Urodzony w Mannheim, był synem Franza Heinricha z magnackiej rodziny Dalberg, administratora Wormacji, jednego z głównych doradców elektora arcybiskupa Moguncji. Rodzice wybrali dla niego karierę kościelną. Studiował m.in. na Uniwersytecie w Heidelbergu. W 1779 roku został kanonikiem w Würzburgu, a w 1786 roku także kanonikiem w Moguncji. W dniu 18 czerwca 1787 został wybrany biskupem koadiutorem archidiecezji mogunckiej W listopadzie 1787 przyjął święcenia kapłańskie w Bambergu, a 31 sierpnia 1788 został konsekrowany na biskupa. W 1802 roku został arcybiskupem-elektorem Moguncji i arcykanclerzem Cesarstwa.
Po traktacie z Lunéville w 1801 r., w którym wszystkie obszary na lewym brzegu Renu zostały scedowane na Francję, Dalberg musiał poddać Wormację, Konstancję, a także Moguncję. Jednak zachował Aschaffenburg, a w 1803 uzyskał terytorium biskupiego księstwa Ratyzbony. Od tego momentu Dalberg przeniósł stolicę księstwa arcybiskupiego, którego został ordynariuszem, do Ratyzbony.
W 1806 r., po rozpadzie Cesarstwa Rzymskiego, wraz z innymi książętami przyłączył do Związku Reńskiego. Formalnie zrezygnował z urzędu arcykanclerza w liście do cesarza Franciszka II. Napoleon, będący protektorem Związku Reńskiego, mianował go księciem prymasem, dając mu tym samym pierwszeństwo wśród członków związku oraz prawo przewodniczenia sejmowi.
W 1813 roku zrezygnował ze wszystkich swoich urzędów i godności (z wyjątkiem arcybiskupstwa Ratyzbony) na rzecz pasierba Napoleona Eugéne’a de Beauharnais.
Zmarł w 1817 roku w Ratyzbonie.
Polityka względem Kościoła
Jego polityka i pozycja nie zyskała uznania Stolicy Apostolskiej. Kuria Rzymska sprzeciwiała się choćby używaniu przez niego tytułu prymasa. Mimo tego zajął się opracowaniem projektu konkordatu dla Niemiec według zasad febronianizmu i józefinizmu.
Podjął również swoistą reformę Kościoła w Niemczech, w którym nie widział miejsca dla zakonów. Jego marzenie o jednym Kościele germańskim pod wyłączną władzą prymasa Niemiec. Zamiar ten niespełniony pod protektoratem Napoleona ponowił na Kongresie wiedeńskim. Tę wizję przekreślił tam całkowicie sekretarz stanu kardynał Ercole Consalvi.
Ocena
Polityczne podporządkowanie się Napoleonowi było mu wielokrotnie zapamiętane, choć pamięta się także o jego zasługach. Dalberg, działając według ideałów Oświecenia, dbał o oświatę i naukę, założył uniwersytet w Aschaffenburgu. Sam był pisarzem, a także przyjacielem Goethego, Schillera i Wielanda. Był członkiem wielu akademii nauk, m.in. Bawarskiej Akademii Nauk.
Bibliografia
Herbert Hömig, Carl Theodor von Dalberg. Staatsmann und Kirchenfürst im Schatten Napoleons, Paderborn 2011.
Konrad M. Färber Kaiser und Erzkanzler. Carl von Dalberg und Napoleon am Ende des Alten Reiches, Regensburg 1994.
