Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (GOPR) – organizacja prowadząca akcje ratownicze, szkolenia i zapobiegająca wypadkom na terenach górskich Polski.
Historia
Powstało w 1952 roku w Zakopanem z inicjatywy Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. 15 września tego roku przyjęty został regulamin i określona struktura GOPR[1]. Pierwszym prezesem został Stefan Zwoliński. W tym roku została utworzona charakterystyczna odznaka ratowników GOPR[2]. Utworzono wkrótce wtedy następujące oddziały: Beskidzkie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Krynickie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Sudeckie Ochotnicze Pogotowie Ratownicze[3]. Po czterech latach działalności opracowano nowy regulamin GOPR, w którym w miejsce dotychczasowych sekcji terenowych powołano następujące grupy regionalne: Grupę Tatrzańską (Zakopane), Grupę Beskidzką (Bielsko-Biała), Grupę Krynicką (Krynica) i Grupę Rabczańską z siedzibą w Rabce[3]. W 1961 roku powstała grupa bieszczadzka z siedzibą w Sanoku. W tym czasie rozpoczęto składanie przysięgi, co dotychczas praktykowano jedynie w grupie tatrzańskiej. W 1968 roku GOPR został członkiem zwyczajnym ICAR – Międzynarodowego Komitetu Ratownictwa Alpejskiego[3]. Na początku lat 70. GOPR wprowadził system łączności radiowej, a w 1975 roku – współpracę z lotnictwem sanitarnym[3]. W 1976 roku grupa sudecka została rozbita na karkonoską i wałbrzysko-kłodzką[4]. W 1990 roku ratownicy tatrzańscy wystąpili ze struktur GOPR, wracając do formuły niezależnego stowarzyszenia – Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego[3]. W 2012 roku GOPR odznaczono Medalem Honorowym im. Józefa Tuliszkowskiego[5].
GOPR dzisiaj
Ratownicy GOPR podczas szkolenia
Obecnie GOPR, tak jak działający niezależnie TOPR, jest organizacją zamkniętą. Aby zostać ratownikiem GOPR-u, trzeba mieć odpowiedni wiek (18–35 lat), przejść dwuletni staż kandydacki, intensywne szkolenie oraz testy i egzaminy kwalifikacyjne, które sprawdzają nie tylko umiejętności teoretyczne takie jak wiedza medyczna oraz topografia terenu, ale także kondycję fizyczną, umiejętność jazdy na nartach itp. oraz zdać egzamin[6].
Ratownicy GOPR-u na zmiany pełnią 24-godzinne dyżury przez wszystkie dni w roku w swoich stacjach ratunkowych. Umieszczone są one zazwyczaj przy schroniskach, większych stacjach narciarskich oraz miejscach wytężonego ruchu turystycznego. Ratownicy korzystają dzisiaj z nowoczesnego sprzętu ratowniczego, który znacznie usprawnia ich pracę, takiego jak samochody terenowe, quady, skutery śnieżne, detektory lawinowe, GPS-y, radiostacje itp.[7] Ratownicy posiadają również przeszkolenie z ratownictwa wodnego z uwzględnieniem górskich rzek a stację ratunkową GOPR w Szczawnicy wyposażono również w ponton służący do przeprowadzania akcji ratowniczych w górskim odcinku biegu Dunajca[8].
GOPR wykorzystuje także specjalnie szkolone psy, są to psy ratownicze do poszukiwań osób, np. zasypanych śniegiem z lawiny[9].
Ratowników GOPR-u można rozpoznać dzięki charakterystycznym strojom – czerwonym lub czerwono-niebieskim polarom, kurtkom, spodniom. Na stroju widnieje owalny symbol z błękitnym krzyżem pośrodku lub / oraz sam krzyż bezpośrednio na ubraniu wraz z podpisem GOPR[10].
W końcu 2016 GOPR liczył 102 ratowników zawodowych i 896 ochotników[11], a w 2020 123 ratowników zawodowych i 824 ochotników[12].
W okresie od 24 czerwca do 31 sierpnia 2017 na terenie polskich gór, od Sudetów po Bieszczady (z wyłączeniem Tatr) GOPR interweniował 614 razy[13], a w całym 2020 roku 1880 akcji (w tym 105 z udziałem śmigłowca)[12].
Przyrzeczenie ratownicze
Dobrowolnie przyrzekam pod słowem honoru, że póki zdrów będę, na każde wezwanie Naczelnika lub Jego Zastępcy – bez względu na porę roku, dnia i stan pogody – stawię się w oznaczonym miejscu i godzinie i udam się w góry celem niesienia pomocy ludziom jej potrzebującym. Postanowienia statutu GOPR będę przestrzegał ściśle, polecenia Naczelnika, jego zastępców, kierowników wypraw i akcji będę wykonywał rzetelnie, pamiętając, że od mego postępowania zależy zdrowie i życie ludzkie. W pełnej świadomości przyjętych na siebie trudnych obowiązków i na znak dobrej woli, powyższe przyrzeczenie przez podanie ręki Naczelnikowi potwierdzam[14].
