Franciszkański Zakon Świeckich (bracia i siostry od Pokuty, bracia i siostry od Pokuty św. Franciszka, Trzeci zakon św. Franciszka, tercjarze franciszkańscy, franciszkanie świeccy) – mający swoje korzenie w średniowiecznym franciszkańskim ruchu pokutniczym. Katolickie międzynarodowe stowarzyszenie publiczne, którego członkowie uczestniczą w duchu zakonu franciszkańskiego, prowadząc życie apostolskie i zdążając do doskonałości chrześcijańskiej pod wyższym kierownictwem tegoż zakonu[1]. Za inspiratora i pierwotnego założyciela tego zakonu uważany jest św. Franciszek z Asyżu[2].
Historia tercjarstwa franciszkańskiego
Biedaczyna z Asyżu, jak niektóre źródła nazywają św. Franciszka z Asyżu, miał, wychodząc naprzeciw osobom świeckim, przychylnym ideałom zapoczątkowanego przez siebie ruchu, zaproponować formę życia w stowarzyszeniu świeckim (braterskiej wspólnocie). Grupa pierwszych członków tego stowarzyszenia nazywana jest w źródłach franciszkańskich Braćmi i Siostrami od Pokuty. Przez cały okres średniowiecza i w późniejszych wiekach tercjarstwo franciszkańskie było bardzo żywotne. Należeli do niego ludzie różnych stanów – od chłopów, poprzez mieszczan, na monarchach i papieżach skończywszy[3]. Pierwszą nieoficjalną Regułą trzeciego zakonu jest List do wiernych św. Franciszka z 1221. Pierwszą oficjalną Regułą tercjarzy franciszkańskich jest Reguła Mikołaja IV z 1289, kolejną jest Reguła Leona XIII z 1883, a obecnie obowiązującą jest Reguła Pawła VI z 1978. Obok Trzeciego zakonu św. Franciszka, przy kościołach franciszkańskich istniała przez wieki Konfraternia (arcybractwo) Paska św. Franciszka, powstała w Asyżu w bazylice św. Franciszka, zatwierdzona przez Sykstusa V w 1585.
Pierwsze wspólnoty tercjarskie powstawały na ziemiach polskich przy klasztorach franciszkańskich we Wrocławiu i Krakowie w XIII w. Najbardziej dynamicznym okresem rozwoju tercjarstwa franciszkańskiego były lata międzywojenne (1918-1939). Świadczył o tym kilkusettysięczny stan osobowy[8]. Kryzys w rozwoju zakonu nastąpił w latach okupacji niemieckiej i terroru stalinowskiego. Obecnie wspólnoty Franciszkańskiego Zakonu Świeckich rozsiane są na całym terenie Polski, działając przy klasztorach i kościołach franciszkanów, franciszkanów konwentualnych i kapucynów oraz parafiach prowadzonych przez księży diecezjalnych. W Polsce istnieje 16 regionów[9], w których około 17 000 członków skupionych jest w blisko 600 wspólnotach.
↑Henryka Chmielewska, Jerzy Chmielewski: Św. Ludwik Król, patron panewnickiej bazyliki. Katowice: Księgarnia św. Jacka, 2008. ISBN 978-83-7030-645-8. Brak numerów stron w książce
↑Wstąpił do zakonu franciszkańskiego 1 marca 1896 r., mając zaledwie lat 14. Por. Jan XXIII: Przemówienie do braci i sióstr z całej rodziny serafickiej wygłoszone w patriarchalnej bazylice laterańskiej dnia 16 kwietnia 1959 r. w 750. rocznicę zatwierdzenia Reguły życia franciszkańskiego, [w:] Refleksje nad regułami franciszkańskimi. Warszawa-Kraków: Franciszkańskie Centra OFM, OFMConv, OFMCap, 2010, s. 37, ISBN 978-83-930164-2-6.
↑M. Kuczkowski, Tercjarze św. Franciszka z Asyżu, Pelplin 2014, s. 52, 154.
↑M. Kuczkowski, Dzieje Trzeciego Zakonu św. Franciszka z Asyżu na ziemiach polskich w latach 1918-1939 w świetle czasopism tercjarskich, Pelplin 2010.
↑Podział na regiony nastąpił w czasie II Kapituły Narodowej Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, która obradowała w dniach od 9-11 października 1992 w Kalwarii Zebrzydowskiej; zob. Fryderyk Widera. List przełożonego Rady Narodowej FZŚ. „Głos św. Franciszka”. 12, s. 32, 1992. Wrocław: Wydawnictwo św. Antoniego. ISSN1230-5308.
↑Lázaro Iriarte, Józef Salezy Kafel, Andrzej Józef Zębik, Krystyna Kuklińska: Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998, s. 568. ISBN 83-910410-0-X.
↑Alojzy Pańczak: Ksiądz Kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski i tercjarz franciszkański. Poznań: 2002, s. 6-7, 68, 85.
↑Wiadomości Prowincji św. Jadwigi Zakonu Braci Mniejszych 35 (2005) nr 8, s. 4.
