Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Flet prosty

Flet prosty
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
421.221.12

Aerofon piszczałkowy (instrument dęty właściwy)

Klasyfikacja popularna
Instrument dęty drewniany, aerofon
Podobne instrumenty

Flet prosty (podłużny) – dęty instrument muzyczny z grupy drewnianych.

Jest jednym z najprostszych instrumentów muzycznych. Wywodzi się od ludowej fujarki i posiada podobną konstrukcję. Grający dmie w ustnik, powietrze w komorze rezonacyjnej zostaje rozdzielone na dwa strumienie, z którego jeden opuszcza instrument przez szczelinę, a drugi poddany wibracji przepływa przez prostą rurę. Podobną konstrukcję mają piszczałki organów. Otwory nawiercone w rurze są otwierane lub zamykane palcami grającego, a przy większych instrumentach o niższej skali za pomocą klap, co kształtuje wysokość dźwięku.

Współcześnie budowane flety proste mają dźwięki podstawowe c lub f (dawniej występowały też flety z dźwiękami podstawowymi d i g). Prostota instrumentu oraz pozorna łatwość gry powoduje, że jest popularny wśród amatorów oraz wykorzystywany jako instrument w nauce muzyki na zajęciach wychowania muzycznego.

Flet prosty jest jednym z najstarszych instrumentów muzycznych. Używany był powszechnie do połowy XVIII w. jako instrument zespołowy i wirtuozowski instrument solowy (szczytowym osiągnięciem są tu utwory H. Purcella, A. Vivaldiego, G.Ph. Telemanna, a zwłaszcza dwa Koncerty Brandenburskie J.S. Bacha). Później instrument był wykorzystywany coraz rzadziej. Jednym z ostatnich jego wystąpień w praktyce koncertowej była partia w operze Ch.W. Glucka Orfeusz i Eurydyka (1762).

Współcześnie bywa wykorzystywany w stylowym wykonywaniu muzyki dawnej, w muzyce współcześnie pisanej na ten instrument oraz w muzyce folk, jednak nie jest to instrument ludowy.

Odmiany fletu prostego

Flet prosty posiada pięć standardowych wielkości o następującej skali:

  • flet sopranino - f2 do g4
  • flet sopranowy - c2 do d4
  • flet altowy - f1 do g3
  • flet tenorowy - c1 do d3
  • flet basowy - f do g2

Wyróżnia się też kilka innych, mianowicie:

  • garklein - c3 do d5
  • flet basowy (w stroju C) - c do d2
  • flet kontrabasowy - F do g1
  • flet subkontrabasowy - C do d1
  • flet sub-subkontrabasowy (oktokontrabasowy) - F1 do g

Konstrukcja fletów prostych ewoluowała w czasie. Flety renesansowe miały mniejszą skalę (oktawę i kwintę) niż flety barokowe (dwie oktawy i sekundę; doświadczeni wykonawcy potrafią grać jeszcze wyżej, a nawet uzyskiwać dwudźwięki[1]).

Na początku XX wieku popularność zdobyły flety z palcowaniem niemieckim, gdzie piąty otwór był zdecydowanie mniejszy niż czwarty. Ułatwiało to grę gamy C-dur (w przypadku fletów z dźwiękiem podstawowym c) lub F-dur (w przypadku fletów z dźwiękiem podstawowym f) oraz melodii diatonicznych na nich opartych. Palcowanie dla czwartego dźwięku gamy podstawowej, czyli f (w przypadku fletów z dźwiękiem podstawowym c) lub b (w przypadku fletów z dźwiękiem podstawowym f) jest tu znacznie prostsze. Ułatwienie palcowania dla diatoniki przekłada się jednak na trudności z palcowaniem w chromatyce. Flety niemieckie są uwspółcześnioną wersją fletów barokowych (z tzw. palcowaniem angielskim), różnią się od nich zarówno pod względem brzmienia, temperacji skali, jak i wyglądu. Są stosowane również i dzisiaj w szkolnictwie muzycznym.

Materiały do produkcji fletów prostych

Flety proste produkowane są z drewna lub plastiku. Zdecydowanie lepszą jakością i bardziej miękkim brzmieniem charakteryzują się flety drewniane. Ich budulcem jest zazwyczaj drewno klonu lub gruszy. Jest to drewno stosunkowo miękkie, przez co dźwięk z nich wydobywany jest stosunkowo delikatny, miękki, o prostym tembrze. Flety z drewna klonu poleca się do gry w zespołach, natomiast flety z drewna gruszy są idealne dla melomanów samouków. Bardziej twarde drewno: śliwy, bukszpanu, czy jeszcze twardsze: palisandra, tulipanowca czy hebanu doskonale nadaje się do produkcji fletów.

Flet prosty w leczeniu astmy

Gra na flecie prostym może pomóc w leczeniu astmy i innych schorzeń, związanych z dysfukcją układu oddechowego. Dowodzi tego działalność, którą prowadził w Czechosłowacji profesor Václav Žilka, sławny[według kogo?] flecista i pedagog, który w połowie lat 70. rozbudził w tym kraju wielkie zainteresowanie grą na flecie prostym, zwłaszcza wśród małych dzieci. Dla tysięcy z nich gra miała też wielkie znaczenie jako metoda uzupełniająca w leczeniu zwłaszcza astmy, a w przypadku innych chorób przewlekłych też jako metoda socjalizacji. Prof. Žilka przejął swoją metodę od amerykańskiego lekarza Marksa Meyera, który jednak nie wykorzystywał fletu prostego, tylko inne instrumenty dęte (klarnet, obój) i zachęcał do nauki gry dzieci w wieku 8-14 lat. Tymczasem flet prosty dzięki niewielkiemu zużyciu powietrza nadaje się także dla dzieci w wieku przedszkolnym.

W swoim wieloletnim projekcie Léčivá píšťalka (Lecznicza piszczałka) profesor Žilka nie tylko uczył dzieci poprawnego oddychania i gimnastyki oddechowej, ale także wzmacniania mięśni uczestniczących w procesie oddychania i w ten sposób – poprzez poprawne oddychanie – „wydmuchiwania” astmy z płuc. W czasie takiego ćwiczenia dochodzi do dokładnej wentylacji dróg oddechowych, poprawia się gospodarowanie powietrzem i zwiększa pojemność płuc. Jest to wyjątkowa możliwość uczenia dzieci, jak skutecznie walczyć z problemami oddechowymi, ale także wzmacniania ich psychiki i pewności siebie, a w dodatku czerpania radości z muzykowania.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Miloslav Klement, Škola hry na altovou zobcovou flétnu, Editio Bärenreiter Praha

Bibliografia

Wybrana literatura dotycząca wykorzystania fletu prostego w leczeniu astmy

Kembali kehalaman sebelumnya