Kamienica pod Zegarem w Warszawie

Kamienica pod Zegarem w Warszawie

nr rej. 337-A z 23 lutego 2005[1]
Kamienica pod Zegarem (2023)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Chłodna 20
Styl architektoniczny	wczesny modernizm[2]
Architekt	Józef Napoleon Czerwiński i Wacław Heppen
Inwestor	Zygmunt Lewin
Kondygnacje	5
Rozpoczęcie budowy	1912
Ukończenie budowy	1913
Ważniejsze przebudowy	po II wojnie światowej rozebrano jedno piętro
Położenie na mapie Warszawy Kamienica pod Zegarem w Warszawie
Położenie na mapie Polski Kamienica pod Zegarem w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kamienica pod Zegarem w Warszawie
52°14′16,03″N 20°59′26,01″E

Kamienica pod Zegarem, właśc. kamienica Zygmunta Lewina^[3] – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Chłodnej 20 w Warszawie.

Opis

Kamienica została wzniesiona w latach 1912–1913 w stylu wczesnomodernistycznym (według innego źródła secesyjnym)^[4] według projektu Józefa Czerwińskiego i Wacława Heppena^[3]. Została zaprojektowana w układzie dwupodwórzowym zamkniętym^[3]. Budynek uzyskał stropy konstrukcji stalowo-ceglanej^[5]. Na frontonie umieszczono zegar, od którego pochodzi nazwa kamienicy^[6].

Podczas II wojny światowej kamienica znalazła się na terenie warszawskiego getta. Niedaleko budynku znajdowała się, wybudowana w styczniu 1942, drewniana kładka łącząca małe i duże getto.

Od 13 grudnia 1941^[7] do dnia swego samobójstwa (popełnionego 23 lipca 1942 w siedzibie Gminy Żydowskiej przy ul. Grzybowskiej 26/28) w mieszkaniu na pierwszym piętrze mieszkał prezes warszawskiego Judenratu Adam Czerniaków. Według niektórych źródeł 22 lipca 1942 w kamienicy zamordowany przez SS został Franciszek Paweł Raszeja^[5].

Kamienica została uszkodzona podczas powstania warszawskiego. Po wojnie rozebrano ostatnią kondygnację oraz spalone w 1944 półokrągłe zwieńczenie^[8].

Między 1945 a 1965 budynkiem zarządzała spółdzielnia mieszkaniowa założona przez lokatorów kamienicy, następnie budynek przeszedł pod zarząd miejski^[5].

W drugim podwórzu zachowała się żeliwna obudowa ujęcia wody z głową lwa^[8].

W 2005 kamienica wraz z oficynami została wpisana do rejestru zabytków^[1].

Galeria

• 
  Fasada frontowa kamienicy przed remontem (2006)
• 
  Zegar
• 
  Boczna ściana kamienicy

Przypisy

1. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 31 marca 2024 roku Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 72. [dostęp 2024-06-27].
2. Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 54.
3. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 44. ISBN 83-9066291-4.
4. ICIMSS w Toruniu http://www.icimss.edu.pl/wystawy/secesja/pl/50/secesja-w-poszczegolnych-miastach/show/7/93
5. MagdalenaM. Stopa MagdalenaM., JanJ. Brykczyński JanJ., Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Tom pierwszy, wyd. 2, Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2013, s. 22-25, ISBN 978-83-62020-50-8 .
6. Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 172. ISBN 978-83-928349-8-4.
7. Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939 – 23 VII 1942, Opracowanie i przypisy Marian Fuks, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 233
8. Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 45. ISBN 83-9066291-4.

Linki zewnętrzne

• Blog mieszkańców kamienicy Chłodna 20