Dichromian potasu
|
|
|
| Nazewnictwo
|
|
|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
|
| konst.
|
dichromian dipotasu
|
| addyt.
|
heptaoksydodichromian(2−) potasu lub μ-oksydo-heksaoksydodichromian(2−) potasu
|
| Inne nazwy i oznaczenia
|
| półsyst.
|
dichromian potasu
|
| Stocka
|
dichromian(VI) potasu
|
| inne
|
bichromian potasu
dwuchromian potasu (dawn.)
dichromian potasowy (dawn.)
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
K2Cr2O7
|
| Inne wzory
|
K2[Cr2O6(μ-O)]
|
| Masa molowa
|
294,18 g/mol
|
| Wygląd
|
czerwonopomarańczowe kryształy[1]
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
7778-50-9
|
| PubChem
|
516855
|
|
|
|
|
| Niebezpieczeństwa
|
| Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
|
|
|
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
|
| Na podstawie podanej karty charakterystyki
|
|
|
|
|
| Zwroty H
|
H272, H301, H312, H314, H317, H330, H334, H340, H350, H360Fd, H372, H410, brak
|
| Zwroty P
|
P201, P220, P261, P273, P280, P305+P351+P338
|
|
|
| Europejskie oznakowanie substancji
|
| oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
|
| Na podstawie podanej karty charakterystyki
|
|
|
|
Utleniający
(O)
|
Silnie
toksyczny
(T+)
|
Groźny dla
środowiska
(N)
|
|
|
|
| Zwroty R
|
R45, R46, R60, R61, R8, R21, R25, R26, R34, R42/43, R48/23, R50/53
|
| Zwroty S
|
S53, S45, S60, S61
|
|
|
| NFPA 704
|
Na podstawie
podanego źródła[4]
|
|
|
|
|
| Numer RTECS
|
HX7680000
|
|
| Podobne związki
|
| Inne aniony
|
chromian potasu
|
| Inne kationy
|
dichromian sodu
|
| Podobne związki
|
nadmanganian potasu
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Dichromian potasu, K2Cr2O7 – nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu chromowego i potasu. Jest trujący i rakotwórczy.
Otrzymywanie
Związek ten można otrzymać w reakcji silnego kwasu mineralnego (np. kwasu siarkowego) z chromianem potasu:
- 2K
2CrO
4 + H
2SO
4 → K
2SO
4 + K
2Cr
2O
7 + H
2O
lub dichromianu sodu z chlorkiem potasu[1]:
- Na
2Cr
2O
7 + 2KCl → 2NaCl + K
2Cr
2O
7
Właściwości
W 500 °C ulega rozkładowi na chromian potasu, tlen i tlenek chromu(III):
- 4K
2Cr
2O
7 → 4K
2CrO
4 + 2Cr
2O
3 + 3O
2↑
Wykrywanie dichromianów w roztworach wodnych
Dichromiany w roztworach wodnych można wykryć za pomocą próby Lehnera. Do ok. 3 ml badanego dodaje się kilka kropli wody utlenionej i roztworu kwasu siarkowego oraz 1 ml alkoholu amylowego, po czym całość należy wytrząsnąć. W obecności dichromianów zachodzi reakcja, w wyniku której do warstwy organicznej (alkohol) ekstrahuje się nietrwały nadtlenek chromu(VI), zabarwiając ją na niebiesko, natomiast w roztworze wodnym obserwujemy intensywne wydzielanie gazu (tlen) i stopniową zmianę barwy na zieloną (spowodowaną obecnością jonów chromowych(III)).
W roztworach wodnych dichromiany są trwałe tylko w środowisku kwasowym, po dodaniu zasady ich barwa zmienia się z pomarańczowej na żółtą w wyniku rozpadu jonów dichromianowych do chromianowych:
- Cr
2O2−
7 + 2OH−
→ 2CrO2−
4 + H
2O
Natomiast gdy do żółtych chromianów doda się kwasu, roztwór zabarwia się na pomarańczowo w wyniku reakcji odwrotnej:
- 2CrO2−
4 + 2H+
→ Cr
2O2−
7 + H
2O
Zarówno w chromianach, jak i w dichromianach chrom występuje na stopniu utlenienia +6, wyżej wymienione reakcje nie są więc procesami redoks.
Zastosowanie
Dichromian potasu jest wykorzystywany jako utleniacz w przemyśle chemicznym i preparatyce laboratoryjnej, poza tym do produkcji barwników, w elektrolizie, pirotechnice, wyrobie szkła, klejów, farbiarstwie, w fotografii, w litografii i w przemyśle ceramicznym.
Zakwaszony roztwór dichromianu potasu może służyć jako wskaźnik obecności substancji o własnościach redukujących (np. aldehydów) w badanym roztworze. Próba jest pozytywna, jeśli roztwór zmieni barwę w wyniku redukcji jonów Cr
2O2−
7 (pomarańczowe) do Cr3+ (zielone).
Roztwór dichromianu potasu w kwasie siarkowym znany jest pod nazwą chromianka. Mieszanina ta ma bardzo silne własności utleniające i była niegdyś masowo stosowana w laboratoriach do mycia szkła w celu usunięcia pozostałości substancji organicznych. Obecnie chromianka jest stosowana rzadko ze względu na kłopotliwą utylizację odpadów zawierających związki chromu, a związki organiczne usuwa się ze szkła za pomocą kąpieli w ługach (takich jak stężone roztwory NaOH lub KOH; roztwór propan-2-olanu potasu w propan-2-olu), lub w roztworze Pirania (mieszanina perhydrolu i kwasu siarkowego).
Zagrożenia
Dichromian potasu, podobnie jak inne związki chromu(VI)[5], jest toksyczny i ma działanie mutagenne, teratogenne oraz rakotwórcze dla ludzi[6]. Jest też niebezpieczny dla środowiska[6][7]. W przypadku spożycia 2–3 gramów dichromianu potasu dochodzi do ostrej niewydolności nerek i wątroby oraz uszkodzenia układu pokarmowego, co często powoduje śmierć[8].
Przypisy
- ↑ a b c Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 96, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
- ↑ a b David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-82, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ Dichromian potasu (nr 483044) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych.
- ↑ Chromium in Drinking Water. Environmental Protection Agency, 2015-11-23. [dostęp 2016-07-12].
- ↑ a b Anita K.A.K. Patlolla Anita K.A.K. i inni, Potassium Dichromate Induced Cytotoxicity, Genotoxicity and Oxidative Stress in Human Liver Carcinoma (HepG2) Cells, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, 6 (2), 2009, s. 643–653, DOI: 10.3390/ijerph6020643, ISSN 1661-7827, PMID: 19440407, PMCID: PMC2672371 [dostęp 2018-07-03] .
- ↑ Dichromian potasu (nr 483044) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
- ↑ J.P.J.P. Goullé J.P.J.P. i inni, Accidental potassium dichromate poisoning. Toxicokinetics of chromium by ICP-MS-CRC in biological fluids and in hair, „Forensic Science International”, 217 (1-3), 2012, e8–12, DOI: 10.1016/j.forsciint.2011.10.020, ISSN 1872-6283, PMID: 22024652 [dostęp 2018-07-03] .
