PROFILBARU.COM

Ester Kreitman
Imię i nazwisko	Hinde Ester Singer Kreitman
Data i miejsce urodzenia	1891 ; Biłgoraj
Data i miejsce śmierci	13 czerwca 1954 ; Londyn
Narodowość	żydowska
Język	jidysz
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	XX w.
	Cytaty w Wikicytatach

Ester Kreitman (jid. ‏אסתּר קרײטמאַן‎ Ester Krejtman; także Hinde Ester Kreitman, Ester Singer Kreitman; ur. 1891 w Biłgoraju, zm. 13 czerwca 1954 w Londynie^[1]) – żydowska powieściopisarka i autorka opowiadań, tworząca w języku jidysz.

Jej młodszymi braćmi byli pisarze: Israel Joszua Singer i noblista Isaac Bashevis Singer^[1]. Była uważana za równie uzdolnioną literacko jak jej bracia^[2].

Życiorys

Urodziła się w Biłgoraju jako Hinde Ester Zinger (jid. ‏הינדע אסתּר זינגער‎), jej ojciec był rabinem. W późniejszym okresie mieszkała w Warszawie, następnie w Antwerpii, Paryżu, wreszcie w Londynie^[1].

W 1912, gdy miała 20 lat, narzucono jej małżeństwo z Avrahamem Kreitmanem, szlifierzem diamentów, z którym wyjechała najpierw do Antwerpii, a po wybuchu I wojny światowej – do Londynu, gdzie mieszkała aż do śmierci^[3].

Twórczość

Publikowała opowiadania w londyńskich czasopismach: „Dos Fraje Wort” (jid. ‏דאָס פֿרײַע װאָרט‎), „Wajtszepl lebt” (jid. ‏װײַטשעפּל לעבט‎), „Loszn un Lebn” (jid. ‏לשון און לעבן‎) i in.^[1] Ważnym motywem jej twórczości były wątki feministyczne, domaganie się równych praw dla kobiet^[3].

W formie książkowej ukazały się^[1]^[3]:

1936: Der szejdim-tanc (jid. ‏דער שדים־טאַנץ‎, Taniec demonów), Warszawa (powieść, 295 stron)
1944: Briljantn (jid. ‏בריליאַנטן‎, Brylanty), Londyn (powieść, 304 strony)
1950: Jiches (jid. ‏יחוס‎, Rodowód), Londyn (opowiadania i szkice, 129 stron)

Tłumaczyła również literaturę angielską na jidysz, m.in. Charlesa Dickensa i George’a Bernarda Shaw^[1].

Zdaniem młodszego brata, Isaaca Bashevisa, Kreitman to „najlepsza znana mu pisarka w jidysz”, ale „kto by mógł żyć z takim wulkanem”^[3].

Przekłady na język polski

[1]Ester Singer Kreitman: Rodowód. Tłum. Natalia Moskal; redakcja językowo-merytoryczna Monika Adamczyk-Garbowska. Lublin: Fame Art, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, 2016. ISBN 978-83-65444-05-9. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
[2]Ester Singer Kreitman: Taniec demonów. Tłum. Andrzej Pawelec; konsultacja merytoryczna Magdalena Ruta i Magdalena Sitarz. Lublin: Fame Art, 2019. ISBN 978-83-954096-0-8. (Tłumaczenie z języka angielskiego.)
Ester Singer Kreitman: Brylanty. Tłum. Monika Polit, Zofia Zięba, Jakub Zygmunt; redakcja językowa Łukasz Kuć; korekta Anna Marszał. Lublin: Fame Art, 2021. ISBN 978-83-954096-9-1. (Tłumaczenie z języka jidysz.)

Zobacz też

literatura żydowska w Polsce

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kagan 1981 ↓.
↑ Stiller 2015 ↓, s. 185.
↑ ^a ^b ^c ^d Stiller 2015 ↓, s. 186.

Bibliografia

Berl Kagan (בערל כּהן): Krejtman, Ester (קרײטמאַן, אסתּר). W: Leksikon fun der najer jidiszer literatur (לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור). Red. Berl Kagan, Israel Knox, Elias Schulman (בערל כּהן, עזריאל נאַקס, אליהו שולמאַן). T. 8: K–T (ק–תּ). Nowy Jork: Alweltlecher Jidiszer Kultur-Kongres (אַלװעלטלעכער ייִדישער קולטור־קאָנגרעס), 1981, s. 260–261. (jid.).
Robert Reuven Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Wyd. drugie. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2015. ISBN 978-83-7998-035-2.

Linki zewnętrzne

Kreitman Ester. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. [dostęp 2022-10-11].
Przekład fragmentu powieści Taniec demonów autorstwa Magdaleny Ruty, na stronie internetowej miasta Biłgoraj.
Faith Jones: Esther Kreitman. [w:] Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia [on-line]. Jewish Women’s Archive, 2009-03-01. [dostęp 2018-11-24]. (ang.).
Berl Cohen: Ester Kraytman (Esther Kreitman). W: Yiddish Leksikon. Tłum. Joshua Fogel. 2019-04-22. [dostęp 2020-11-07]. (ang.).
Yaakov WIse: The first jewish feminist? W: Jewish Quaterly 62:1, 44-47 [dostęp 2021-09-09]