Drużynowy Puchar Świata na żużlu

Drużynowy Puchar Świata na żużlu
FIM Speedway World Cup
	2023
Państwo	Zawody międzynarodowe
Oficjalny skrót	ang. SWC; pol. DPŚ
Dyscyplina	Żużel
Organizator rozgrywek	FIM
Data założenia	2001
	Rozgrywki
Liczba drużyn	9 drużyn
Zwycięzca	Drużynowy Mistrz Świata
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Australia (2001)
Obecny zwycięzca	Polska (2023)
Najwięcej zwycięstw	Polska (9)
	Strona internetowa

Drużynowy Puchar Świata na żużlu (ang. Speedway World Cup) – cykl zawodów żużlowych organizowanych pod patronatem Międzynarodowej Federacji Motocyklowej w latach 2001–2017, jako kontynuacja drużynowych mistrzostw świata (ang. Speedway World Team Cup), i ponownie, co trzy lata, od 2023 roku. Zawody wyłaniają najlepszą reprezentację narodową na świecie.

Turniej finałowy odbywa się podczas jednego tygodnia, zaś zwycięzca otrzymuje przechodnie trofeum im. Ove Fundina.

W latach 2018–2022 rozgrywane były mistrzostwa świata pod nazwą Speedway of Nations. Drużyny narodowe rywalizowały w formie par (w latach 2019–2021 z obowiązkowym startem rezerwowego), jednakże zwycięzcy otrzymywali tytuł Drużynowych Mistrzów Świata^[1], taki sam, jak wcześniej zwycięzcy DPŚ^[2].

W 2020 roku poinformowano, że drużynowy Puchar Świata będzie ponownie organizowany, co trzy lata, od 2023 roku, natomiast w pozostałych latach rozgrywany będzie turniej Speedway of Nations.

Historia

Zasady wprowadzonego w 2001 roku Drużynowego Pucharu Świata zmieniają się praktycznie co roku. Celem cyklu jest wyłonienie najlepszej reprezentacji narodowej na żużlu.

2001–2003

W 2001 roku do pierwszej edycji DPŚ zgłosiło się 16 narodowych drużyn. Rozgrywki zostały podzielone na dwa etapy: kwalifikacje oraz część finałową, rozgrywaną na przestrzeni jednego tygodnia w formie systemu pucharowego, w całości na terytorium jednego kraju (na wzór piłkarskiego mundialu). W finałach udział brało 12 drużyn (8 rozstawionych + 4 z rund kwalifikacyjnych), podzielonych na 3 grupy po 4 drużyny w każdej, których zwycięzcy kwalifikowali się bezpośrednio do wielkiego finału. Drużyny z drugich miejsc oraz dwie najlepsze drużyny spośród tych, które zajęły trzecie miejsca, awansowały do barażu. Dwie najlepsze drużyny z tych zawodów uzupełniły stawkę finalistów. W wielkim finale pięć drużyn walczyło o medale. Składy wszystkich zespołów na poszczególne zawody składały się z 5 zawodników bez rezerwowych. Na każdy z turniejów danej drużynie przydzielany był stały kolor kasku, obowiązujący jej reprezentantów przez wszystkie biegi turnieju: czerwony, niebieski, biały lub żółty. Tabela biegowa składała się z 25 wyścigów, w których każdy z zawodników spotkał się po jednym razie z każdym przedstawicielem przeciwnych drużyn. W barażach oraz wielkich finałach w jednym biegu walczyło 5 zawodników (piąta drużyna w kaskach koloru zielonego). W przypadku, gdy jeden z zespołów tracił do prowadzącej drużyny 6 punktów w przypadku zawodów rozgrywanych w formule czwórmeczu lub 8 punktów w przypadku pięciomeczu, przysługiwało mu prawo do skorzystania z rezerwy taktycznej – za zawodnika przewidzianego do startu w danym biegu zgodnie z tabelą mógł pojechać dowolny inny żużlowiec, z zastrzeżeniem że mógł być użyty jako taka rezerwa tylko raz. W przypadku straty na poziomie 6 punktów (8 w turniejach z udziałem 5 zespołów) istniała również możliwość zastosowania złotej rezerwy taktycznej (tzw. Jokera). Każda z drużyn miała taką możliwość tylko raz w turnieju. Joker nie musiał być stosowany tylko i wyłącznie jako zmiennik innego zawodnika. Jako Joker mógł zostać zgłoszony również zawodnik, który powinien wystartować w wyścigu zgodnie z rozkładem w programie zawodów. Punkty zdobyte przez Jokera liczone były podwójnie i nie miał on już możliwości wystartowania jako zwykła rezerwa taktyczna. W 2002 roku do DPŚ zgłosiło się 14 drużyn. Wtedy to też system rozgrywek poddano niewielkiej modyfikacji. Tym razem zagwarantowany udział w finałach miało 10 drużyn z poprzedniego roku, a o pozostałe 2 wolne miejsca walka toczyła się w rundzie kwalifikacyjnej. W 2003 roku system rozgrywek nie zmienił się, a w mistrzostwach wzięło udział 15 narodowych drużyn.

2004–2012

Pierwsze istotne zmiany w systemie rozgrywania zawodów o DPŚ miały miejsce w 2004 roku. Do rozgrywek zgłosiło się wówczas 14 narodowych reprezentacji. W finałach, zamiast 12 drużyn, występowało odtąd 8 (6 najlepszych z DPŚ z 2003 + 2 z rund kwalifikacyjnych). Zrezygnowano też z rozgrywania biegów w pięcioosobowej obsadzie ze względu na dużą liczbę wypadków na torze. Finalistów podzielono na 2 grupy po 4 drużyny. Zwycięzcy tych grup awansowali bezpośrednio do wielkiego finału, a drużyny z miejsc drugich i trzecich walczyły w barażu o dwa pozostałe miejsca w wielkim finale. Zasady te nie uległy zmianom w następnych sezonach, jednak od 2005 roku odstąpiono od rozgrywania całego turnieju finałowego na terytorium jednego kraju, zachowując przy tym tygodniowy układ imprezy. Turnieje grupowe odbyły się wówczas w Szwecji i Anglii, a baraż i wielki finał w Polsce. W 2006 półfinały odbyły się w Polsce i Szwecji, a decydujące zawody w Wielkiej Brytanii. W 2007 półfinaliści ścigali się w Danii i Wielkiej Brytanii, natomiast o medale walczyli w Polsce. W sezonie tym wprowadzono ponadto drobną modyfikację w regulaminie – po raz pierwszy w historii DPŚ pojawiła się możliwość uzupełnienia składu drużyny o zawodnika rezerwowego, ale mógł on wyjechać na tor tylko w przypadku, gdy jeden z pozostałych żużlowców danego zespołu był niezdolny do dalszej jazdy. Z powodu licznych nadużyć, z przepisu tego zrezygnowano już w następnym roku. W 2008 półfinały odbyły się w Polsce i Anglii, a wielki finał w Danii. Z kolei w 2009 sytuacja wyglądała analogicznie jak w 2007, z tą różnicą, że angielski półfinał odbył się w Peterborough, a nie w Coventry. W 2010 roku po raz pierwszy reprezentacja Polski wywalczyła złoty medal DPŚ na obcej ziemi – dokonała tego w duńskim Vojens, a w pokonanym polu pozostawiła drużyny gospodarzy, Szwecji i Wielkiej Brytanii. W 2011 półfinały odbyły się w angielskim King’s Lynn i duńskim Vojens. Automatycznie awansowały z nich Polska i Dania, natomiast w barażu musiały walczyć Wielka Brytania, Rosja, Szwecja i Australia. Odpadły Czechy i Niemcy. Z barażu w Gorzowie Wielkopolskim ekipy Australii i Szwecji wywalczyły awans do finału, w którym po raz trzeci z rzędu najlepsza okazała się Polska, stając się jednocześnie pierwszą i jak dotychczas jedyną drużyną w historii DPŚ, która tego dokonała.

2012–2017

Od sezonu 2012 Drużynowy Puchar Świata odbywał się według nowych zasad. W finałowym turnieju o trofeum Ove Fundina rywalizowało odtąd 9 reprezentacji, a nie jak miało to miejsce w poprzednich latach 8. Automatyczne miejsce w finale zagwarantowane miał gospodarz barażu i finału (w 2012 roku była to reprezentacja Szwecji), a oprócz nich o tytuł najlepszej drużyny na świecie rywalizowali zwycięzcy półfinałów oraz najlepszy zespół z barażu (a nie jak dotychczas 2 najlepsze). Dodatkowo liczebność składów każdej z drużyn okrojono do 4 zawodników, bez rezerwowych. Zmianie ulegnie również tabela biegowa – liczba wyścigów została zmniejszona z 25 do 20 (16 wyścigów fazy zasadniczej + 4 nominowane).

Medaliści

Rok	Miejsce	Złoto	Srebro	Brąz
2001	Wrocław	Australia Jason Crump Todd Wiltshire Craig Boyce Ryan Sullivan Leigh Adams	Polska Krzysztof Cegielski Piotr Protasiewicz Tomasz Gollob Sebastian Ułamek Jacek Krzyżaniak	Szwecja Jimmy Nilsen Mikael Karlsson Tony Rickardsson Niklas Klingberg Andreas Jonsson
2002	Peterborough	Australia Todd Wiltshire Jason Lyons Leigh Adams Jason Crump Ryan Sullivan	Dania Nicki Pedersen Ronni Pedersen Charlie Gjedde Hans Andersen Bjarne Pedersen	Szwecja Tony Rickardsson Niklas Klingberg Peter Karlsson Mikael Karlsson Stefan Andersson
2003	Vojens	Szwecja Andreas Jonsson Mikael Max Peter Ljung Peter Karlsson David Ruud	Australia Jason Crump Todd Wiltshire Jason Lyons Ryan Sullivan Leigh Adams	Dania Nicki Pedersen Hans Andersen Bjarne Pedersen Ronni Pedersen Charlie Gjedde
2004	Poole	Szwecja Mikael Max Tony Rickardsson Antonio Lindbäck Andreas Jonsson Peter Karlsson	Wielka Brytania David Norris Lee Richardson Mark Loram Scott Nicholls Gary Havelock	Dania Hans Andersen Nicki Pedersen Kenneth Bjerre Niels-Kristian Iversen Bjarne Pedersen
2005	Wrocław	Polska Grzegorz Walasek Rune Holta Piotr Protasiewicz Jarosław Hampel Tomasz Gollob	Szwecja Tony Rickardsson Peter Karlsson Andreas Jonsson Antonio Lindbäck Fredrik Lindgren	Dania Hans Andersen Bjarne Pedersen Kenneth Bjerre Nicki Pedersen Niels-Kristian Iversen
2006	Reading	Dania Niels-Kristian Iversen Nicki Pedersen Bjarne Pedersen Hans Andersen Charlie Gjedde	Szwecja Andreas Jonsson Antonio Lindbäck Fredrik Lindgren Mikael Max Peter Karlsson	Wielka Brytania Lee Richardson Mark Loram Scott Nicholls Chris Louis Chris Harris
2007	Leszno	Polska Tomasz Gollob Jarosław Hampel Rune Holta Krzysztof Kasprzak Grzegorz Walasek Damian Baliński	Dania Hans Andersen Kenneth Bjerre Niels-Kristian Iversen Nicki Pedersen Bjarne Pedersen Jesper Bruun Jensen	Australia Ryan Sullivan Chris Holder Leigh Adams Davey Watt Jason Crump Rory Schlein
2008	Vojens	Dania Nicki Pedersen Bjarne Pedersen Kenneth Bjerre Niels-Kristian Iversen Hans Andersen	Polska Rune Holta Wiesław Jaguś Tomasz Gollob Grzegorz Walasek Jarosław Hampel	Szwecja Andreas Jonsson Daniel Nermark Peter Ljung Fredrik Lindgren Jonas Davidsson
2009	Leszno	Polska Krzysztof Kasprzak Piotr Protasiewicz Jarosław Hampel Tomasz Gollob Adrian Miedziński	Australia Davey Watt Troy Batchelor Leigh Adams Chris Holder Jason Crump	Szwecja Jonas Davidsson Fredrik Lindgren Antonio Lindbäck Andreas Jonsson David Ruud
2010	Vojens	Polska Rune Holta Jarosław Hampel Tomasz Gollob Adrian Miedziński Janusz Kołodziej	Dania Kenneth Bjerre Nicolai Klindt Niels-Kristian Iversen Bjarne Pedersen Hans Andersen	Szwecja Fredrik Lindgren Jonas Davidsson Antonio Lindbäck Magnus Zetterström Andreas Jonsson
2011	Gorzów Wlkp.	Polska Krzysztof Kasprzak Jarosław Hampel Tomasz Gollob Piotr Protasiewicz Janusz Kołodziej	Australia Jason Crump Darcy Ward Troy Batchelor Davey Watt Chris Holder	Szwecja Andreas Jonsson Fredrik Lindgren Antonio Lindbäck Jonas Davidsson Tomas Hjelm Jonasson
2012	Målilla	Dania Niels-Kristian Iversen Mikkel Bech Nicki Pedersen Michael Jepsen Jensen	Australia Jason Crump Chris Holder Darcy Ward Davey Watt	Rosja Emil Sajfutdinow Grigorij Łaguta Artiom Łaguta Roman Poważny
2013	Praga	Polska Jarosław Hampel Krzysztof Kasprzak Patryk Dudek Maciej Janowski	Dania Nicki Pedersen Kenneth Bjerre Niels-Kristian Iversen Michael Jepsen Jensen	Australia Darcy Ward Cameron Woodward Jason Doyle Troy Batchelor
2014	Bydgoszcz	Dania Nicki Pedersen Peter Kildemand Mads Korneliussen Niels-Kristian Iversen	Polska Piotr Protasiewicz Krzysztof Kasprzak Janusz Kołodziej Jarosław Hampel	Australia Chris Holder Darcy Ward Jason Doyle Troy Batchelor
2015	Vojens	Szwecja Antonio Lindbäck Andreas Jonsson Linus Sundström Fredrik Lindgren	Dania Peter Kildemand Nicki Pedersen Niels-Kristian Iversen Kenneth Bjerre	Polska Bartosz Zmarzlik Krzysztof Buczkowski Maciej Janowski Przemysław Pawlicki
2016	Manchester	Polska Piotr Pawlicki Bartosz Zmarzlik Patryk Dudek Krzysztof Kasprzak Krystian Pieszczek	Wielka Brytania Craig Cook Tai Woffinden Daniel King Robert Lambert Adam Ellis	Szwecja Andreas Jonsson Antonio Lindbäck Peter Ljung Fredrik Lindgren Joel Andersson
2017	Leszno	Polska Patryk Dudek Maciej Janowski Piotr Pawlicki Bartosz Zmarzlik Bartosz Smektała	Szwecja Antonio Lindbäck Fredrik Lindgren Linus Sundström Andreas Jonsson Joel Kling	Rosja Emil Sajfutdinow Wadim Tarasienko Andriej Kudriaszow Gleb Czugunow
W latach 2018–2022 Pucharu nie rozgrywano.
2023	Wrocław	Polska Bartosz Zmarzlik Patryk Dudek Maciej Janowski Dominik Kubera Janusz Kołodziej	Wielka Brytania Tom Brennan Robert Lambert Tai Woffinden Adam Ellis Daniel Bewley	Dania Leon Madsen Rasmus Jensen Mikkel Michelsen Nicki Pedersen Anders Thomsen
W latach 2024–2025 Pucharu nie rozgrywano.
2026	Warszawa

Klasyfikacja medalowa

Według państw

Stan po sezonie 2023

Lp.	Państwo	Złoto	Srebro	Brąz	Razem
1.	Polska	9	3	1	13
2.	Dania	4	5	4	13
3.	Szwecja	3	3	7	13
4.	Australia	2	4	3	9
5.	Wielka Brytania	–	3	1	4
6.	Rosja	–	–	2	2

Według zawodników

Stan po sezonie 2023

Tabela obejmuje pierwszą 10. najbardziej utytułowanych zawodników.

Lp.	Zawodnik	Państwo	Lata^[a]	Złoto	Srebro	Brąz	Razem
1.	Hampel, JarosławJarosław Hampel	Polska	2005–2014	6	2	–	8
2.	Gollob, TomaszTomasz Gollob	Polska	2001–2011	5	2	–	7
3.	Kasprzak, KrzysztofKrzysztof Kasprzak	Polska	2007–2016	5	1	–	6
4.	Pedersen, NickiNicki Pedersen	Dania	2002–2023	4	4	4	12
5.	Iversen, Niels-KristianNiels-Kristian Iversen	Dania	2004–2015	4	4	2	10
6.	Dudek, PatrykPatryk Dudek	Polska	2013–2023	4	–	–	4
7.	Jonsson, AndreasAndreas Jonsson	Szwecja	2001–2017	3	3	6	12
8.	Protasiewicz, PiotrPiotr Protasiewicz	Polska	2001–2014	3	2	–	5
9.	Holta, RuneRune Holta	Polska	2005–2010	3	1	–	4
9.	Kołodziej, JanuszJanusz Kołodziej	Polska	2010–2023	3	1	–	4

Pogrubioną czcionką – zostali zaznaczeni zawodnicy, którzy kontynuują karierę żużlową.

Reprezentacje występujące

Legenda

– mistrzostwo
– wicemistrzostwo
– trzecie miejsce
4–12 – miejsca 4–12
• – nie zakwalifikowali się do turnieju głównego
•• – zgłoszeni do rozgrywek, ale nie wystąpili lub wycofali się
••• – zakwalifikowali się do turnieju głównego, ale nie wystąpili lub wycofali się
– – nie brali udziału
– – zawieszeni
– gospodarze finału i barażu

Finaliści	2001 (5/12)	2002 (5/12)	2003 (5/12)	2004 (4/8)	2005 (4/8)	2006 (4/8)	2007 (4/8)	2008 (4/8)	2009 (4/8)	2010 (4/8)	2011 (4/8)	2012 (4/9)	2013 (4/9)	2014 (4/9)	2015 (4/9)	2016 (4/9)	2017 (4/9)	2023 (4/9)
Australia				5	5	4		4		5					4	4	5	4
Czechy	7	5	6	6	6	8	•	7	8	8	7	7	4	7	8	8	9	7
Dania	4								6		4					5	8
Polska		4	4	4		5						5
Rosja	8	9	8	•	7	•	6	6	4	6	5		9	•	7	6		–
Stany Zjednoczone	5	6	–	–	•	6	7	•	•	•	•	8	5	6	6	7	7	•^[b]
Szwecja							5					4	8	5				5
Wielka Brytania	6	7	5		4		4	5	5	4	6	6	7	4	5		4
Półfinaliści	2001 (5/12)	2002 (5/12)	2003 (5/12)	2004 (4/8)	2005 (4/8)	2006 (4/8)	2007 (4/8)	2008 (4/8)	2009 (4/8)	2010 (4/8)	2011 (4/8)	2012 (4/9)	2013 (4/9)	2014 (4/9)	2015 (4/9)	2016 (4/9)	2017 (4/9)	2023 (4/9)
Finlandia	9	8	7	•	–	7	8	•	•	7	•	•	–	–	–	–	–	9
Francja	–	–	–	–	•	–	–	–	–	–	–	•	•	–	–	–	•	6
Łotwa	•	•	•••	•	•	•	•	•	•	•	•	•	6	8	9	•	6	•^[b]
Niemcy	11	12	10	•	8	•	•	•	•	•	8	9	•	•	•	9	•	8
Słowenia	12	11	9	•	•	•	•	•	7	•	•	•	•	•	•	•	–	•^[b]
Węgry	10	10	11	8	•	•	•	8	•	–	–	–	•	–	–	–	–	–
Włochy	•	–	12	7	•	•	•	•	•	•	•	•	•	9	•	•	•	•^[b]
Pozostali	2001 (5/12)	2002 (5/12)	2003 (5/12)	2004 (4/8)	2005 (4/8)	2006 (4/8)	2007 (4/8)	2008 (4/8)	2009 (4/8)	2010 (4/8)	2011 (4/8)	2012 (4/9)	2013 (4/9)	2014 (4/9)	2015 (4/9)	2016 (4/9)	2017 (4/9)	2023 (4/9)
Austria	–	•	•	•	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–
Norwegia	•	–	–	–	–	–	–	–	–	•	–	–	–	–	–	–	–	•^[b]
Słowacja	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	–	••^[b]
Ukraina	•	–	–	–	–	–	–	–	–	–	•	•	•	–	–	–	–	•^[b]

Uwagi

↑ Lata, w których dany zawodnik zdobywał medale.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Eliminacjami był turniej Speedway of Nations 2022.

Przypisy

↑ FIM Speedway of Nations. pzm.pl. [dostęp 2019-06-03]. (ang.).
↑ FIM Speedway World Cup. pzm.pl. [dostęp 2023-07-30]. (ang.).

Bibliografia

Skarb Kibica DPŚ, DMŚJ, DMEJ 2010. „Świat Żużla”. 3 (2010). Leszno: Wydawnictwo Awa-Press s.j.. ISSN 1429-3285.
Przewodnik po DPŚ, DMŚJ, DMEJ i IMŚJ 2012. „Świat Żużla”. 3 (2012). Leszno: Wydawnictwo Awa-Press s.j.. ISSN 1429-3285.
SPEEDWAY WORLD CUP (ang.)
Historia DPŚ