Hrabia de Teba (obraz Francisca Goi)

Hrabia de Teba

Autor	Francisco Goya
Data powstania	ok. 1804
Medium	olej na płótnie
Wymiary	63,2 × 48,9 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Frick Collection

Hrabia de Teba^[1] (hiszp. Retrato del conde de Teba) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi. Portret przedstawia oficera, prawdopodobnie hrabiego de Teba. Znajduje się w zbiorach Frick Collection w Nowym Jorku^[2].

Okoliczności powstania

Na początku XIX wieku tytuł hrabiego de Teba nosili kolejno bracia Guzmán de Palafox y Portocarrero: Eugenio (1773–1834) i Cipriano (1784–1839). Starszy Eugenio nosił tytuł do 1808 roku, kiedy odziedziczył po zmarłej matce tytuł hrabiego de Montijo, a kolejnym hrabią de Teba został jego młodszy brat Cipriano. Obaj bracia byli wojskowymi, podobnie jak ich ojciec. Eugenio wyróżnił się patriotyczną postawą walcząc w hiszpańskiej wojnie niepodległościowej przeciwko armii Napoleona. Jako adwersarz wpływowego sekretarza stanu Manuela Godoya brał udział w zamieszkach w Aranjuez. Był osobą wykształconą, został mianowany honorowym członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda i Hiszpańskiej Akademii Królewskiej^[3]. Cipriano wbrew swojej rodzinie popierał Napoleona, wierząc, że zreformuje Hiszpanię. W 1812 roku został ranny w bitwie pod Salamanką – stracił oko, a kula armatnia złamała mu nogę^[4]. W tym samym roku wyjechał z Hiszpanii towarzysząc Józefowi Bonaparte i wstąpił do francuskiej armii. Napoleon wyróżnił go Legią Honorową. Wrócił do Hiszpanii po ogłoszeniu amnestii dla profrancuskich kolaborantów przez Ferdynanda VII^[5].

W pierwszym katalogu prywatnej kolekcji Henry’ego Claya Fricka z 1914 roku portretowany jest identyfikowany jako młodszy z braci – Cipriano. Obraz jest datowany na 1810 rok^[4]. Podobnie identyfikuje modela Elizabeth Du Gué Trapier w publikacji z 1964 roku^[6]. José Gudiol datował obraz na lata 1803–1806 oraz z rezerwą identyfikował postać jako Eugenia, który w tym okresie nosił jeszcze tytuł hrabiego de Teba^[7]. Jako Eugenia identyfikuje go także José Camón Aznar w katalogu z 1980 roku^[2].

Opis obrazu

Hrabia został przedstawiony w półpostaci, na ciemnozielonym tle. Uwaga widza skupia się na bladej twarzy, jego rysy są szlachetne, a mina zawzięta. Hrabia uosabia prototyp bohatera walki o niepodległość, pełnego temperamentu poszukiwacza przygód z włosem zwichrzonym wiatrem niedbale opadającym na czoło. Ciemnozielony mundur ze srebrnymi węzłami austriackimi niemal zlewa się z tłem^[2]. Błyszczące ozdoby na piersi tworzą po obu stronach munduru zygzakowaty wzór^[7]. Spod wysokiego futrzanego kołnierza widać czarny halsztuk oraz wąskie pasy bieli i czerwieni, ten ostatni może być wstęgą orderu^[6]. Możliwe, że adiutant, którego Goya namalował na portrecie Manuel Godoy jako książę Pokoju to właśnie hrabia de Teba^[2].

Związany zawodowo z rodziną hrabiów de Montijo Goya sportretował także dwie siostry Eugenia i Cipriana – markizę de Lazán i markizę de Villafranca^[7].

Proweniencja

Obraz należał do kolekcji José Lázaro Galdiano w Madrycie i Eric Galleries w Nowym Jorku^[3]. Od 1914 roku należał do Henry’ego Claya Fricka, obecnie jest eksponowany we Frick Collection w Nowym Jorku^[8].

Przypisy

1. Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 153. ISBN 978-83-60334-71-3.
2. José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. III 1797–1812. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 158–159. ISBN 84-500-4165-1.
3. Eugenio Guzmán de Palafox y Portocarrero, conde de Teba. Fundación Goya en Aragón. [dostęp 2020-05-24]. (hiszp.).
4. Pictures in the collection of Henry Clay Frick, at one East Seventieth Street, New York. New York: Publikacja prywatna, 1914, s. 140–141.
5. cipriano Guzmán de Palafox y Portocarrero, conde de Teba. Real Academia de la Historia. [dostęp 2020-05-24]. (hiszp.).
6. Elizabeth du Gué Trapier: Goya and His Sitters: A Study of His Style as a Portraitist. New York: Hispanic Society of America, 1964, s. 26–27.
7. José Gudiol: Goya, 1746–1828. Biografía, estudio analítico y catálogo de sus pinturas. T. I. Madrid: Polígrafa, 1970, s. 337–338.
8. Paintings in The Frick Collection: French, Italian and Spanish. T. II. New York: The Frick Collection, 1968, s. 288.