Jaroslav Pelikan

Jaroslav Pelikan
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 grudnia 1923
Akron

Data śmierci

13 maja 2006

Zawód, zajęcie

historyk chrześcjaństwa

Jaroslav Jan Pelikan (ur. 17 grudnia 1923 w Akron, Ohio, zm. 13 maja 2006) – amerykański historyk chrześcijaństwa.

Życiorys

Wyrósł w tradycji luterańskiej, był synem luterańskiego pastora, pochodzenia słowackiego. Kilka lat przed śmiercią, w 1998 wraz z żoną przeszedł na prawosławie.

W 1999 nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze[1].

Poglądy na Filioque

Jaroslav Pelikan wyjaśniał postawę Prawosławia wobec zagadnienia Filioque. Prawosławni teolodzy nie uznają Filioque jedynie na płaszczyźnie refleksji teologicznej na temat relacji w Trójcy. Refleksję o tajemnicy Trójcy dzielą oni na dwa działy: ekonomię – objawienie się Boga w historii oraz teologię, czyli samą tajemnicę wewnętrzną Boga, objawianą przez ekonomię. Zgodnie z tym rozróżnieniem, należy dostrzec dwa różne terminy: posłanie i pochodzenie. Patrząc pod względem ekonomii, w dniu Pięćdziesiątnicy Duch Święty został posłany przez Obydwu: zarówno Ojca, jak i Syna. Jednak patrząc teologicznie – w samym Bóstwie jedynie Ojciec jest zasadą i źródłem istnienia, z którego obydwaj: Syn i Duch Święty wiecznie pochodzą.

Jako uzasadnienie tego rozróżnienia na posłanie (ekonomia) i pochodzenie (teologia), prawosławni teologowie przytaczają fragment z Ewangelii św. Jana,15, 26:

Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę /(gr.) pempso/ od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi /(gr.) ekporeuetai/, On będzie świadczył o Mnie[2].

Przypisy

  1. ↑ Univerzita Karlova – Čestné doktoráty. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
  2. ↑ Por. rozdział The Filioque książki: The Melody of Theology: A Philosophical Dictionary. Cambridge, Mass.; Londyn: Harvard Univ. Press, 1988.

Bibliografia

Wydania oryginalne

  • Jesus through the centuries: his place in the history of culture, 1985.
  • Seria The Christian Tradition.
    • T.1: The emergence of the Catholic tradition (100-600).
    • T.2: The spirit of Eastern Christendom (600-1700).
    • T.3: The Growth of Medieval Theology.
    • T.4:Reformation of church and dogma (1300-1700).
    • T.5: Christian doctrine and modern culture (since 1700).
  • The Melody of Theology: A Philosophical Dictionary. Cambridge, Mass.; Londyn: Harvard Univ. Press, 1988.

Polskie przekłady

  • Jezus przez wieki. A. Pawelec (przekł.). Kraków: Znak, 1993, s. 303. ISBN 83-7006-095-1.
  • Seria Tradycja chrześcijańska – historia rozwoju doktryny
    • T. 1. Powstanie wspólnej tradycji (100-600). Marta Höffner (przekł.). T. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 409, seria: Tradycja chrześcijańska: historia rozwoju doktryny. ISBN 978-83-233-2586-4.
    • T. 2. Duch wschodniego chrześcijaństwa (600-1700). M. Piątek (przekł.). T. 2. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 355, seria: Tradycja chrześcijańska: historia rozwoju doktryny. ISBN 978-83-233-2764-6.
    • T. 3. Rozwój teologii średniowiecznej (600-1300). J. Pociej (przekł.). T. 3. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 355, seria: Tradycja chrześcijańska: historia rozwoju doktryny. ISBN 978-83-233-2795-0.
    • T. 4. Reformacja Kościoła i dogmatów (1300–1700). Marek Król (przekł.). T. 4. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010, s. 546, seria: Tradycja chrześcijańska: historia rozwoju doktryny. ISBN 978-83-233-2727-1.
    • T. 5. Doktryna chrześcijańska a kultura nowożytna (od 1700). Marek Król (przekł.). T. 5. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010, s. 442, seria: Tradycja chrześcijańska: historia rozwoju doktryny. ISBN 978-83-233-2906-0.
  • Maryja przez wieki. Jan Pociej (przekł.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012, s. 224. ISBN 978-83-233-3366-1.
  • Jan Sebastian Bach wśród teologów. Ewa Sojka (przekł.). Katowice: Wydawnictwo CLC, 2017, s. 186. ISBN 978-83-64837-22-7.
Laureaci Nagrody Klugego
do 2009
2010–2019
lata 20. XXI wieku