Dmytro Zacharowycz Manuilski[a], znany również w polskiej literaturze jako Dymitr Manuilski (ukr.Дмитро Захарович Мануїльський, ps. Мефодій, Фома, Іван Безграмотний; ur. 21 września?/3 października1883 w Światcu, zm. 22 lutego1959 w Kijowie) – ukraiński i radziecki polityk socjaldemokratyczny i komunistyczny, działacz państwowy. I sekretarz KC KP (b)U w latach 1921–1923. Minister spraw zagranicznych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w latach 1944–1952.
Grób i pomnik Manuilskiego w Kijowie na cmentarzu Bajkowa, wpisany na listę obiektów dziedzictwa kulturalnego Ukrainy
W latach 1919–1920 członek Wszechukraińskiego Komitetu Rewolucyjnego, a od 1920 do 1922 ludowy komisarz rolnictwa USRR. W latach 1920–1921 uczestniczył w negocjacjach pokojowych ze stroną polską w Rydze, zakończonych podpisaniem traktatu pokojowego kończącego wojnę polsko-bolszewicką. Od 1921 do 1923 pełnił funkcję I sekretarza KC KP(b)U oraz redagował wydawane w języku ukraińskim pismo „Komunista”. W latach 1920–1923 i 1949–1952 członek Biura Politycznego KC KP(b)U. Od 1924 w składzie jego prezydium.
Od 1928 do 1943 roku był sekretarzem Komitetu Wykonawczego Kominternu (IKKI), odpowiedzialnym m.in. za sprawy polskie[3] i przewodniczącym delegacji ukraińskiej, współodpowiedzialny za stalinowskie represje w zagranicznych partiach komunistycznych. Sam przetrwał bez szwanku „wielki terror” lat 30.
Od lipca 1944 wiceprzewodniczący Rady Komisarzy Ludowych oraz komisarz ludowy spraw zagranicznych USRR. W kwietniu 1945 stał na czele ukraińskiej delegacji na konferencję w San Francisco, a rok później na paryską konferencję pokojowej. Brał udział w pierwszych sesjach plenarnych Zgromadzenia Ogólnego ONZ, gdzie atakował i ostro krytykował działaczy ukraińskiej emigracji.
Od 1946 do 1953 był jeszcze wicepremierem rządu USRR. Następnie przeszedł na polityczną emeryturę.
Cokół pozostały z obalonego pomnika Manuilskiego w Kijowie (istniejącego od 1966 do 2014)Koperta FDC Poczty ZSRR z jego wizerunkiem z 1983
Został pochowany na cmentarzu Bajkowa w Kijowie. Jego pomnik i popiersie znajdujące się na grobie zostały wpisane na listę obiektów dziedzictwa kulturalnego Ukrainy (pod numerem 80-361-0381).
W 1966 Kijowie odsłonięto ponad pięciometrowy brązowy pomnik Manuilskiego. Tabliczka na cokole pomnika głosiła: „Wybitna postać w partii komunistycznej państwa radzieckiego i międzynarodowym ruchu komunistycznym Dmitrij Zacharowicz Manuilski”.
Po Euromajdanie w ramach spontanicznej symbolicznej dekomunizacji, która miała miejsce wówczas na Ukrainie, 22 lutego 2014 pomnik został zrzucony z cokołu i oblany żółtą farbą[4]. Nie został odbudowany przez władze miasta.
W 1983 poczta ZSRR wydała kopertę FDC z jego wizerunkiem.
Uwagi
↑W ścisłej transkrypcji nazwisko to ma postać Manujilśkyj.
Przypisy
↑J. Bushnell, Mutiny amid Repression. Russian Soldiers in the Revolution of 1905-1906, Indiana University Press, Bloomington 1985, ISBN 0-253-33960-X, s. 84 i 214-216.
