Cmentarz Kule w Częstochowie

Cmentarz Kule w Częstochowie

Rzymskokatolicki Cmentarz "Kule" w Częstochowie

nr rej. 415/87 z 25 lutego 1987[1]
Główna brama cmentarza
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Częstochowa
Adres	Cmentarna 47, 42-294 Częstochowa
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	rzymskokatolickie
Stan cmentarza	czynny
Data otwarcia	1882
Zarządca	Archidiecezja Częstochowska
Położenie na mapie Częstochowy Cmentarz Kule w Częstochowie
Położenie na mapie Polski Cmentarz Kule w Częstochowie
Położenie na mapie województwa śląskiego Cmentarz Kule w Częstochowie
50°49′45,3″N 19°07′56,6″E
Strona internetowa

Cmentarz Kule w Częstochowie – nekropolia położona na niewielkim wzgórzu, na północ od centrum Częstochowy. Ulokowana w pobliżu stanowiącej przedmieście osady Kule w 1882, po przeniesieniu cmentarza z rejonu ulic Fabrycznej (obecnie Mielczarskiego) i Ogrodowej. Pierwszych pochówków dokonano dwa lata później.

Do dziś zachowało się ok. tysiąc nagrobków sprzed 1939, w tym sto z końca XIX w. Wśród nich znajdują się dwie rodzinne kaplice grobowe: Kuczyńskich, Szaniawskich i Nowińskich, a także kilkadziesiąt zabytkowych grobów, m.in. Władysława Biegańskiego.

W centralnej części cmentarza położony jest neogotycki kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Tajemnicy Emaus, wzniesiony jako kaplica przycmentarna w 1898. W latach 60. XX w. dokonano jego przebudowy.

W wydzielonej południowo-wschodniej części znajduje się kwatera prawosławna, gdzie pochowani są m.in. carscy urzędnicy i wojskowi. W okresie międzywojennym przeniesiono tu groby ze zlikwidowanych cmentarzy prawosławnych, przy ul. św. Rocha i cmentarza przy cerkwi Świętych Cyryla i Metodego. Znajduje się tu też kwatera wojenna żołnierzy Armii Czerwonej i ich pomnik.

Od 1 lipca 2019 roku zarząd nad cmentarzem Kule, po latach sprawowania opieki przez parafię św. Zygmunta w Częstochowie, objęła bezpośrednio Kuria Archidiecezji Częstochowskiej.

Pochowani

• mogiła zbiorowa wojenna 91 osób, członków organizacji konspiracyjnej i osób cywilnych rozstrzelanych przez hitlerowców w Apolonce koło Janowa 13 sierpnia 1940
• mogiła zbiorowa wojenna żołnierzy września 1939
• kwatera wojenna żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej i dwie mogiły żołnierzy Wojska Polskiego z 1920
• pomnik katyński
• mogiła zbiorowa wojenna nieznanych żołnierzy niemieckich, poległych w czasie II wojny światowej
• sześć mogił zbiorowych wojennych ofiar terroru hitlerowskiego poległych w latach 1939–1944
• mogiła zbiorowa wojenna 10 więźniów z Zawodzia rozstrzelanych przez hitlerowców 25 marca 1944 w Częstochowie przy ul. Paulińskiej (obecnie Kubiny)
• cztery mogiły zbiorowe wojenne ofiar terroru hitlerowskiego poległych w pierwszych dniach września 1939 (w tym ofiar „krwawego poniedziałku”)
• mogiły zbiorowe i indywidualne żołnierzy poległych w I wojnie światowej i wojnie obronnej 1920
• groby weteranów powstania z 1863
• głaz kamienny ku czci poległych wychowanków I. Gimnazjum Polskiego w Częstochowie, walczących w legionach i innych działaniach wojennych w latach 1914–1918
• mogiła zbiorowa wojenna 10 członków ruchu oporu rozstrzelanych 3 marca 1944 w odwet za próbę rozbrojenia niemieckiego sekretarza celnego
• mogiła zbiorowa wojenna 20. członków AL i AK rozstrzelanych 16 grudnia 1943 przez hitlerowców na leśnej polanie w pobliżu wsi Wygoda za sabotaż w hucie „Raków”
• grób członka PPS Eugeniusza Hołubiczki „Kiełbika” oraz tablica ku czci bohaterów PPS poległych w walce o niepodległość Polski i socjalizm
• dwa groby wojenne indywidualne żołnierzy armii podziemnej: Leszka Kazimierza „Maltańskiego” Lapisa i Henryka „Łomiana” Tumiłowicza poległych pod Ciężkowicami 20 października 1943
• mogiła z prochami zamordowanych w Dachau
• mogiła wojenna Stanisława Lubelskiego, szeregowca 2. pułku strzelców granicznych
• symboliczny grób poświęcony pamięci pomordowanych sybiraków i kresowiaków
• grób Zofii Idzikowskiej, dyrektorki I LO im. Juliusza Słowackiego, która w okresie II wojny światowej prowadziła tajne nauczanie młodzieży
• grób Mieczysława Bolesława Hoffmana, twórcy „Ogrodów Hoffmana” i radnego Częstochowy
• grób Janusza Gniatkowskiego, piosenkarza
• grób Janusza Kochanowskiego, prawnika

Kwatera wojenna żołnierzy Armii Czerwonej

• grób Władimira Suszczinskiego, operatora filmowego, który kręcił w czasie walk o Częstochowę w 1945 roku
• grób Wasilija Nowikowa, Bohatera Związku Radzieckiego
• grób Semiona Kiwy, ojca Dmytro Kiwy, konstruktora lotniczego, Bohatera Ukrainy

Jesienią 2005 ukazała się książka Cmentarz Kule w Częstochowie. Przewodnik biograficzny autorstwa Juliusza Sętowskiego.

Galeria

• 
  Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Tajemnicy Emaus
• 
  Groby rodziny Kuczyńskich
• 
  Groby powstańców styczniowych oraz polskich żołnierzy poległych w I wojnie światowej
• 
  Głaz kamienny ku czci częstochowskich gimnazjalistów poległych podczas I wojny światowej
• 
  Kwatera ofiar terroru hitlerowskiego w pierwszych dniach września 1939
• 
  Groby żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 roku
• 
  Groby rozstrzelanych przez Niemców w latach 1939-1944 między innymi w Olsztynie
• 
  Groby 11 osób zamordowanych w obozie koncentracyjnym w Dachau w 1940 roku oraz 7 osób zamordowanych w lesie jaskrowskim 6 września 1939 roku
• 
  Symboliczny grób zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Miednoje
• 
  Mogiła 16 osób rozstrzelanych przez Gestapo w Apolonce 16 VIII 1940 roku
• 
  Pomnik i kwatera wojenna żołnierzy Armii Czerwonej
• 
  Grób przemysłowca, kupca i działacza społecznego Juliana Fuchsa
• 
  Grób piosenkarza Janusza Gniatkowskiego
• 
  Grób gen. Pawłowa w kwaterze prawosławnej

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 42 [dostęp 2018-10-09] .