Dorzecze

Ten artykuł dotyczy pojęcia z dziedziny hydrologii. Zobacz też: miejscowość Dorzecze w woj. dolnośląskim.
Mapa dorzecza Odry – zaznaczona rzeka główna (Odra) i jej dopływy; obszar dorzecza zaznaczony kolorem jasnożółtym

Dorzecze – obszar lądu, z którego wody powierzchniowe spływają do jednej rzeki i ostatecznie do jej ujścia[1].

W skład dorzecza wchodzą: rzeka, dla której określane jest dorzecze, jej przyrzecze (obszar wzdłuż rzeki) oraz jej dopływy wraz z ich dorzeczami. Dorzecze rzeki uchodzącej do morza lub innego akwenu określa się mianem dorzecza I rzędu. Dorzecza dopływów takiej rzeki – dorzeczami II rzędu, ich dopływów – dorzeczami III rzędu, itd.[2][1]

Pojęcie „dorzecza” wprowadzone zostało w 1851 roku przez Wincentego Pola w podręczniku Hydrografia. Podobnym choć szerszym znaczeniowo pojęciem jest zlewnia, która definiowana może być także dla innych obiektów hydrologicznych, np. dla jeziora lub bagna[1].

Znaczenie terminu „dorzecze” bywa zawężane do zlewni rzek głównych (tj. uchodzących do morza i innych dużych akwenów)[a]. Zdefiniowany jest on w ten sposób w prawodawstwie polskim i europejskim[3][4]. Rzadziej pojęcie dorzecza stosowane jest także w odniesieniu do obszaru, z którego wody spływają do danego odcinka rzeki (np. „dorzecze górnej Wisły”)[1].

Granicę między dwoma sąsiednimi dorzeczami nazywa się działem wodnym[1]. Zbiór dorzeczy rzek uchodzących do jednego morza lub innego akwenu nazywa się zlewiskiem.

Dorzecza I rzędu w Polsce

Na terytorium Polski znajdują się w całości lub w części dorzecza I rzędu:

oraz mniejszych rzek wpadających do Bałtyku, takich jak Pregoła, Wkra, Parsęta, Rega i inne.

Uwagi

  1. ↑ Dorzecze zdefiniowane jest w ten sposób we wstępie hasła „dorzecze” w Encyklopedii PWN[2]. W dalszej części hasła autorzy używają jednak terminu dorzecze (I/II/n-tego rzędu) dla rzek będących dopływami.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Maria Baścik, Joanna Pociask-Karteczka (red.), System hydrologiczny zlewni, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej (Uniwersytet Jagielloński) [dostęp 2023-04-16].
  2. ↑ a b dorzecze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-04-16].
  3. ↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2022 r. poz. 2625, Art. 4).
  4. ↑ Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (CELEX: 32000L0060).