Julius Deutsch (ur. 2 lutego 1884 w Lackenbach, zm. 17 stycznia 1968 w Wiedniu) – austriacki socjolog, myśliciel polityczny, ideolog austromarksizmu, minister obrony Republiki Austriackiej, członek Rady Narodowej w latach 1920–1933 z ramienia Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Austrii (SDAPÖ), prezes Socjalistycznej Międzynarodówki Sportu Robotniczego w latach 1926–1934, a także współzałożyciel i przywódca socjaldemokratycznej milicji Republikański Związek Obronny.
Życiorys
W Austrii
Dorastał w biednych warunkach z trojgiem rodzeństwa[1]. Jego rodzice prowadzili tawernę na austriackiej wsi, przez co miał już w młodym wieku styczność z alkoholem i jego negatywnym wpływem na ubogą część mieszkańców prowincji. Miało to w przyszłości wpłynąć na postawę Deutscha względem alkoholu i aktywne uczestniczenie w ramach Robotniczej Ligi Wstrzemięźliwości[2].
Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku rodzina Deutsch przeniosła się do Wiednia, gdzie najpierw osiedliła się w dzielnicy Penzing, a w końcu w Meidling. Matka wcześnie zmarła na gruźlicę, ojciec został inwalidą po wypadku przy pracy jako woźnica w firmie transportowej Dötzl. Po ukończeniu szkoły publicznej Julius od 1898 pracował jako praktykant w drukarni, ale wkrótce przeniósł się do fabryki sprężyn ozdobnych w Mariahilf, gdzie pracował jako robotnik. Już w tym czasie zaczął angażować się w działalność socjaldemokratyczną, uczęszczał na wykłady o edukacji robotniczej i wstąpił do stowarzyszenia młodych robotników. Zdał egzamin maturalny eksternistycznie i dzięki pomocy finansowej Victora Adlera podjął studia politologiczne w Wiedniu, Paryżu i Berlinie, a ukończył w Zurychu w 1908 z tytułem doktora. Następnie pracował jako socjolog i autor pism politycznych. Opublikował m.in. prace Die Kinderarbeit und ihre Bekämpfung (niem. Praca dzieci i jej zwalczanie; 1907) czy Geschichte der Österreichischen Gewerkschaftsbewegung (niem. Historia austriackiego ruchu związkowego; 1908)[1].
Podczas I wojny światowej walczył na froncie włoskim. Po jeje zakończeniu, 5 listopada 1918 został powołany na wiceministra ds. wojska, a w 15 marca na ministra ds. wojska. Zorganizował wtedy oddziały Niemiecko-Austriackiej Gwardii Ludowej, składającą się głównie z ochotników należących do obozu socjaldemokratycznego. Funkcję ministra sprawował do 22 października 1920[3].
W 1923 założył Republikański Związek Obronny jako odpowiedź na paramilitarną organizację Gwardii Krajowej, która była ideowo związana z Austriacką Partią Chrześcijańsko-Społeczną. Pozostał jej przywódcą aż do jej rozpadu w 1934. Członkowie Związku Obronnego rekrutowali się głównie z założonej przez Deutscha jako ministra Niemiecko-Austriackiej Gwardii Ludowej[1].
Od 1926 do 1934 sprawował również funkcję prezesa Socjalistycznej Międzynarodówki Sportu Robotniczego[4].
Po klęsce Gwardii Republikańskiej podczas austriackiej wojny domowej w 1934 i następującym po tym zakazie działalności socjaldemokracji, uciekł do Brna w Czechosłowacji[2].
Na emigracji
Od 1936 do 1939 Julius Deutsch walczył jako generał wojsk republikańskich w hiszpańskiej wojnie domowej[5].
W 1939 przeniósł się do Paryża i pracował w zagranicznej reprezentacji Austriackich Socjalistów (AVOES). Po zajęciu Francji przez III Rzeszę Deutsch, który był pochodzenia żydowskiego, musiał ponownie wyemigrować, tym razem do Stanów Zjednoczonych. Wrócił do Austrii w 1946 i działał m.in. jako szef wydawnictw SPÖ. Jednak w 1951, ze względu na konflikty z kierownictwem, zrezygnował z członkostwa w partii[1].
Publikacje
- Die Kinderarbeit und ihre Bekämpfung (1907)
- Geschichte der österreichischen Gewerkschaftsbewegung (1908)
- Marx und die Internationale (1913)
- Aus Österreichs Revolution – militärpolitische Erinnerungen (1921)
- Antifaschismus! Proletarische Wehrhaftigkeit im Kampfe gegen den Faschismus (1926)
- Wehrmacht und Sozialdemokratie (1927)
- Sport und Politik: im Auftr. d. Sozialist. Arbeitersport-Internationale (1928)
- Unter roten Fahnen! Vom Rekord- zum Massensport. In: Wiener sozialdemokratische Bücherei (1931)
- Geschichte der österreichischen Arbeiterbewegung (1947)
- Was wollen die Sozialisten? Mit einem Vorwort von Adolf Schärf (1949)
- Ein weiter Weg. Lebenserinnerungen (1960)
Przypisy
- ↑ a b c d Julius Deutsch [online], www.geschichtewiki.wien.gv.at [dostęp 2023-04-19] (niem.).
- ↑ a b Julius Deutsch, an Anti-Fascist Who Organized Workers on the Sports Field [online], jacobin.com [dostęp 2023-04-19] (ang.).
- ↑ Deutsch Julius, Dr. [online], www.parlament.gv.at [dostęp 2023-04-20] (niem.).
- ↑ SemaS. Colpan SemaS., BernhardB. Hachleitner BernhardB., MatthiasM. Marschik MatthiasM., Jewish Difference in the Context of Class, Profession and Urban Topography. Studies of Jewish Sports Officials in Interwar Vienna, „Austrian Studies”, 24, 2016, s. 140–155, DOI: 10.5699/austrianstudies.24.2016.0140, ISSN 1350-7532, JSTOR: 10.5699/austrianstudies.24.2016.0140 [dostęp 2023-04-20] .
- ↑ JULIUS DEUTSCH, SOCIALIST, DEAD; Exiled Austrian, 84, Served in Spanish Civil War, „The New York Times”, 19 stycznia 1968, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-04-20] (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
.jpg)
