Instytut Bałtycki

Kamienica przy ul. Żeglarskiej 1 w Toruniu - pierwsza siedziba Instytutu Bałtyckiego

Instytut Bałtycki – instytut naukowo-badawczy w Gdańsku o statusie stowarzyszenia, zajmujący się zagadnieniami wybrzeża krajów nadbałtyckich i gospodarką morską, stosunkami polsko-niemieckimi i polsko-skandynawskimi.

Historia Instytutu

Zebranie założycielskie Instytutu Bałtyckiego odbyło się 31 sierpnia 1925 roku w Toruniu^[1]. Jego inicjatorem i pierwszym dyrektorem był starosta krajowy pomorski Józef Wybicki. Od kwietnia do lipca 1926 roku funkcję dyrektora instytutu, znajdującego się wciąż w procesie organizacji, pełnił geograf Stanisław Srokowski^[2]. Faktyczne rozpoczęcie działalności instytutu nastąpiło w styczniu 1927 roku, 27 lutego tego roku zatwierdzono statut, a 8 marca odbyło się pierwsze zebranie zarządu. Od stycznia do sierpnia 1927 roku dyrektorem był historyk Teodor Tyc. W grudniu tego roku funkcję dyrektora objął ichtiolog Józef Borowik i pełnił ją aż do 1950 roku, przyczyniając się do znacznego rozwoju Instytutu Bałtyckiego^[1]. W latach 1930–1939 prezesem zarządu instytutu był starosta krajowy pomorski Wincenty Paweł Łącki^[3].

Od rozpoczęcia rzeczywistej działalności w 1927 roku, Instytut Bałtycki zajmował się początkowo głównie dokumentowaniem polskości na Pomorzu, a następnie badaniem i popularyzacją dziejów regionu bałtyckiego^[4]. W 1931 roku powstał oddział w Gdyni. W 1937 roku przeniesiono do tego miasta siedzibę główną instytutu (ul. Świętojańska 23).

W czasie II wojny światowej instytut został zlikwidowany przez okupanta. Funkcjonował w konspiracji, a rolę dyrektora w latach 1942-1944 pełnił Józef Borowik. W 1945 roku został reaktywowany z siedzibą główną w Bydgoszczy, a następnie w Sopocie i od 1948 roku w Gdańsku. Otworzył placówki naukowe w Gdyni, Sopocie, Toruniu, Bydgoszczy i Szczecinie. W związku z reorganizacją instytucji naukowych Wybrzeża, w 1950 stał się częścią Instytutu Zachodniego w Poznaniu. W 1958 roku został reaktywowany w Gdańsku, obecnie z siedzibą przy Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (ul. Bażyńskiego 4).

Kierunki działalności

Instytut Bałtycki zajmuje się badaniami naukowymi w dziedzinach:

• zagadnienia skandynawoznawcze i stosunki polsko-skandynawskie
• stosunki polsko-niemieckie, zwłaszcza w odniesieniu do Pomorza Gdańskiego i rejonu Morza Bałtyckiego
• historia najnowsza oraz zagadnienia współpracy gospodarczej na Bałtyku po drugiej wojnie światowej

Wydawnictwa

• Pamiętnik Instytutu Bałtyckiego, serie:
• – Balticum
• – Dominium Maris
• – Wieś pomorska
• – Zjazdy pomorzoznawcze
• – Sprawozdania
• Biblioteczka Bałtycka
• Jantar
• Gdańskie Zeszyty Humanistyczne (wspólnie z Wyższą Szkołą Pedagogiczną/Uniwersytetem Gdańskim)
• Komunikaty
• Komunikaty Instytutu Bałtyckiego^[5][6]
• Baltic Countries
• Baltic and Scandinavian Countries

Przypisy

1. Instytut Bałtycki w Toruniu 1927-1937 i jego wydawnictwa | Informatorium [online], informatorium.ksiaznica.torun.pl [dostęp 2017-11-24]  (pol.).
2. Andrzej A. Zięba: Stanisław Józef Srokowski. [w:] Polski słownik biograficzny [on-line]. Instytut Historii PAN, 2002. [dostęp 2016-10-21].
3. Lesław J. Welker, Wincenty Łącki (1898 –1964), działacz niepodległościowy i narodowy, starosta krajowy pomorski, Rocznik Toruński, t. 41, 2014, s. 233.
4. Józef Borowik, Pięć lat pracy Instytutu Bałtyckiego (1927-1932), Toruń 1932.
5. Komunikaty Instytutu Bałtyckiego, 1939 [online], polona.pl [dostęp 2018-10-01] .
6. komunikaty instytutu bałtyckiego - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [online], www.bibliotekacyfrowa.eu [dostęp 2020-05-29]  (pol.).

Bibliografia

• Ryszard Toczek: Instytut Bałtycki w latach 1925-1939, "Nautologia" 1-4/2004

Linki zewnętrzne

• Instytut Bałtycki w bazie instytucji naukowych portalu Nauka Polska (OPI).

Kontrola autorytatywna (instytut badawczy):

• ISNI: 0000000106757643
• VIAF: 158989620
• LCCN: n86068921
• GND: 5038058-8
• BnF: 12143734d
• SUDOC: 032640293
• BIBSYS: 90670597
• NUKAT: n95102599
• J9U: 987007603740105171