Karma dla zwierząt domowych – pokarm przeznaczony do spożycia przez zwierzęta domowe. Przeznaczona jest zazwyczaj dla konkretnego gatunku zwierzęcia, np. karma dla psów lub kotów. Część mięsa wykorzystywanego w produkcji karmy dla zwierząt jest produktem ubocznym przemysłu spożywczego i spełnia normy dopuszczające do spożycia przez ludzi[1]. Powszechnie dostępnymi rodzajami karmy dla zwierząt domowych są mokre karmy (w puszkach i saszetkach), suche granulaty, przysmaki lub smaczki (wykorzystywane jako nagroda np. w trakcie szkolenia zwierzęcia) oraz produkty specjalnego przeznaczenia (np. gryzaki do żucia dla psów)[2].
Przemysł
W 2019 światowy rynek karmy dla zwierząt domowych był wyceniany wg różnych źródeł na 87 do 97 mld USD, potencjał wzrostu do 2024 roku wyceniano na 113 mld USD, a do 2029 na 168 mld USD. W rzeczywistości już w 2024 osiągnął globalnie między 126,6 a 192,5 mld USD. Na rynku karmy dominuje pięć głównych firm, których produkty stanowią 60% całej światowej sprzedaży: Mars Incorporated, Nestlé Purina Petcare, J. M. Smucker, Hill’s Pet Nutrition (należąca do Colgate-Palmolive) i Blue Buffalo Co (należąca do General Mills). Największy udział w rynku wg gatunku zwierzęcia ma pokarm dla psów[3][4][5].
W 2022 Polska była 5. światowym eksporterem karmy dla psów i kotów, a polski pokarm dla psów i kotów kupowali klienci w 76 krajach[6].
Mięsożerne zwierzęta domowe (szczególnie koty i psy) spożywają szacunkowo jedną piątą światowego mięsa i ryb. Produkcja karmy dla zwierząt domowych ma znaczny wpływ na zmiany klimatu, użytkowanie gruntów i inne oddziaływania na środowisko[7][8]. Produkcja pokarmu dla zwierząt domowych odpowiada za 20–30% oddziaływania na środowisko, wywołanego przez hodowlę zwierząt[9]. Szacuje się, że emisje gazów cieplarnianych z suchej karmy dla psów i kotów stanowią około 1,1–2,9% światowych emisji, co jest wartością zbliżoną do całkowitych emisji takich krajów jak Mozambik czy Filipiny[10].
Producenci i marki
Firmy, które dominują na rynku pokarmów dla zwierząt domowych to[3][4][5]:
Mars Incorporated – marki Pedigree, Royal Canin, Sheba, Whiskas, Eukanuba, The Goodlife Recipe, Iams, Nutro Products, Cesar
J. M. Smucker – marki Meow Mix, Milk Bone, Snausages
Hill’s Pet Nutrition (Colgate-Palmolive) – marka Science Diet
Blue Buffalo Co (General Mills)
Karma dla psów
Karma dla psów to specjalnie opracowana karma przeznaczona do spożycia przez psy i spokrewnione psowate. Psy są uważane za zwierzęta wszystkożerne z tendencją do jedzenia mięsa. Mają ostre zęby i krótszy przewód pokarmowy typowy dla mięsożerców, lepiej przystosowanych do spożywania mięsa niż substancji roślinnych. Posiadają jednak także dziesięć genów odpowiedzialnych za trawienie skrobi i glukozy, a także zdolność do wytwarzania amylazy, enzymu rozkładającego węglowodany na cukry proste (czego pozbawione są zwierzęta bezwzględnie mięsożerne, takie jak koty)[11][12].
Wiele komercyjnych karm dla psów jest wytwarzanych z półproduktów uznawanych przez niektóre organizacje i badania za niepotrzebne lub niepożądane[13][14]. Wśród niepożądanych składników psiego pokarmu wymienia się między innymi półprodukty takie jak:
uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego (UPPZ, czasem w składzie karm opisywane po prostu jako „produkty pochodzenia zwierzęcego”) – pod tym terminem kryją się półprodukty pochodzenia zwierzęcego, które nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których ludzie nie spożywają: łby drobiu, szczecina, wełna i sierść zwierzęca, pióra, kopyta, osad z urządzeń z przetwórstwa mleka, jednodniowe kurczęta zabite w celach handlowych[15];
Tańsze karmy dla psów zazwyczaj zawierają mniej mięsa, a więcej produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i wypełniaczy zbożowych[18].
Karma dla kotów
Karma dla kotów to pokarm specjalnie opracowany do spożycia przez koty. Jako gatunek bezwzględnie mięsożerny, koty mają szczególne wymagania co do składników odżywczych w diecie. Potrzebują składników odżywczych występujących wyłącznie w mięsie, takich jak tauryna i witamina A[12]. Niektóre składniki odżywcze (witaminy i aminokwasy) ulegają degradacji pod wpływem obróbki cieplnej i chemicznej podczas produkcji. Z tego powodu muszą zostać uzupełnione w karmie, aby uniknąć niedoborów żywieniowych[19].
Karma dla ptaków
Karma dla ptaków to pokarm przeznaczony do spożycia przez dzikie, hodowlane lub domowe ptaki. Zazwyczaj składa się z nasion, orzechów, suszonych owoców, mąki. Może być wzbogacony witaminami i białkami[20]. Pokarm dla ptaków może mieć różny skład w zależności od nawyków żywieniowych (różne gatunki są z natury wszystkożerne, mięsożerne, roślinożerne, owadożerne czy nektarożerne) i kształtu dzioba danego gatunku. Kształt dzioba, który koreluje z nawykami żywieniowymi, jest ważny w określaniu, czy ptak jest w stanie rozłupać twarde nasiona i uzyskać miąższ[21].
Regulacje
Unia Europejska
W Unii Europejskiej karma dla zwierząt domowych podlega normom określonym za pośrednictwem kilku rozporządzeń:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi[22]
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2419 z dnia 18 października 2023 r. w sprawie znakowania ekologicznej karmy dla zwierząt domowych[23]
↑Rebecca MacMillan (BVetMed BSAVA PGCertSAMR.M.(B.B.P.MRCVS)Rebecca MacMillan (BVetMed BSAVA PGCertSAMR.M.(B.B.P., Are carbohydrates simply empty fillers in dog food? [online], Vet Help Direct, 6 stycznia 2023 [dostęp 2024-12-10](ang.).
↑E. Howell: Food Enzymes for Health & Longevity. Woodstock Valley, CT, US: Omangod Press, 1980. Brak numerów stron w książce