Dwór Benedykta Górskiego – zabytkowy dwór szlachecki z XVIII w. położony w Łodzi przy ul. Rzgowskiej 247.
Budynek
Dwór znajduje się na wzniesieniu w północnej części współczesnych Stawów Jana. Został wzniesiony na planie prostokąta z modrzewiowych bali w konstrukcji zrębowej, a jego ściany pokryto tynkiem. Budynek nakrywa polski dach łamany, wykończony gontami. Ganek dworu wysunięto ryzalitowo i w pełni zabudowano[2]. Dwór należy do najstarszych zachowanych zabytków Łodzi w granicach miasta[3].
Historia
Dwór został zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku dla Benedykta Górskiego[4] we wsi Chojny, w pobliżu traktu prowadzącego do Piotrkowa Trybunalskiego. W pierwszej połowie XIX wieku dobra przeszły na córkę Benedykta, Izabelę Walewską. Kolejnym właścicielem został Franciszek Kamiński. Po jego śmierci w 1853 roku pięcioro spadkobierców spłaciła Marianna Rudzka z Lenczowskich herbu Strzemię, żona Bonawentury Rudzkiego herbu Wężyk. Wartość majątku oszacowano wtedy na 86 700 rubli[5].
Dobra były dzierżawione przez Lisickiego, podczas gdy właścicielka przebywała z synem w Dobrzelowie. W skład dóbr wchodziły dwór, cegielnia, karczma oraz kilka chałup dla służby. W 1864 pożar strawił drewniane zabudowania gospodarcze i cegielnię. Dwa lata później odbudowano je, jednak ponownie w drewnie, mimo posiadania cegielni. Po uwłaszczeniu chłopów podupadłe i zadłużone dobra Rudzka sprzedawała wolnym chłopom oraz kolonistom niemieckim[5].
W 1874 Marianna Rudzka ostatecznie sprzedała majątek Janowi i Krystianowi Krauze, kolonistom z Nowego Rokicia, oraz Jerzemu Fiszerowi, kupcowi z Ozorkowa. Parcelacja majątku i sprzedaż ziemi trwały nadal. Tereny położone najbliżej Łodzi przeznaczono pod działki budowlane; w 1906 wcielono je wraz z Dąbrową do Łodzi, tworząc dzielnicę Nowe Chojny. Sam folwark do lat 40. XX wieku pozostawał w rękach Franciszka Zimmermana, który przekształcił go we wzorowe gospodarstwo rolne[5].
Po II wojnie światowej majątek, już w granicach miasta, przeszedł na własność skarbu państwa. Dwór wraz z parkiem został przekształcony w ośrodek wypoczynkowo-rekreacyjny znany jako Stawy Jana[6]. Od lat 90. XX wieku w wyremontowanym dworze znajdowała się restauracja oraz administracja pobliskiego kempingu[5]. Obecnie we dworze mieści się restauracja „Dworek na Chojnach”[7][8][9].
Podczas remontu dworu w 1968 zostały odkryte późnobarokowe dekoracje kominków oryginalnie zdobiące pomieszczenia[2]. Kolejny remont dwór przeszedł w latach 2009–2010[10][11].
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49 [dostęp 2011-09-24] .
- ↑ a b Filmowa encyklopedia Łodzi i okolic – Dworek Benedykta Górskiego na Chojnach. TVP Łódź, 2010. [dostęp 2011-09-24].
- ↑ MariuszM. Gaworczyk MariuszM., Folwark łódzki, „Ziemia Łódza”, 8, 1 sierpnia 2018, s. 20–21, ISSN 1640-9337 .
- ↑ AnnaA. Gronczewska AnnaA., Gdzie łodzianie zażywali letnich kąpieli w dawnych latach [ZDJĘCIA ARCHIWALNE] [online], dzienniklodzki.pl, 3 sierpnia 2016 [dostęp 2024-12-12] (pol.).
- ↑ a b c d BogdanB. Adler BogdanB., Łódź - Dwór Górskiego [online], polskiezabytki.pl [dostęp 2024-12-12] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-12] (pol.).
- ↑ PiotrP. Wierciński PiotrP., Stawy Jana (OSiR)) [online], zielonalodz.pl [dostęp 2024-12-12] (pol.).
- ↑ Restauracja Dworek Na Chojnach [online], szafasmakow.pl [dostęp 2024-12-12] (pol.).
- ↑ Dworek na Chojnach - imprezy i przyjęcia okolicznościowe [online], askbriefly.com [dostęp 2024-12-12] .
- ↑ Restauracja Dworek na Chojnach [online], gdziejemy.pl [dostęp 2024-12-12] (pol.).
- ↑ Dworek przy Stawach Jana odzyskał dawny blask – NaszeMiasto.pl, „archive.is”, 13 października 2018 [dostęp 2018-10-13] .
- ↑ Dworek przy Stawach Jana odzyskał dawny blask. Nasze Miasto, 25 marca 2010. [dostęp 2011-09-24].
Linki zewnętrzne
