Koncert na orkiestrę (Lutosławski)

Koncert na orkiestrę – utwór symfoniczny Witolda Lutosławskiego, powstały w latach 1950-54 i wykonany po raz pierwszy 26 listopada 1954. Stanowi on podsumowanie dziesięcioletniego okresu, w którym kompozytor wykorzystywał materiały folklorystyczne. Jest najczęściej wykonywanym utworem Lutosławskiego.

Historia powstania

Witold Lutosławski na początku lat 50.

„Koncert na orkiestrę” powstał w latach 1950-1954 na zamówienie polskiego dyrygenta Witolda Rowickiego i jemu jest dedykowany[1]. Kompozytor początkowo planował stworzenie krótszego, użytkowego utworu, jednak zdecydował się na rozbudowane dzieło o charakterze koncertu. Pod względem formy inspiracją dla Lutosławskiego był Koncert na orkiestrę(inne języki) Béli Bartóka z 1943, choć zdecydował się na znacznie większe użycie materiału ludowego niż węgierski kompozytor[2].

Był to kolejny z serii utworów Lutosławskiego opartych na tematach ludowych. Materiały do „Koncertu” Lutosławski zaczerpnął ze zbioru melodii ludowych Oskara Kolberga. Kompozytor traktował jednak folklor jako materiał do budowy dużej formy muzycznej, która sama z folklorem nie miała już nic wspólnego[3].

Opis utworu

„Koncert na orkiestrę” przeznaczony został na orkiestrę symfoniczną z potrójną obsadą instrumentów dętych drewnianych i poczwórną dętych blaszanych, a także kotły i trzy zestawy perkusyjne, dwie harfy, czelestę i fortepian[1]. Jego wykonanie zajmuje ok. 28-30 minut[1][4].

Utwór składa się z trzech części:

  1. Intrada (Allegro masteoso)
  2. Capriccio notturno e Arioso (Vivace)
  3. Passacaglia, Toccata e Corale (Andante con moto – Allegro giusto)

Wstępna część, Intrada opiera się na melodiach „A cyje to kuniki” oraz „A gdziez mnie odjezdzas, Walusieńku panie?”.

Druga część utworu ma formę scherza z triem, wykorzystuje też melodię pieśni „Przeciężgnę się siwą gołębicą”.

Finałowa część jest dłuższa niż dwie poprzednie i według Andrzeja Chłopeckiego zapowiada późniejsze techniki kompozytorskie Lutosławskiego, takie jak łańcuchowość[1]. Ma ona trzy człony o nazwach nawiązujących do muzyki barokowej (passacaglia, toccata i chorał)[3]. W tym ostatnim wykorzystywana jest melodia „Na piasecku młyneczek”[3].

Przyjęcie utworu

Pierwsze wykonanie „Koncertu” miało miejsce 26 listopada 1954, a orkiestrę Filharmonii Narodowej poprowadził sam Rowicki[1]. Premiera przyjęta została z entuzjazmem i długo oklaskiwana, choć część słuchaczy była zdegustowana nowatorstwem muzyki. Prawdopodobnie z tego powodu utwór pominięto w programie koncertu wiosną 1955, na którym mieli pojawić się członkowie KC PZPR[5]. Mimo tego, Lutosławski otrzymał w 1955 roku trzy nagrody państwowe: ministra kultury, Nagrodę Państwową I Stopnia oraz Order Sztandaru Pracy II klasy[1]. Zofia Lissa w artykule na łamach Przeglądu Kulturalnego z 1955 uznała „Koncert” za „jedno z najwyższych, jeśli nie w ogóle najwyższe osiągnięcie polskiej muzyki 10-lecia”[2].

Również według Tadeusza A. Zielińskiego utwór stanowił ukoronowanie dziesięcioletniego, powojennego okresu w twórczości Lutosławskiego, gdyż:

łączy monumentalizm z koronkową ornamentyką, ludową prostotę fraz melodycznych - z przepychem instrumentalnych kolorów, cyzelatorski kunszt w wyborze każdego dźwięku - z wirtuozerią brzmienia orkiestrowego[6].

Według Andrzeja Chłopeckiego:

Pod jednym względem „Koncert” jest ewenementem w historii muzyki: łączy elementy neobarokizmu (rozumianego jako części, ogólnie biorąc, neoklasycyzmu) z folklorem[1].

Utwór wszedł szybko do repertuaru innych dyrygentów – grali go m.in. Jan Krenz, Stanisław Skrowaczewski, Jerzy Semkow i Bohdan Wodiczko. Podczas pierwszego festiwalu Warszawska Jesień w 1956 został wykonany przez Wiedeńskich Symfoników(inne języki) pod batutą Michaela Gielena. W 1957 zagrano go na festiwalu „Praska wiosna”(inne języki), gdzie dyrygował Václav Smetáček. Z kolei w 1958 nastąpiła amerykańska premiera pod dyrekcją Skrowaczewskiego[2].

„Koncert na orkiestrę” pozostaje najczęściej wykonywanym utworem Witolda Lutosławskiego[7]. W kolejnych latach do swojego repertuaru dodawali go tacy dyrygenci jak Seiji Ozawa, Daniel Barenboim, Christoph von Dohnányi czy Georg Solti[2].

Utwór był też wielokrotnie rejestrowany na płytach, według dyskografii opracowanej w roku 2008 na ponad 40 płytach opublikowano ponad jego 20 wykonań[8].

W latach 1969–1987 fragment Intrady był sygnałem politycznego programu ZDF-Magazin(inne języki), nadawanego w drugim kanale zachodnioniemieckiej telewizji[1]. Użyty został bez zgody i wiedzy kompozytora oraz wydawców. Lutosławski był bardzo zaskoczony, gdy dyrygował w Niemczech wykonaniem „Koncertu na orkiestrę” i w momencie rozpoczęcia się tego fragmentu zauważył na sali poruszenie[2].

Stosunek samego kompozytora do utworu zmieniał się z czasem. Początkowo zgadzał się, że „nie może go nie zaliczyć do najważniejszych w swoim kompozytorskim dorobku”. Pod koniec życia uważał go jednak za utwór marginesowy, gdyż nie zaprowadził go w kierunku, dokąd miał iść. Wyżej zaś cenił swoją I symfonię[2].

Przypisy

  1. a b c d e f g h Andrzej Chłopecki, PostSłowie: Przewodnik po muzyce Witolda Lutosławskiego, Warszawa: Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego, 2012, s. 75-79, ISBN 978-83-926603-6-1 [dostęp 2023-09-30].
  2. a b c d e f Danuta Gwizdalanka, Krzysztof Meyer, Lutosławski: droga do dojrzałości, Kompozytorzy polscy XX wieku, Kraków: Polskie wydawnictwo muzyczne, 2005, s. 258-272, ISBN 978-83-224-0835-3 [dostęp 2023-09-30].
  3. a b c Tadeusz Kaczyński, Lutosławski: życie i muzyka, Historia muzyki polskiej, Warszawa: Sutkowski Edition, 1992, s. 50-51, ISBN 978-83-900790-3-5.
  4. James M. Keller, San Francisco Symphony - Lutosławski: Concerto for Orchestra [online], San Francisco Symphony, październik 2017 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  5. Dorota Gwizdalanka, Sztuka emocji [online], www.tygodnikpowszechny.pl, 20 stycznia 2013 [dostęp 2023-09-30] (pol.).
  6. Barbara Smoleńska-Zielińska, Tadeusz A. Zieliński, Witold Lutosławski: przewodnik po arcydziełach, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011, s. 32-40, ISBN 978-83-235-0789-5 (pol.).
  7. Danuta Gwizdalanka, O Witoldzie Lutosławskim [online], www.lutoslawski-cello.art.pl [dostęp 2023-10-02].
  8. Stanisław Będkowski, Stanisław Hrabia, Witold Lutosławski. Discography [online], 2008, s. 34-37 [dostęp 2023-09-28].

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Old technique used in plastering walls and cisterns The Amiriya School, built of qadad A minaret of the over 1300-year-old Great Mosque of Sana'a in Yemen, which is built with qadad. It is now being restored Qadad (Arabic: قضاض qaḍāḍ) or qudad is a waterproof plaster surface, made of a lime plaster treated with slaked lime and oils and fats. The technique is over a thousand years old, [1][2] with the remains of this early plaster still seen on the standing sluices of ...

 

PagindarKecamatanPeta lokasi Kecamatan PagindarNegara IndonesiaProvinsiSumatera UtaraKabupatenPakpak BharatPemerintahan • CamatHanafi PadangPopulasi • Total1,389 (2.017) jiwaKode Kemendagri12.15.06 Kode BPS1216012 Luas75,45 km²Desa/kelurahan4 Desa Pagindar adalah sebuah kecamatan di Kabupaten Pakpak Bharat, Sumatera Utara, Indonesia. Kecamatan Pagindar dikategorikan sebagai salah satu kecamatan yang tertinggal di Kabupaten Pakpak Bharat. Jarak antara ibu kota Kab...

 

Koordinat: 6°50′46″S 108°48′07″E / 6.846243°S 108.801849°E / -6.846243; 108.801849 Stasiun Losari KG09 Stasiun LosariLokasi Jalan Raya Cirebon–TegalPanggangsari, Losari, Cirebon, Jawa Barat 45192IndonesiaKetinggian+3 mOperatorKereta Api IndonesiaDaerah Operasi III CirebonLetak dari pangkal km 188+793 lintas Semarang Poncol–Tegal–Cirebon (bangunan lama) km 189+201 (bangunan baru)[1] Jumlah peronSatu peron sisi dan dua peron pulau yang sama-sama...

جاك شولدير معلومات شخصية الميلاد 8 يونيو 1945 (78 سنة)  فيلادلفيا  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية المهنة مخرج أفلام،  وكاتب سيناريو،  ومونتير  المواقع IMDB صفحته على IMDB  بوابة الأدب تعديل مصدري - تعديل   جاك شولدير (بالإنجليزية: Jack Sholder)‏ (و. 1945 م) هو مخر...

 

Fairy tale by Wilhelm Hauff Peter Marmot summoning the glass-imp Heart of Stone (German: Das kalte Herz, literally The Cold Heart) is a fairy tale written by Wilhelm Hauff. It was published in 1827 in a collection of fairy tales that take place within the narrative of The Spessart Inn. It formed the basis for the East German film Heart of Stone, from 1950 and other movie releases. Summary Despite taking over his late father's charcoal business, Peter Marmot, who goes by the name Coal-marmot P...

 

Camión de combustible de aviación En algunos aeropuertos, las tuberías de combustible subterráneas permiten repostar sin necesidad de camiones cisterna. Los camiones llevan las mangueras y el equipo de bombeo necesarios, pero no el combustible. Los combustibles de aviación son combustibles a base de petróleo, o mezclas de petróleo y combustibles sintéticos, utilizados para propulsar aeronaves. Tienen requisitos más estrictos que los combustibles utilizados en tierra, como la calefacc...

Cet article est une ébauche concernant le bouddhisme et la Chine. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Bouddha du Temple de la SourcePrésentationType StatueStyle BouddhismeMatériau cuivreConstruction 1er septembre 2008LocalisationPays ChineProvince HenanXian (district) LuoshanCoordonnées 33° 46′ 30″ N, 112° 27′ 04″ Emodifier - modifier le code - modifier Wiki...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: It's OK, I'm Wearing Really Big Knickers – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2015) (Learn how and when to remove this template message) It's OK, I'm Wearing Really Big Knickers First editionAuthorLouise RennisonCountryUnited KingdomLanguageEngli...

 

CangkuangKecamatanCangkuangPeta lokasi Kecamatan CangkuangTampilkan peta Kabupaten BandungCangkuangCangkuang (Jawa Barat)Tampilkan peta Jawa BaratCangkuangCangkuang (Jawa)Tampilkan peta JawaCangkuangCangkuang (Indonesia)Tampilkan peta IndonesiaKoordinat: 7°02′36″S 107°33′21″E / 7.04323601783574°S 107.55572184195785°E / -7.04323601783574; 107.55572184195785Koordinat: 7°02′36″S 107°33′21″E / 7.04323601783574°S 107.55572184195785°E&...

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (octobre 2014). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références » En pratique : Quelles sources sont attendues ? Co...

 

Keypad pada telepon untuk sistem Autovon yang menggunakan seluruh 16 sinyal DTMF. Tombol merah pada kolom keempat menghasilkan DTMF A, B, C, dan D. Persinyalan nada ganda multifrekuensi (bahasa Inggris: dual-tone multi-frequency signaling, DTMF) adalah sistem persinyalan telekomunikasi pada pita yang menggunakan pita frekuensi suara melalui saluran telepon antara peralatan telepon dan perangkat komunikasi lainnya dan pusat peralihan. DTMF pertama kali dikembangkan dalam Bell System di Ame...

 

Długość 43 km Kraje związkowe Dolna Saksonia,Szlezwik-Holsztyn Mapa Przebieg trasy Legenda w użyciu   projekt, budowa, konieczność modernizacji węzeł drogowy typu WA węzeł drogowy typu WB skrzyżowanie rondo przejście granicznepunkt poboru opłat (PPO) stacja poboru opłat (SPO) most / wiadukt / estakada prom rzeka – brak przeprawy przejazd kolejowo-drogowy tunel parking z bufetem stacja paliw restauracja hotel / motel lub inne miejsce noclegowe drogowy odcinek lotniskowy r...

KolamKolams worshipping Lord Bhimayyak, their tribal deityTotal population239,583 (2011 census)Regions with significant populations IndiaMaharastra194,671Telangana44,912LanguagesKolami  • Marathi  • Telugu Kolam are a designated Scheduled Tribe in the Indian states of Telangana, Chhattisgarh, Madhya Pradesh and Maharashtra.[2] They belong to the sub-category Particularly vulnerable tribal group,[3] one of the three belonging to this sub-cat...

 

Map showing the Central Branch and Eastern Division (both yellow) meeting near Clay Center, Kansas The Central Branch Union Pacific Railroad was a railroad in the U.S. state of Kansas. Originally planned as a line from Atchison west into Colorado, and given federal land grants by the Pacific Railway Act of 1862 as one of the branches of the Union Pacific Railroad, it was left with a hanging end at Waterville, Kansas, when the Union Pacific Railway, Eastern Division, with which it was to conne...

 

Islam menurut negara Afrika Aljazair Angola Benin Botswana Burkina Faso Burundi Kamerun Tanjung Verde Republik Afrika Tengah Chad Komoro Republik Demokratik Kongo Republik Kongo Djibouti Mesir Guinea Khatulistiwa Eritrea Eswatini Etiopia Gabon Gambia Ghana Guinea Guinea-Bissau Pantai Gading Kenya Lesotho Liberia Libya Madagaskar Malawi Mali Mauritania Mauritius Maroko Mozambik Namibia Niger Nigeria Rwanda Sao Tome dan Principe Senegal Seychelles Sierra Leone Somalia Somaliland Afrika Selatan ...

RANS adalah album musik keluarga Raffi Ahmad dan Nagita Slavina bersama sang buah hati, Rafathar Malik Ahmad mengangkat tema tentang perjalanan keluarga. Album ini diproduksi RANS Music berkolaborasi dengan MyMusic Records, JMSI dan KFC Indonesia. Album ini berisi 10 lagu, termasuk di dalamnya lagu-lagu hits seperti Menerka-nerka, Kamu yang Terbaik, dan Hingga Ujung Dunia. RANS Music merilis album ini di KFC Kemang, Jakarta hari Jumat tanggal 06 Maret 2020.[1][2][3] Da...

 

Naval Support Activity NaplesCapodichino, Naples, Campania in ItalyA parade at NSA Naples in 2013NSA NaplesLocation in ItalyCoordinates40°52′56.6″N 14°17′32.5″E / 40.882389°N 14.292361°E / 40.882389; 14.292361TypeNaval Support ActivitySite informationOwnerItalian Ministry of DefenceOperatorUS NavyControlled byCommander, Navy Region Europe, Africa, CentralConditionOperationalWebsiteOfficial websiteSite historyBuilt1951 (1951)In use1951 ...

 

Jenna ReidJenna Reid in 2016Background informationBornQuarff, Shetland, ScotlandOriginShetland, ScotlandGenresTraditionalInstrument(s)FiddleWebsiteJenna ReidMusical artist Jenna Reid is a Scottish fiddle player who has been described as ...the finest fiddler in Scotland of her generation.[1] She was born and brought up in the village of Quarff, in the Shetland Islands of Scotland[2][3] and found a fiddle in her grandmother's attic when she was nine years old and starte...

International border Map of Iraq, with Saudi Arabia to the south The Iraq–Saudi Arabia border is 811 km (504 mi) in length and runs from the tripoint with Jordan in the west to the tripoint with Kuwait in the east.[1] Description The border starts on the west at the tripoint with Jordan, and consists of six straight lines broadly orientated to the south-east, eventually reaching the tripoint with Kuwait on the Wadi al-Batin. History The Iraq-Saudi border, as commonly depic...

 

Grafik solusi Masalah Melintasi Sungai Suami-suami Pencemburu. Masalah misionaris dan kanibal dan masalah suami-suami pencemburu adalah masalah melintasi sungai klasik.[1] Masalah misionaris dan kanibal adalah sebuah permainan masalah terkenal dalam kecerdasan buatan, dimana masalah tersebut dipakai oleh Saul Amarel sebagai contoh representasi masalah.[2][3] Masalah Dalam masalah misionaris dan kanibal, tiga misionaris dan tiga kanibal harus melintasi sebuah sungai mem...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!