Hayabusa 2

Hayabusa 2

Zaangażowani	JAXA
Rakieta nośna	H-IIA F26
Miejsce startu	Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima, Japonia
Cel misji	(162173) Ryugu
Orbita (docelowa, początkowa)
Czas trwania
Początek misji	3 grudnia 2014 (04:22:04 UTC)
Data lądowania	5 grudnia 2020 (17:57 UTC)
Powrót na Ziemię	2020
Wymiary
Wymiary	kadłub: 1,0 m × 1,6 m × 1,25 m rozpiętość paneli: 6 m
Masa całkowita	600 kg

Niemiecki lądownik MASCOT

Hayabusa 2 (jap. はやぶさ2 „sokół wędrowny 2”) – sonda kosmiczna zbudowana przez Japońską Agencję Badań Kosmicznych (JAXA) w celu zbadania planetoidy (162173) Ryugu (1999 JU₃) i pobrania próbek jej materii^[1][2].

Cel i plan misji

Sonda ta ma za zadanie kontynuować japońskie badania planetoid zapoczątkowane udaną misją Hayabusa, dzięki której dostarczono na Ziemię pierwsze próbki materii innej planetoidy^[3]. Sonda została wyposażona w silniejsze silniki jonowe niż pierwsza Hayabusa. Do komunikacji z Ziemią sonda używa dwóch anten pracujących w pasmach X i Ka^[3].

Planowano, że sonda dotrze do celu w lipcu 2018. Na pokładzie sondy znajduje się impaktor, który będzie rozpędzony z użyciem materiałów pirotechnicznych, aby utworzyć mały krater na planetoidzie. Hayabusa 2 następnie będzie obserwowała powstały krater i pobierze próbki materii wyrzuconej spod powierzchni planetoidy^[2]. Masa pobranych próbek w sumie ma wynieść około 10 gramów^[3]. Poza asystą grawitacyjną sonda przyspieszy w wyniku działania silników jonowych, które będą działać przez 600 godzin^[4]. Po dotarciu do Ryugu przez półtora roku będzie badała planetoidę, a w 2019 roku opuści ją, by rok później, w grudniu 2020, dotrzeć z próbkami na Ziemię. Sonda zabierze ze sobą fragmenty planetoidy, ale też zostawi coś po sobie: wraz z nią na powierzchnię planetoidy Ryugu dotrą nazwiska, przesłania i rysunki Ziemian, które specjalnie w tym celu zebrała Japońska Agencja Kosmiczna^[5].

Przebieg misji

Montaż sondy zakończył się w sierpniu 2014. Przez trzy miesiące po wystrzeleniu sonda poddawana była testom. 2 marca 2015 agencja JAXA poinformowała, że wszystkie testy zakończyły się pomyślnie. Od 3 marca 2015 sonda znajduje się w drodze do celu. W tym dniu sonda znajdowała się w odległości 36 mln km od Ziemi i 162,5 mln km od Słońca i poruszała się z prędkością 27,36 km/s^[4].

3 grudnia 2015 o godz. 10:08 GMT sonda minęła Ziemię w odległości 3090 km. Wykonała zdjęcia naszej planety za pomocą kamery nawigacyjnej. W efekcie grudniowego manewru orbita sondy uległa zwrotowi o kąt 80°, a jej prędkość wzrosła o 1,6 km/s do około 31,9 km/s względem Słońca. Prędkość nadal wzrastała i 14 grudnia 2015 wynosiła 32,31 km/s względem Słońca. 14 grudnia 2015 sonda znajdowała się 4,15 mln km od Ziemi i mniej więcej 144,85 mln km od Słońca^[6].

27 czerwca 2018 sonda dotarła do (162173) Ryugu^[7]. 3 października 2018 lądownik MASCOT dotknął powierzchni planetoidy i badał ją przez kilkanaście godzin. Lądownik został wypuszczony o godzinie 3:57 czasu polskiego z wysokości 51 metrów i przez około sześć minut swobodnie spadał na powierzchnię planetoidy. O 4:03 wylądował na asteroidzie i przez kolejne jedenaście minut odbijał się od powierzchni, zanim znieruchomiał^[8].

W dniach 23-25 października 2018 została przeprowadzona trzecia operacja przeglądu potencjalnych miejsc lądowań (operacja TD1-R3), podczas której sonda zbliżyła się do planetoidy na odległość 20 metrów^[9]. 22 lutego 2019 o godzinie 0:06 CET sonda wylądowała na planetoidzie i pobrała próbki, po czym natychmiast przystąpiła do wznoszenia^[10].

5 kwietnia 2019 sonda umieściła na powierzchni Ryugu impaktor z materiałem wybuchowym. Obserwacja powstałego w wyniku eksplozji krateru pozwoli na lepsze poznanie właściwości powierzchni i wnętrza planetoidy^[11][12]. 11 lipca 2019 sonda pobrała próbki gruntu z okolic utworzonego przez siebie krateru^[13].

13 listopada 2019 sonda opuściła planetoidę. Asteroida typu C była badana przez sondę od połowy 2018 roku. W tym czasie wypuściła na jej powierzchnię zestaw próbników, wykonała dwa lądowania w celu pobrania próbek oraz utworzyła na powierzchni planetoidy sztuczny krater. W 2020 statek powróci na Ziemię. W kapsule powrotnej wylądują pozyskane przez sondę próbki gruntu planetoidy. Lądowanie zaplanowano na terenie Australii^[14].

5 grudnia 2020 o godzinie 18:57 CET kapsuła powrotna z próbkami asteroidy Ryugu wylądowała na powierzchni Ziemi, została podjęta i przetransportowana do bazy na terenie poligonu Woomera^[15].

Przypisy

1. H. Campins, J.P. Emery, M. Kelley, Y. Fernández i inni. Spitzer observations of spacecraft target 162173 (1999 JU3). „Astronomy and Astrophysics”. 503 (2). s. L17-L20. DOI: 10.1051/0004-6361/200912374. 
2. Asteroid Explorer "Hayabusa 2". JAXA. [dostęp 2014-10-06]. (ang.).
3. Krzysztof Kanawka: Sonda Hayabusa 2 zmontowana. Kosmonauta.net, 2014-09-01. [dostęp 2014-10-06].
4. Krzysztof Czart: Zakończono fazę testów sondy kosmicznej Hayabusa 2. Urania-Postępy Astronomii, 2015-03-06. s. 9. [dostęp 2015-04-27]. (pol.).
5. Weronika Śliwa. Drugi Sokół czeka na lot. „Wiedza i Życie”. 11 (959), s. 78, 2014. Warszawa: Prószyński Media Sp. z o.o.. ISSN 0137-8929. 
6. Czart Krzysztof: Udany manewr asysty grawitacyjnej sondy Hayabusa 2. Urania -Postępy Astronomii, 2015-12-15. [dostęp 2015-12-17]. (pol.).
7. Japan's Hayabusa 2 spacecraft reaches cosmic 'diamond' , BBC News, 27 czerwca 2018
8. Rafał Grabiański: Obserwacje na powierzchni asteroidy Ryugu wykonane przez lądownik MASCOT. Urania-Postępy Astronomii, 2018-10-15. [dostęp 2020-12-08]. (pol.).
9. Rafał Grabiański: Sonda Hayabusa2 po raz trzeci zbliża się do powierzchni Ryugu. Urania – Postępy Astronomii, 2018-10-28. [dostęp 2018-10-29]. (pol.).
10. Sonda Hayabusa2 wylądowała na asteroidzie Ryugu. Urania – Postępy Astronomii, 22 lutego 2019. [dostęp 2019-04-08].
11. Krzysztof Kanawka: Nowy krater na Ryugu. Kosmonauta.net, 6 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-08].
12. Udana eksplozja na asteroidzie Ryugu. Urania – Postępy Astronomii, 6 kwietnia 2019. [dostęp 2019-04-08].
13. Krzysztof Kanawka: Drugie lądowanie Hayabusy 2. Kosmonauta.net, 12 lipca 2019. [dostęp 2019-07-12].
14. Rafał Grabiński. Misje i badania kosmiczne. „Urania – Postępy Astronomii”. 1/2020, s. 9. Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009. (pol.). 
15. Krzysztof Kanawka: Próbki Ryugu na Ziemi. Kosmonauta.net, 2020-12-06. [dostęp 2020-12-08].

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona misji (ang.)