odróżnienia od swoich bliskich kuzynów: widziane z góry są kwadratowe, a nie okrągłe, lepiej i szybciej pływają. Meduza ma ciało czterograniaste, dzwonkowate, z czterema ropaliami na krawędziach parasola. Jama chłonąco-trawiąca jest podzielona czterema przegrodami. Gamety są wyrzucane do jamy chłonąco-trawiącej. Polipy kubopławów mają zwykle niewielkie rozmiary. Są nazywane kubopolipami. Żyją pojedynczo, nie wytwarzają szkieletu. W odróżnieniu od krążkopławów kubopławy nie rozmnażają się przez strobilizację.

Klasyfikacja

Pierwszym znanym nauce kubopławem, opisanym przez Linneusza w 1758, był Carybdea marsupialis. W 1880 Ernst Haeckel wyodrębnił ten i podobne gatunki do taksonu, który nazwał Cubomedusae. W 1973 Werner, na podstawie odmiennego od krążkopławów cyklu życiowego i budowy polipa, podniósł je do rangi gromady, nadając im nazwę Cubozoa^[5].

Jest to niewielka grupa 36 znanych nauce gatunków, grupowanych w dwóch rzędach^[5]:

• Carybdeida (Charybdeida) – charybdy, Cubomedusae bywa podawane jako ich synonim^[6]
• Chirodropida – osy morskie, wcześniej opisywane jako kostkomeduzy (Cubomedusae).

oraz

• †Anthracomedusa turnbulli

Uwagi

1. Jak podano w treści, nazwa bywa podawana jako synonim całej gromady lub jednego z rzędów.

Przypisy

1. Cubozoa, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
2. Janet Moore: Wprowadzenie do zoologii bezkręgowców. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011. ISBN 978-83-235-0503-7. Brak numerów stron w książce
3. Kostkowce, WIEM [dostęp 2014-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-27] .
4. Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4. Brak numerów stron w książce
5. Daly et al. The phylum Cnidaria: A review of phylogenetic patterns and diversity three hundred years after Linneaeus. „Zootaxa”. 1668, s. 127-182, 2007. (ang.). 
6. Cubomedusae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-09-27]  (ang.).

Bibliografia

• Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 100–101. ISBN 978-83-01-16108-8.

Encyklopedie internetowe (takson):

• Britannica: animal/box-jellyfish
• БРЭ: 2118413
• SNL: kubemaneter
• Catalana: 0095295
• DSDE: havhvepse

Identyfikatory zewnętrzne:

• EoL: 6681
• GBIF: 176
• identyfikator iNaturalist: 68095
• ITIS: 51449
• NCBI: 6137
• identyfikator taksonu Fossilworks: 92033
• CoL: 622DC