PROFILBARU.COM

Franciszek Smuglewicz
	; Józef Peszka, Portret Franciszka Smuglewicza
Data i miejsce urodzenia	6 października 1745 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	18 września 1807 ; Wilno
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	klasycyzm
	Ważne dzieła
	Przysięga Kościuszki; Obrona Trembowoli; Portret rodziny Prozorów;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Smuglewicz (ur. 6 października 1745 w Warszawie, zm. 18 września 1807 w Wilnie) – polski malarz i rysownik; syn Łukasza, brat Antoniego.

Życiorys

Jego pierwszym nauczycielem malarstwa był ojciec, Łukasz Smuglewicz, później kształcił się pod kierunkiem Szymona Czechowicza. W 1763 wyjechał do Rzymu, gdzie pobierał nauki u Antonio Maroniego^[1]. W 1765 uzyskał stypendium króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i wstąpił do rzymskiej Akademii Świętego Łukasza, gdzie kontynuował edukację artystyczną. W tym czasie działał w kręgu Johanna Joachima Winckelmana i malarza Antona Raphaela Mengsa^[2]^[3]. W Rzymie wykonał dekorację wnętrz kościoła św. Stanisława, współpracował także z Vincenzo Brenną przy inwentaryzacji pałacu Nerona (Domus Aurea)^[4]. W celach edukacyjnych kopiował również dzieła mistrzów.

W 1784 powrócił do Polski, początkowo do Warszawy, a od 1795 zamieszkał na stałe w Wilnie. Na Uniwersytecie Wileńskim objął kierownictwo nowo powstałej Katedry Rysunku i Malarstwa (1797). Był to początek tzw. wileńskiej szkoły malarskiej. W latach 1800–1801 na zaproszenie cara Pawła I przebywał w Petersburgu, gdzie wykonał dekorację malarską zamku Michajłowskiego.

Oprócz dzieł o tematyce historycznej (Cesarz Tytus nadaje prawa Rzymianom, 1785; Sesja Sejmu Czteroletniego 3 maja 1791, 1793; Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku w Krakowie, 1797; Posłowie scytyjscy przed Dariuszem, po 1785), jak i alegorycznej (Kościuszko ratujący Polskę przed grobem) malował obrazy religijne (Wskrzeszenie Piotrowina), a także portrety (Portret rodziny Prozorów, 1789). Nie gardził również zleceniami na dzieła okolicznościowe (Zatwierdzenie ustawy nadanej włościanom w Pawłowie w 1769 r. przez Pawła Ksawerego Brzostowskiego, 1795). Jest autorem cyklu akwarel przedstawiających zabytki architektury Wilna (1785–1786), w tym rozebrane w XIX wieku mury obronne z bramami miejskimi.

W 1790 rozpoczął (nigdy niedokończony) cykl rysunków do serii graficznej Obrazy historii polskiej w stu rycinach będący ilustracją do Historii narodu polskiego pióra Adama Naruszewicza.

Wspólnie z bratem Antonim namalował freski w pałacach w Dobrzycy, Śmiełowie i Lubostroniu, a także, w 1803 fresk w sali biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego przedstawiający dwanaście postaci antycznych (Sokrates, Plutarch, Pindar, Anakreon, Hezjod, Heraklit, Arystoteles, Eurypides, Diogenes, Homer, Archimedes i Platon).

Siedem jego dzieł zdobi wnętrze kościoła Trójcy Świętej w najstarszym sanktuarium w Polsce na Świętym Krzyżu: „Trójca Przenajświętsza” [360 × 250 cm]; „Śmierć św. Józefa”; „Święty Emeryk”; „Święta Scholastyka na rozmowie z rodzonym bratem Benedyktem”; „Najświętsza Maryja Panna Niepokalanie Poczęta”, „Śmierć Świętego Benedykta” oraz "Znalezienie Krzyża Chrystusa przez Świętą Helenę"^[5].

Jego uczniami byli, między innymi: Józef Oleszkiewicz, Józef Peszka, Maciej Topolski i Mateusz Tokarski.

Franciszek Smuglewicz został pochowany na Litwie w Wilnie na cmentarzu Na Rossie.

Galeria

Estera mdlejąca przed Ahaswerem z 1778 r.
"Portret rodziny Aubrey Beauclerka w Rzymie" z około 1778-1779 r.
"Wenus i Mars" Muzeum Narodowe w Warszawie
"Święty Józef" z około 1784 r. Muzeum Regionalne Ziemi Miechowskiej w Miechowie
"Cesarz Tytus nadaje prawa Rzymianom" z 1785 r. Muzeum Narodowe w Warszawie
"Achilles przyjmuje posłów z darami od Agamemnona", po 1785 r. Muzeum Narodowe we Wrocławiu
"Posłowie perscy u króla Etiopów", po 1785 r. Litewskie Muzeum Sztuki w Wilnie
"Portret rodziny Prozorów" z 1789 r. Muzeum Narodowe w Warszawie
"Chłopi litewscy", Litewskie Muzeum Sztuki w Wilnie
Chłopi w karczmie z około 1800 r. Muzeum Narodowe w Krakowie
"Przysięga Kościuszki na rynku krakowskim 24 marca 1794" z 1797 roku Muzeum Narodowe w Poznaniu
"Birże litewskie z ruinami zamku Radziwiłłów" z około 1800 r. Muzeum Narodowe w Warszawie

Przypisy

↑ AndrzejA. Ryszkiewicz AndrzejA., Smuglewicz Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 39, Warszawa-Kraków 1999–2000, s. 374-378 .
↑ JerzyJ. Malinowski JerzyJ., Malarstwo polskie XIX wieku, Warszawa: Wydawn. DiG, 2003, ISBN 83-7181-290-6, OCLC 54704215 .
↑ AleksandraA. Bernatowicz AleksandraA., Malarze w Warszawie czasów Stanisława Augusta : status -- aspiracje -- twórczość = Painters in Warsaw during the reign of Stanisław August Poniatowski : status-aspirations-works, Warszawa 2016, ISBN 978-83-65630-41-4, OCLC 992561770 [dostęp 2020-05-13] .
↑ JustynaJ. Guze JustynaJ., Złoty Dom Nerona : wystawa w 200-lecie śmierci Franciszka Smuglewicza, Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 2008, ISBN 978-83-7100-841-2, OCLC 272271622 [dostęp 2020-05-13] .
↑ JanJ. Jastrzębski JanJ., Święty Krzyż. Przewodnik po Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego., Wrocław 2011, ISBN 978-83-62013-97-5 .

Bibliografia

Franciszek Smuglewicz - nota biograficzna. zlotydom.mnw.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-21)]. (K. Załęski, Franciszek Smuglewicz, [w:] W kręgu wileńskiego klasycyzmu, kat. wyst. Muzeum Narodowe w Warszawie 2000, s. 559-561)