Wychował się w Mugello jako jedyne dziecko kondotieraLudwika Medyceusza (1498–1526) i jego żony Marii Salviati (1499–1543). Kosma odziedziczył tron w 1537 po zamordowanym kuzynie, Aleksandrze Maurze (1510–1537). Pochodzący z pozamałżeńskiego związku syn zmarłego księcia Juliusz (zm. 1600) nie mógł objąć po nim władzy; jako małoletni nie uzyskał legitymizacji do rodu Medyceuszów. Początkowo Kosma spodziewał się objąć nad nim samodzielną regencję. Jednak brak poparcia papieża spowodował, że młody książę uznał decyzje senatu i podpisał klauzulę opieki 48 patrycjuszy Florencji do czasu, gdy ten osiągnie pełnoletność.
Już w 1537 poparł Karola V Habsburga w wojnach włoskich, toczonych przeciwko Francji. Jednocześnie wysłał Bernarda Medyceusza z misją dyplomatyczną do Rzeszy, gdzie uzyskał od cesarza potwierdzenie dla siebie i swoich potomków dziedzicznej władzy w księstwie. Układy pozwoliły na wyprowadzenie z jego terytorium garnizonów cesarskich oraz wzmocniły sojusz z Habsburgami hiszpańskimi. Licząc na dalsze wsparcie Wiednia umocnił władzę wewnętrzną, szybko marginalizując znaczenie rady patrycjuszy i oddalając opornych jej członków. W lipcu 1537 wygnańcy przy wsparciu Sieny zorganizowali wyprawę pod wodzą Bernarda Salvatiego i Piera Strozziego, którzy zostali pokonani przez florentczyków pod dowództwem Alessandra Vitelliego w bitwie pod Montemurlo[1]. W trakcie starcia został pojmany m.in. Filippo Strozzi, który na polecenie Kosmy został zasztyletowany w upozorowanym samobójstwie.
W późniejszych latach Kosma zmierzał do oddalenia zagrożenia Sieny. W 1554 zorganizował wyprawę zbrojną, wspartą przez wojska Karola V. Po zaciętej obronie stolicy, została ona zdobyta 17 kwietnia1555. W 1556 papież Pius V wyniósł Kosmę do rangi wielkiego księcia, co potwierdziło ambicje Kosmy do podporządkowania Florencji całego obszaru Toskanii. Ostatecznie pokonał południowego sąsiada w bitwie pod Montalciano w 1559.[2]
W 1565 powołał swojego najstarszego syna Franciszka na współrządcę Toskanii. Następnie oddalił się do swojej posiadłości Villa di Castello, gdzie zmarł.
Rządy Kosmy charakteryzują się również rozbudową armii. Obok formacji policyjnych zwiększył liczebność stałego wojska. Unowocześnił szereg twierdz w państwie: Arezzo, Siena, Sansepolcro. Obwarował miasta: Piza i Fivizzano. Na Elbie i Terra del Sole wzniósł nowoczesne twierdze do obrony dróg morskich. Rozwinął flotę wojenną, dzięki czemu mogła ona wziąć udział w bitwie pod Lepanto. Dla wzmocnienia siły militarnej i wsparcia ligi katolickiej przeciwko Imperium Osmańskiemu powołał w 1571Zakon św. Stefana, którego został pierwszym wielkim mistrzem.[4]
W trakcie swojego panowania zreformował również administrację Księstwa Florencji. Na wzór kurii papieskiej powołał oficja, wydziały centralne nadzorujące prace aparatu państwowego oraz kontrolujące działalność cechów i gildii kupieckich. Ostatnie z wymienionych oficjów pozwoliły na uszczelnienie systemu podatkowego państwa.
29 marca 1539 we Florencji Kosma poślubił Eleonorę z Toledo (1522–1562), hiszpańską szlachciankę, córkę Pedra Álvareza (1484–1553), wicekróla Neapolu, i jego żony Maríi Osorio y Pimentel. Małżeństwo doczekało się licznego potomstwa:
Franciszek (1541–1581), wielki książę Toskanii 1574–1581, x Joanna Habzburżanka (1547–1578), arcyksiężniczka Austrii, księżniczka Niemiec, Czech i Węgier.
↑William J.W.J.LandonWilliam J.W.J., Lorenzo di Filippo Strozzi and Niccolo Machiavelli : Patron, Client, and the Pistola fatta per la peste : An Epistle Written Concerning the Plague, Toronto: Toronto University Press, 2013, s. 74, ISBN 1-4426-4424-9(ang.).
↑Józef AndrzejJ.A.GierowskiJózef AndrzejJ.A., Historia Włoch, wyd. 3, Wrocław: Ossolineum, 2003, s. 233, ISBN 83-04-04674-1.
↑ElisabettaE.StumpoElisabettaE., Medici, Lorenco de', [w:] MarioM.Caravele (red.), Dizionario Biografico degli Italiani, t. 73, Roma: Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2009, ISBN 978-88-12-00032-6(wł.). Brak numerów stron w książce
↑RogerR.MasonRogerR., The Medici-Lazara Map of Alanya, „Anatolian Studies”, 39, 1989, s. 85–105, ISSN0066-1546(ang.).
↑IsabellaI.BalleriniIsabellaI., The Medici Villas, Florence: Giunti Publishers, 2011, s. 30–41, ISBN 978-88-09-76632-7(ang.).