Góry Wierchojańskie

Góry Wierchojańskie

Верхоянский хребет

Krajobraz Gór Wierchojańskich
Kontynent	Azja
Państwo	Rosja
Republika	Jakucja
Najwyższy szczyt	bez nazwy (2389 m n.p.m.)
Długość	1200 km
Lokalizacja Gór Wierchojańskich
Położenie na mapie Jakucji Góry Wierchojańskie
Położenie na mapie Rosji Góry Wierchojańskie
67°00′N 129°00′E

Góry Wierchojańskie (ros. Верхоянский хребет) – łańcuch górski w azjatyckiej części Rosji, w Jakucji. Ciągnie się wygiętym łukiem od Morza Łaptiewów na północnym zachodzie po rzekę Tompo na południowym wschodzie i rzekę Ałdan na południu. Od zachodu ogranicza go dolina rzeki Lena, a od wschodu Wyżyna Jańsko-Ojmiakońska i dolina rzeki Jana oddzielające Góry Wierchojańskie od Gór Czerskiego^[1][2].

Góry Wierchojańskie ciągną się na długości około 1200 km, a ich szerokość wynosi od 100 do 250 km. Najwyższy szczyt (bez nazwy) ma wysokość 2389 m n.p.m. i znajduje się w paśmie Orułgan^[2].

Geografia i geologia

Góry zbudowane są głównie z prekambryjskich skał metamorficznych i mezozoicznych oraz paleozoicznych skał osadowych i magmowych, miejscami poprzecinanych intruzjami granitów i diabazów. Szczyty są skaliste i ostre z niewielkimi lodowcami. Występują tu znaczne złoża węgla kamiennego (nie eksploatowane) oraz złota i cyny^[3][1][4].

Góry Wierchojańskie dzielą się na kilkadziesiąt pasm. Licząc od północy są to m.in. pasma: Charaułachskij chriebiet, Primorskij chriebiet, Tuora-Sis, Dżardżanskij chriebiet, Sijetindienskij chriebiet, Orułgan, Kułar, Byranda chriebiet, Tagyndżynskij chriebiet, Kuturginskij chriebiet, Ketlerskij chriebiet i Pasmo Skaliste^[1].

Południowo-wschodnim przedłużeniem Gór Wierchojańskich jest pasmo Suntar-Chajata, a południowym pasma Sette-Daban i Ułachan-Bom^[1].

Góry stanowią dział wodny między dorzeczami Leny, Jany i Indygirki. Doliny rzek spływających ze stoków gór są głębokie i noszą ślady działalności lodowców^[5].

Przyroda

W dolnych partiach rzadkie lasy liściaste, od wysokości 800–1200 m zarośla olchy, sosny syberyjskiej, tundra górska, a jeszcze wyżej arktyczna pustynia i lodowce (łączna powierzchnia 23 km²). W dolinach występuje sosna, brzoza, topola^[6].

Klimat

Klimat umiarkowany chłodny, skrajnie kontynentalny. Na północy subpolarny. W czasie długich zim często występuje inwersja temperatury, szczególnie w głębokich dolinach i na przedgórzach. Średnia temperatura stycznia wynosi minus 36–38 °C, przez co (pomimo zimowej inwersji temperatury) jest to najzimniejszy obszar górski Ziemi. Lato krótkie, w dolinach względnie ciepłe (średnia temperatura lipca 12–14 °C). Opady do 600 mm rocznie. W dolinach Gór Wierchojańskich zmierzono najniższe temperatury na półkuli północnej:

• Wierchojańsk –67,8 °C
• Ojmiakon –71,2 °C
• Tomtor –72,2 °C^[7]

Przypisy

1. Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom 2 Góry Azji, Katowice: Wydawnictwo STAPIS, 2005, ISBN 83-88212-42-7.
2. Верхоянский хребет [online] [dostęp 2019-03-27]  (ros.).
3. ВЕРХОЯНСКИЙ ХРЕБЕТ [online], Словари, энциклопедии и справочники - бесплатно Онлайн - Slovar.cc [dostęp 2019-03-27]  (ros.).
4. Верхоянский хребет - Энциклопедический словарь (В) [online], www.e-reading.mobi [dostęp 2019-03-27] .
5. Верхоянский хребет [online], Великая Россия, 26 listopada 2013 [dostęp 2019-03-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-27] .
6. Верхоянский хребет [online], Россия на вершинах мира, 3 czerwca 2010 [dostęp 2019-03-27] .
7. Tak radzą sobie z mrozem mieszkańcy najchłodniejszej miejscowości świata

Kontrola autorytatywna (łańcuch górski):

• VIAF: 243222416
• GND: 7569859-6
• NKC: ge398842
• J9U: 987007536545905171

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3995902
• Britannica: place/Verkhoyansk-Mountains
• БРЭ: 5864526
• Catalana: 0499975
• DSDE: De_Verkhojanske_Bjerge