Fregaty typu Peder Skram

Fregaty typu Peder Skram

„Peder Skram”
Kraj budowy	Dania
Użytkownicy	Kongelige Danske Marine
Stocznia	Helsingør
Wejście do służby	1966
Wycofanie	1995
Zbudowane okręty	2
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2200 t standardowa 2720 t pełna
Długość	112,6 m
Szerokość	12 m
Zanurzenie	4,3 m
Napęd	CODOG: 1 silnik wysokoprężny o mocy 4800 KM, 2 turbiny gazowe o mocy 18 400 KM, 2 śruby
Prędkość	32 węzły
Zasięg	2500 Mm przy 18 w
Załoga	200
Uzbrojenie	• od 1977: 1×VIII wpk plot Sea Sparrow (8 pocisków) 2×IV wyrzutnie pocisków pokr. Harpoon (8 pocisków) 2 działa 127 mm plot. (1×II) 4 działa plot. 40 mm (4×I) 4 wt 533 mm (2×II)

Fregaty typu Peder Skram – seria dwóch duńskich fregat z okresu zimnej wojny.

Okręty zostały zbudowane w Danii w Helsingør. Główne uzbrojenie stanowiły cztery działa uniwersalne kalibru 127 mm. Po modernizacji uzbrojono je w pociski przeciwlotnicze bliskiego zasięgu Sea Sparrow i pociski przeciwokrętowe Harpoon.

Historia

Fregaty typu Peder Skram były pierwszymi okrętami tej wielkości zbudowanymi w Danii po wojnie i również pierwszymi nowoczesnymi powojennymi okrętami bojowymi nabytymi przez marynarkę Danii^[a]. Zostały zbudowane z udziałem pomocy finansowej USA dla krajów NATO^[1]. Zaprojektowano je w Danii i zbudowano w stoczni Helsingør Jærnskibs- og Maskinbyggeri w Helsingør^[2].

W latach 1976–78 oba okręty poddano modernizacji, instalując zamiast części artylerii uzbrojenie rakietowe^[3].

Fregaty typu Peder Skram^[1]

Nazwa (znak taktyczny)	Położenie stępki	Data wodowania	Wejście do służby	Los
Peder Skram (F352)	25 września 1964	20 maja 1965	30 czerwca 1966	wycofany w latach 90., okręt-muzeum
Herlulf Trolle (F353)	18 grudnia 1964	4 września 1965	16 kwietnia 1967	skreślony w 1995

Opis

Opis ogólny i architektura

„Peder Skram” po modernizacji jako okręt-muzeum

Okręty miały kadłub gładkopokładowy ze wzniosem pokładu na dziobie i niewielkim wzniosem na rufie oraz mocno wychyloną prostą dziobnica^[4]. Na pokładzie dziobowym znajdowała się wieża artylerii, a pierwotnie za nią druga w superpozycji na piętrze nadbudówki. Na większej części długości okrętu rozciągała się masywna grupa kilkukondygnacyjnych nadbudówek^[4]. W jej przedniej części znajdowała się nadbudówka dziobowa z przeszklonym pomostem nawigacyjnym, stanowiąca podstawę dla masztu i połączona z przednim kominem w jej tylnej części^[4]. Najbardziej wyróżniającym okręty elementem były dwa szeroko rozstawione stożkowate kominy o różnym kształcie i wysokości, z czego pierwszy większy, malowane w górnej części na czarno^[4]. Przed drugim kominem był drugi mały maszt, stanowiący podstawę dla radarów^[4]. Na pokładzie rufowym po modernizacji zamontowano wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych RIM-7 Sea Sparrow^[4].

Wyporność standardowa wynosiła 2200 ton, a pełna 2720 ton^[1]. Inne źródła podają wyporność standardową 2030 ton^[3]. Długość całkowita wynosiła 112,6 m, natomiast na linii wodnej 108 m^[1]. Szerokość wynosiła 12 m, a zanurzenie 4,3 m^[1].

Uzbrojenie

Fregata „Herlulf Trolle” w 1970 z pierwotnym uzbrojeniem artyleryjskim

„Peder Skram” po modernizacji od rufy

Pierwotnie okręty nie posiadały uzbrojenia rakietowego, a główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery amerykańskie armaty uniwersalne kalibru 127 mm (5 cali) o długości lufy L/38 (38 kalibrów)^[1]. Zamontowane były w dwóch wieżach dwudziałowych Mk 38 umieszczonych w superpozycji na dziobie^[3]. Uzupełniały je cztery pojedyncze armaty przeciwlotnicze 40 mm Bofors w wieżach po obu stronach tylnego komina (wyżej) i nadbudówki rufowej (niżej)^[1].

Początkowo okręty posiadały jedną potrójną wyrzutnię torped kalibru 533 mm, zastąpioną następnie przez dwie podwójne wyrzutnie tego samego kalibru zamontowane na pokładzie na burtach^[1]. Służyły one głównie do odpalania torped do zwalczania okrętów podwodnych^[3]. Według projektu miały otrzymać także wyrzutnię rakietowych bomb głębinowych Terne, lecz zrezygnowano z niej^[1]. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym uzupełniały klasyczne bomby głębinowe^[3][1].

„Peder Skram” od dziobu – widoczne anteny

W latach 1976–77 „Herlulf Trolle”, a w latach 1977-78 „Peder Skram” przeszły modernizację, w trakcie której usunięto drugą wieżę dwóch dział kalibru 127 mm i zamontowano w tym miejscu, na piętrze nadbudówki dziobowej dwa typowe bloki po cztery rurowe wyrzutnie amerykańskich pocisków przeciwokrętowych Harpoon^[3]. Przy tym, jeden blok wyrzutni ustawiono w kierunku do przodu, a drugi do tyłu^[3]. Na pokładzie rufowym natomiast zamontowano wyrzutnię pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu RIM-7 Sea Sparrow, z ośmioma kontenerami startowymi^[1]. Według części źródeł, dwururowe wyrzutnie torped kalibru 533 mm zamieniono na trzyrurowe szwedzkie wyrzutnie kalibru 324 mm^[b].

Napęd

Fregaty otrzymały mieszany układ napędowy w układzie CODOG, składający się z silników wysokoprężnych dla prędkości ekonomicznej i turbin gazowych dla prędkości maksymalnej, pracujących na dwa wały śrub. Dwie amerykańskie turbiny gazowe Pratt & Whitney GG 4A-3 miały łączną moc maksymalną 44 000 KM^[c]. Napęd marszowy stanowiły dwa silniki wysokoprężne General Motors 16-567D o mocy łącznej 4800 KM^[d]. Prędkość maksymalna na turbinach gazowych wynosiła 32 węzły, a prędkość ekonomiczna na silnikach 18 węzłów^[1][e]. Zasięg wynosił 2500 mil morskich przy prędkości 18 w i 800 Mm przy 28 w^[1].

Wyposażenie

• radar dozoru ogólnego: CWS-2 i CWS-3^[1] albo dwa CWS-3^[3]
• radar taktyczny: NWS-1^[3]
• radar nawigacyjny: NWS-2^[3]
• radary kierowania ogniem artylerii: trzy CGS-1^[3]
• stacja hydrolokacyjna: PMS-26^[3]

Skrót służby

Okręty weszły do służby w marynarce Danii w latach 1966-67 i uczestniczyły w jej ćwiczeniach oraz wspólnych manewrach państw NATO.

11 czerwca 1980 roku „Peder Skram” ze stawiaczem min „Falster” przechwycił w rejonie wyspy Hesselø, i agresywnie manewrując, zmusił do wycofania polski okręt dowodzenia(inne języki) desantem ORP „Grunwald” wykonujący prawdopodobnie misję rozpoznawczą wybrzeża Danii^[5].

W 1987 roku okręty wycofano do rezerwy^[1]. „Peder Skram” został zachowany jako okręt-muzeum w Kopenhadze^[6].

Zobacz też

• Porównywalne okręty:
  • Fregaty typu Oslo – norweskie fregaty z lat 60.
  • Fregaty typu Commandant Rivière – francuskie fregaty powojenne
  • Fregaty typu Tribal – brytyjskie fregaty z lat 60.
  • Fregaty typu Leander – brytyjskie fregaty z lat 60.
  • Niszczyciele typu 101 – zachodnioniemieckie niszczyciele z lat 60. o podobnych możliwościach

Uwagi

1. Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 73-80 – do tamtej pory Dania posiadała z większych jednostek, oprócz okrętów budowy wojennej, włoskie korwety typu Bellona z lat 50. o małych możliwościach oraz małe fregaty własnej konstrukcji typu Hvidbjornen, będące faktycznie okrętami inspekcyjnymi rybołówstwa
2. Tak podaje Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76, natomiast Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128 podaje nadal wyrzutnie torped 533 mm i takie są na „Peder Skram” jako okręcie-muzeum
3. Tak według Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128. W Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 niejasne informacje o turbinach GG 4A-3 o mocy 37.000 KM (szczytowej 44.000 KM) oraz turbinie General Electric LM2500 o mocy 18.400 KM (być może błąd redakcyjny)
4. Tak według Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128. Według Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 jest jeden silnik MTU 20V956 o tej samej mocy 4800 KM
5. W Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 92 prędkość maksymalna 30, ekonomiczna 18 węzłów, w Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128 prędkość na turbinach 32,5, na silnikach 16 węzłów

Przypisy

1. Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76
2. Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 92
3. Jane’s Fighting Ships 1986-87 ↓, s. 128
4. Na podstawie Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 ↓, s. 76 (rysunek i fotografia)
5. Tomasz Grotnik. Grunwald w opałach. „Morze, Statki i Okręty”. 12/2009. XIV (96), s. II okładki, grudzień 2009. Warszawa: Magnum X. 
6. Andrzej Nitka. Kopenhaga oczami morskiego hobbysty. „Morze, Statki i Okręty”. 4/2008, s. 79, kwiecień 2008. Warszawa: Magnum X. 

Bibliografia

• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 1986-87. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Publishing Company, 1986. ISBN 0-7106-0828-4. (ang.).