Dowsprunk, również Dowsprung[1], Dowszprung[2] (zm. między 1219 a 1238) – kunigas i wódz wielkolitewski, starszy brat Mendoga[3].
Życiorys
Według XVI-wiecznych kronikarzy litewskich, miał być następcą i synem Ryngolda[4], wodza litewskiego, który jako pierwszy (ok. 1200 roku) został ogłoszony księciem Litwy, a w 1214 roku wielkim księciem Litwy[3].
Dowsprunk jest wymieniony w źródłach historycznych tylko raz, przy traktacie pokojowym z księstwem halicko-wołyńskim z 1219 roku. Widnieje tam pośród 21 wczesnych książąt litewskich, jako jeden z pięciu starolitewskich przywódców plemiennych. Pozostali czterej to Żywibund, Dowiat, Mendog i Wilikaił (brat Dowiata)[5], którzy pod przewodnictwem Żywibunda na czas wojny decydowali o polityce Litwinów[3]. Prawdopodobnie też w tym czasie uzyskał decydujący głos w starszyźnie. Z czasem utracił swoją pozycję wśród kunigasów i jego rolę przejął młodszy, bardziej ambitny brat Mendog, który od 1238 roku rozpoczął politykę centralizacji władzy oraz zjednoczenia całej Auksztoty w jeden organizm państwowy[3].
Ponieważ Dowsprunk jest jedynym znanym bratem Mendoga, siostrzeńcy Mendoga – Edywid i Towciwiłł – są uważani za jego synów. Jeśli ta informacja uzyskałaby potwierdzenie, to Dowsprunk byłby teściem Daniela Halickiego, a także można by mu przypisać małżeństwo z siostrą Wikinta[5].
Znanym faktem historycznym jest to, że Mendog zabijał własnych krewnych, aby rozszerzyć swoją władzę. Z uwagi na fakt, że Dowsprunk nie jest wymieniony w żadnych źródłach po 1219 roku, niektórzy historycy sugerują, że został zabity przez Mendoga. Teorię ma jednakże obalać fakt, że rzekomi synowie Dowsprunka nadal rządzili swoimi ziemiami w 1248 roku[5].
Drzewo genealogiczne
Zobacz też
Przypisy
- ↑ KazimierzK. Pułaski KazimierzK., Szkice i poszukiwania historyczne, nakład J.K. Żupańskiego i K.J. Heumanna, 1887, s. 259 [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ Wolff 1895 ↓, s. 65.
- ↑ a b c d JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46–47, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .
- ↑ JerzyJ. Ochmański JerzyJ., Historia Litwy, wyd. 2. popr. i uzup., Wrocław: Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 46, ISBN 83-04-00886-6, OCLC 9629372 [dostęp 2022-05-17] .
- ↑ a b c AntanasA. Račis AntanasA., J.J. Tumelis J.J., Visuotinė lietuvių enciklopedija, Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2001, s. 536, ISBN 5-420-01486-6, OCLC 50548974 [dostęp 2022-05-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-30] .
Bibliografia
