Urodził się 7 marca 1959 w miasteczku Raków, w rejonie wołożyńskimobwodu mińskiegoBiałoruska SRR. Jego ojciec Jazep był cyrulikiem, a matka, Maria-Irena z Grzybowskich – księgową w wiejskim sklepie. Uczył się w Rakowskiej Szkole Średniej. W 1981 roku ukończył studia w zakresie filologii białoruskiej i rosyjskiej na Wydziale Filologii Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego.[2] Odbył aspiranturę w Instytucie im. Janki Kupały Narodowej Akademii Nauk Białorusi, a następnie pracował w nim jako pracownik naukowy. W 1987 roku uzyskał tytuł kandydata nauk (odpowiednik polskiego stopnia doktora). Temat jego rozprawy kandydackiej brzmiał: Twórczość Dunina-Marcinkiewicza w kontekście literatur słowiańskich. Jednocześnie, w latach 1996–2006, kierował Działem Archeografii Białoruskiego Naukowo-Badawczego Instytutu Dokumentoznawstwa i Spraw Archiwum. W latach 2006-2008 został trzykrotnie zwolniony z pracy. Zarazem od 1997 roku był zastępcą głównego redaktora wydawnictwa "Biełaruski Knihazbor", a także zastępcą, a później pełniącym obowiązki przewodniczącego Komisji Archeograficznej Komitetu sa. Archiwów i Dokumentów przy Radzie Ministrów Republiki Białorusi. Wchodził w skład i zasiadał we władzach Związku Pisarzy Białorusi. W latach 2005–2006 pełnił funkcję przewodniczącego Białoruskiej Fundacji Literackiej[3][4][5].
Obecnie przygotowuje w Polsce rozprawę habilitacyjną na temat Równi w niewoli. Białorusko-polskie związki literackie w XIX wieku[5].
Działalność naukowo-badawcza i literacka
W ramach pracy archiwisty, Jazep Januszkiewicz prowadzi badania historii białoruskiej literatury i kultury XIX–XX wieku, a także białorusko-polskie i białorusko-europejskie więzi historyczno-literackie. Prowadził badania w szeregu archiwów w Kijowie, Kórniku, Leningradzie, Lwowie, Moskwie, Paryżu, Warszawie, Wilnie i Wrocławiu[3][4].
Jako archeograf tekstolog opracował wiele naukowych wydań klasyków białoruskiej literatury: Wincentego Dunina Marcinkiewicza, Franciszka Bahuszewicza, Wałcaua Łastouskiego, Historyja biełaruskaje litaraturyMaksima Hareckiego, a także pierwszy akademiczny zbiór utworów Wincentego Dunina Marcinkiewicza; Dyjaryjusz z XIX stahoddzia: Dzionniki Michała Hałubowicza jak histarycznaja krynica. Opracował trójjęzyczne (w językach: polskim, białoruskim i rosyjskim) wydania poematu Adama Mickiewicza "Pan Tadeusz" (1998) i Jakuba Kołasa "Nowaja ziamla", a także wielojęzycznej książki "KŁASIKA", zawierającej utwory: "Pińska szlacha" Wincentego Dunina Marcinkiewicza w językach: oryginalnym, białoruskim, angielskim, niemieckim, polskim i rosyjskim, a także "Taras na Parnasie" Kanstancina Wieranicyna w językach: białoruskim, angielskim, bułgarskim, hiszpańskim, niemieckim, polskim, rosyjskim i ukraińskim[3][4][5].
Jazep Januszkiewicz jako pierwszy opublikował oryginały "Pińskiej szlachty" Wincentego Dunina Marcinkiewicza, "Listy spod szubienicy" Konstantego Kalinowskiego, "Testament" Adama Kikora, "Dzienniki" Uładzimira Karatkiewicza i inne[3][4]. Jego białoruskojęzyczne wydanie "Pana Tadeusza" z 1998 roku było pierwszym wydaniem tego utworu w tym języku na Białorusi[5].
Zajmuje się badaniem wydarzeń związanych z powstaniem styczniowym i jego uczestnikami: książka „Portrety Powstania”, która ukazała się w języku białoruskim, polskim i litewskim, cieszy się dużym zainteresowaniem czytelników; podobnie jak i następna publikacja „I pierwszym objawił się Kalinowski. Spuścizna Kastusia Kalinowskiego w językach białoruskim, litewskim, polskim, ukraińskim, niemieckim, angielskim i hiszpańskim”.[6]
Jest on także poetą, prozaikiem i tłumaczem, przede wszystkim z języka polskiego[5].
Uczestnik XXX Międzynarodowego Festiwalu Poezji „Maj nad Wilią".[7]
Opinie
Białoruski poeta Uładzimir Niaklajeu, który przyjaźni się z Jazepem Januszkiewiczem, wyraził opinię, że Januszkiewicz jest prawdziwym przedstawicielem rakowskiej szlachty, która nigdy nie żyła byle jak i nic byle jak nie robiła[4].
Prace
Jazep Januszkiewicz jest autorem ok. 500 publikacji, w tym monografii. Są to m.in.:
Historyja biełaruskaj litaratury (współautor);
Biełaruski dudar – problem słowiańskich tradycji i wpływów w twórczości W. Dunina-Marcinkiewicza;
U pradczuwanni znachodak (Mińsk, 1994) – na podstawie wędrówki badawczej po archiwach Warszawy, Wrocławia i Krakowa;
Nagroda im. Lwa Sapiehy (4 kwietnia 2007 roku) – wręczana osobom zasłużonym dla stosunków polsko-białoruskich[5].
Przypisy
↑Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywne formy zapisu, przy użyciu białoruskiej łacinki: Jazep Januškievič. Urodził się jako Iosif Januszkiewicz, zmienił imię na Jazep w 1993 roku.
