Dowódca

Generał Norman Schwarzkopf w czasie I wojny w Zatoce Perskiej, 1991

Dowódca – stanowisko etatowe w wojsku, żołnierz stojący na czele rodzaju sił zbrojnych, związku taktycznego, oddziału lub pododdziału^[1]. Ma określone prawa (wydawanie rozkazów oraz nadzór nad ich wykonawstwem). Jest organizatorem działań bojowych podległych wojsk (żołnierzy) oraz dowodzi nimi w czasie ich trwania.

Termin używany jest też w niektórych analogicznych kontekstach niewojskowych, np. dowódca (straż pożarna) – osoba mająca odpowiednie kwalifikacje i umiejętności, która na podstawie odpowiednich przepisów ma prawo do wydawania poleceń innym strażakom. W czasie działań ratowniczych podlega bezpośrednio Kierującemu Działaniami Ratowniczymi (KDR) i pod jego komendą wraz z podległym pododdziałem realizuje powierzone zadania.

Rola i zadania dowódcy

Generał Richard Gale, dowódca 6 Dywizji Powietrznodesantowej przemawia do swoich podwładnych, 4 czerwca 1944

Dowódca wydaje dyrektywy, rozkazy i instrukcje zarówno przed jak i w trakcie działań. Gdy jest to możliwe, rozkazy te powinny być wydawane osobiście i potwierdzane na piśmie. Wraz z rozpoczęciem działań, normalnym przedsięwzięciem dowódcy będzie dokonywanie niezbędnych korekt w planie działania poprzez krótkie, jasne rozkazy, często przekazywane radiowo, łącznością przewodową lub elektronicznymi środkami transmisji danych.

Rola dowódcy wyraża się w spełnianiu pewnej liczby zadań. Konkretne zadania będą się zmieniać w zależności od szczebla dowodzenia i możliwości wojsk.

Do zasadniczych zadań dowódcy należy:

• znajomość zamiaru przełożonego,
• prowadzenie oceny sytuacji,
• podejmowanie decyzji,
• określanie zadań,
• przydział sił środków,
• stawianie zadań dla wojsk,
• podtrzymywanie zdolności bojowej,
• motywowanie wojsk,
• zapewnianie przywództwa.

Dowódcy w nomenklaturze NATO

dowódca narodowy (ang. national commander)

• dowódca narodowy terytorialny lub funkcjonalny, który zwykle nie jest w sojuszniczej strukturze dowodzenia

dowódca NATO (ang. NATO commander)

• dowódca wojskowy w systemie dowodzenia NATO

dowódca podregionalnych sił połączonych NATO (ang. NATO joint subregional commander)

• dowódca sił połączonych na trzecim szczeblu wojskowej struktury dowodzenia NATO

dowódca regionalny NATO (ang. NATO regional commander)

• dowódca na drugim szczeblu struktury dowodzenia NATO, odpowiedzialny za planowanie i wykonanie wszelkich działań (przedsięwzięć wojskowych Sojuszu w ramach swojego zakresu obowiązków).

dowódca sił narodowych (ang. national force commander)

• dowódca sił narodowych wydzielonych jako samodzielne elementy podległe dowództwom sojuszniczym

dowódca wspierający (ang. supporting commander)

• dowódca, który zapewnia wspieranemu dowódcy siły lub inne wsparcie i/lub opracowuje plan wsparcia

dowódca transportu (ang. chalk commander)

• dowódca wszystkich żołnierzy załadowanych na określony środek transportu i oznaczonych jednym numerem

dowódca wspierany (ang. supported commander)

• dowódca ponoszący główną odpowiedzialność za wszelkie aspekty zadania przydzielonego przez organ dowodzenia NATO, oraz który przyjmuje siły i inne wsparcie ze strony jednego lub więcej dowódców wspierających

dowódca przeprawy (ang. crossing commander) żołnierz, zwykle dowódca kompanii lub plutonu saperów odpowiedzialny za miejsce przeprawy i środki przeprawowe.

Dowódcy w innych nomenklaturach

dowódca ogólnowojskowy – żołnierz stojący na czele ogólnowojskowej jednostki organizacyjnej. Jest on organizatorem działań bojowych podległych, przydzielonych i wspierających wojsk i dowodzi nimi w czasie ich trwania, podejmuje decyzje, stawia zadania, organizuje współdziałanie, kieruje pracą sztabu oraz szefami rodzajów wojsk i służb^[2].

Zobacz też

Zobacz hasło dowódca w Wikisłowniku

• dowodzenie
• dowództwo

Przypisy

1. Huzarski (red.) i Wołejszo (red.) 2014 ↓, s. 46.
2. MarianM. Laprus MarianM. (red.), Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 90, ISBN 83-11-06229-3 .

Bibliografia

• Michał Huzarski (red.), Jarosław Wołejszo (red.): Leksykon obronności. Polska i Europa. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 2014. ISBN 978-83-11-13382-2.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 90. ISBN 83-11-06229-3.
• Jarosław Wołejszo (red.): System dowodzenia. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2013. ISBN 978-83-7523-228-8.
• Uwagi o prowadzeniu działań wojennych oraz o dywizji piechoty w boju. Wielka Brytania: Ministerstwo Obrony Narodowej Centralna Komisja Regulaminowa, 1945.

Encyklopedie internetowe (stanowisko):

• DSDE: kommandant