Kiritimati (czyt. kirismas; Wyspa Bożego Narodzenia[2]) – największa z 33 wysp stanowiących państwo Kiribati, położona na Pacyfiku.
Wyspa zajmuje powierzchnię 642 km², w tym 388 km² stanowi powierzchnię lądową, co stanowi 70% całego obszaru lądowego kraju. Resztę powierzchni stanowi wewnętrzna laguna nazywana Wielką Laguną. Równocześnie ludność wyspy stanowi tylko 4,5% ludności kraju.
Fragment atolu z północną częścią miasta London na pierwszym planieKrajobraz Kiritimati
Niemal wszystkie wyspy należące do Kiribati (z wyjątkiem jednej) to atole – wyspy koralowe. Kiritimati jest nie tylko największym atolem wchodzącym w skład tego państwa, lecz także największym atolem (jeśli wziąć pod uwagę powierzchnię lądową) oraz największą wyspą koralową na świecie.
Wyspa leży prawie na samym równiku, a tuż obok na wschód przebiega linia zmiany daty. Mieszkańcy Kiritimati pierwsi witają każdy nowy dzień kalendarzowy i każdy nowy rok. Kilka pobliskich atoli w kierunku południowo-wschodnim jest nieco bliżej linii zmiany daty, a wśród nich atol Caroline (ang.Millennium Island), jednak są to atole niezamieszkane.
Laguna atolu już częściowo wyschła i w dużej mierze zamknięta. Specyficzną atrakcją turystyczną Kiritimati jest kąpiel z meduzami, które na skutek odcięcia od oceanu nie mają naturalnych wrogów, a co za tym idzie – parzydełek.
Historia
Żeglarz i odkrywcaJames Cook dowodząc statkami Discovery i Resolution wylądował na wyspie w przeddzień Bożego Narodzenia 24 grudnia 1777, dlatego 2 stycznia 1778 roku nazwał ją Wyspą Bożego Narodzenia[2]. Zastał wyspę bezludną, zasiedloną przez dziesiątki milionów ptaków. Badania archeologiczne wskazują na ponawiane czasowe zamieszkiwanie wyspy przez różnych ludzi poprzez tysiąclecia.
W latach 1956–1958 na Wyspie Bożego Narodzenia, gdy była jeszcze kolonią, Wielka Brytania przeprowadziła próby nuklearne z użyciem bomb wodorowych pod kryptonimemOperation Grapple, w wyniku których ucierpiało ok. 300 mieszkańców wyspy i wielu uczestniczących żołnierzy, zarówno z Wysp Brytyjskich, jak i stowarzyszonych w Brytyjskiej Wspólnocie z Fidżi. W 2005 jedna z poszkodowanych mieszkanek wyspy, Suitupe Kiritome, złożyła w Europarlamencie petycję, w której obwinia Wielką Brytanię o niepoczynienie żadnych starań w celu ewakuacji mieszkańców z zagrożonego rejonu i domaga się w imieniu poszkodowanych zapewnienia stałej opieki medycznej, zwłaszcza kontrolnych badań mogących wykryć wczesne stadia chorób nowotworowych[3].
Łącznie w latach 1956–1958 Wielka Brytania wykonała 9 próbnych wybuchów nuklearnych bomb wodorowych w atmosferze nad Kiritimati lub, początkowo, nad pobliskim atolemMalden, w ramach Operation Grapple.
Próby nuklearnych detonacji bomb wodorowych były kontynuowane na wyspie przez Stany Zjednoczone w latach 1962–1964 w ramach Operation Dominic I do czasu wejścia w życie ugody o zaprzestaniu prób nuklearnych w atmosferze. Ponad 24-krotnie detonowano bomby wodorowe nad terenem wyspy lub w okolicach, wszystkie przeprowadzone w atmosferze.
Według spisu ludności z 2020 na Kiritimati mieszkało 7369 osób. Na wyspie znajdują się cztery wsie − London (1829 mieszkańców), Tabwakea (1881 mieszkańców), Banana (1170 mieszkańców), Poland (235 mieszkańców) oraz niezamieszkałe ruiny wsi Paris.
.jpg)
