Ewa Dziekońska

Ewa Dziekońska

Data i miejsce urodzenia	9 czerwca 1929 Skarżysko-Kamienna
Dziedzina sztuki	architektura
Epoka	modernizm
Ważne dzieła
Panorama Racławicka
Odznaczenia

Ewa Dziekońska z domu Sędzikowska^[1] (ur. 9 czerwca 1929 w Skarżysku-Kamiennej^[1][2]) – polska architekt, współautorka projektu rotundy dla Panoramy Racławickiej we Wrocławiu.

Życiorys

Szkołę średnią ukończyła w Brzegu^[1]. W 1955 roku ukończyła studia na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej^[3]. Następnie rozpoczęła pracę w Biurze Projektów Budownictwa Wiejskiego we Wrocławiu. W 1957 roku wspólnie z mężem, Markiem Dziekońskim wzięła udział w konkursie na projekt budynku dla Panoramy Racławickiej. Otrzymali pierwszą nagrodę^[4]. Realizacja projektu trwała z powodów politycznych wiele lat. Budowę rotundy ukończono oraz udostępniono panoramę do zwiedzania w 1985 roku^[5][6].

W 1959 roku Dziekońscy zamieszkali w Tychach^[4]. Współpracowali z generalnymi projektantami Nowych Tych, Hanną Adamczewską i Kazimierzem Wejchertem, a także współtworzącymi to przedsięwzięcie Marią i Andrzejem Czyżewskimi oraz Bożeną i Januszem Włodarczykami^[1].

Dziekońscy projektowali wspólnie głównie budynki użyteczności publicznej, m.in. przedszkola i szkoły, obiekty przemysłowe, lecz także budynki mieszkalne i przestrzenie publiczne^[7]. Gdy pracowali razem, Marek Dziekoński odpowiadał zwykle za formę i konstrukcję, natomiast Ewa Dziekońska za rozwiązania architektoniczne w mniejszej skali, zwracała też uwagę na społeczny wymiar projektów – jest jedną z pionierek projektowania partycypacyjnego^[7].

Pracowała najpierw w Inwestprojekcie, następnie w Miastoprojekcie Tychy. Była także nauczycielką w Zawodowym Technikum Budowlanym w Tychach^[4].

W latach 1986–1989 współpracowała z Instytutem Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, pracując nad kwestią projektowania domów energooszczędnych^[4].

Działa na rzecz ekologii, angażuje się w realizację wytycznych i celów Agendy 21 na szczeblu lokalnym^[4], w 1990 współzakładała Koło Polskiego Klubu Ekologicznego w Tychach^[8], któremu następnie przez wiele lat przewodniczyła^[4].

Jest matką Olgierda Dziekońskiego^[9].

Nagrody

• I nagroda w ogólnopolskim konkursie na projekt budynku dla Panoramy Racławickiej (wspólnie z Markiem Dziekońskim) w 1957 roku;
• Nagroda Państwowa II stopnia za projekt i realizację budynku dla Panoramy Racławickiej (wspólnie z Markiem Dziekońskim) w 1986 roku^[4];
• tytuł „Eko-Kobieta Roku 2016” województwa śląskiego^[10]

Odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi w 2017 roku^[11]

Przypisy

1. Marek i Ewa Dziekońscy. Portret filmowy – Kolekcja.. Instytut Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej. [dostęp 2024-08-29].
2. https://www.pie.pl/wp-content/uploads/2024/11/Medal-PIE_2024_2023_zestawienie.pdf
3. Gabiś 2018 ↓, s. 107?.
4. Gabiś 2018 ↓, s. 107.
5. Beata Sebzda: Wrocław. Muzeum Panoramy Racławickiej. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 10 listopada 2015. [dostęp 2024-08-30].
6. Panorama Racławicka. Historia. Muzeum Narodowe we Wrocławiu. [dostęp 2024-08-30].
7. Justyna Swoszowska: Ewa i Marek Dziekońscy. Życiorys. Wydawnictwa Instytutu Dokumentacji Architektury BŚ. [dostęp 2024-08-31].
8. Historia PKE Koło w Tychach. [dostęp 2024-08-30].
9. Kilka pokoleń architektury. Architektura betonowa. [dostęp 2024-08-31].
10. Ewa Dziekońska – Eko-Kobieta Roku 2016 i eko-kiermasz dla zdrowia. Tychy. Nasze miasto, 10 października 2016. [dostęp 2024-08-30].
11. Integrator Roku 2016 i 20-lecie OIPH w Tychach. Tychy. Nasze miasto, 2017-01-19. [dostęp 2024-08-30].

Bibliografia

• Agata Gabiś: Rotunda. Od Pałacu do Rotundy. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 2018, s. 107. ISBN 978-83-65563-62-0.