Cleopus

Cleopus
Dejean, 1821
Ilustracja
Cleopus pulchellus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Nadrodzina

ryjkowce

Rodzina

ryjkowcowate

Podrodzina

Curculioninae

Plemię

Cionini

Rodzaj

Cleopus

Synonimy
  • Platylaemus Weise, 1883
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Cleopus – rodzaj chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych i plemienia Cionini. Obejmuje cztery opisane gatunki. Są zewnętrznymi fitofagami trędownikowatych. Zamieszkują krainę palearktyczną i etiopską; jeden gatunek skutecznie introdukowano w Nowej Zelandii celem zwalczania inwazyjnej tam budlei Davida.

Morfologia

Chrząszcze o ciele długości około 3 mm, pokrojem zbliżone do oskrobków z rodzaju Cionus[1], ale bardziej spłaszczone[2] i, podobnie jak u rodzaju Stereonychus, mające bardziej wydłużone pokrywy. Ubarwienie mają brunatne do czarnobrunatnego z jaśniejszymi, czerwonobrunatnymi: goleniami, stopami, trzonkami czułków i ich biczykami. Wierzch ciała porastają przerzedzone, włosowate łuseczki, na międzyrzędach pokryw układające się w szare i ciemniejsze plamy; nie występują na pokrywach dwie plamy czarnego omszenia (grzbietowa i przedwierzchołkowa)[1] charakterystyczne dla większości palearktycznych gatunków pokrewnego rodzaju Cionus[2][3]. Na pokrywach rosną ponadto odstające włoski i szczecinki[1].

Gruby, walcowaty i słabo zakrzywiony ryjek jest mniej więcej tak długi jak głowa i przedplecze razem wzięte. W przypadku obu płci ryjek jest na całej długości punktowany, a stosunkowo masywne czułki osadzone są w ⅓ jego długości licząc od wierzchołka. Zwieńczony owalną buławką biczyk czułka ma dwa początkowe człony tylko trochę dłuższe niż szerokie, a pozostałe szersze niż długie[1].

Przedplecze ma kształt bardzo krótki i mocno poprzeczny. Pomiędzy nasadami pokryw widoczna jest tarczka. Znacznie szersze od przedplecza pokrywy mają powierzchnię podzieloną na zawierające duże punkty rzędy (rowki) i tak samo szerokie jak one międzyrzędy (zagoniki), z których pierwsze mają przebieg równoległy do szwu. Odnóża mają duże i ostre kolce na udach i parę równej długości pazurków na wszystkich stopach u obu płci. Samce ponadto cechują się cienkimi kolcami na wewnętrznej stronie wierzchołków goleni wszystkich par odnóży[1].

Biologia i ekologia

Kopulująca parka Cleopus solani
Cleopus japonicus

Owady te są fitofagami żerującymi na roślinach z rodziny trędownikowatych[3][1]. W Europie Środkowej ich roślinami żywicielskimi są trędowniki, namulniki i dziewanny. Samice składają jaja do okrągławego kształtu komór jajowych w miękiszu liści. Larwy są ektofoliofagami, żerującymi głównie na spodniej stronie liści, rzadziej zjadają także łodygę[4]. Przepoczwarczenie następuje latem w kokonie umieszczonym na roślinie[1][4].

Rozprzestrzenienie

Większość przedstawicieli rodzaju, tj. trzy gatunki, zamieszkuje krainę palearktyczną. Inny gatunek występuje w krainie etiopskiej[1]. W Polsce stwierdzono występowanie C. pulchellus i C. solani[1][4]. C. japonicus introdukowano na Nowej Zelandii[5].

Taksonomia

Rodzaj ten wprowadzony został w 1821 roku przez Pierre’a F.M.A. Dejeana[6]. Zalicza się do niego cztery opisane gatunki[1], w tym[1][5]:

Znaczenie gospodarcze

C. japonicus jest wykorzystywany w biologicznym zwalczaniu gatunku inwazyjnego z rodziny trędownikowatych – budlei Davida. W tym celu w latach 2006–2011 wypuszczono na licznych stanowiskach w Nowej Zelandii blisko 15 tysięcy osobników tych chrząszczy. Owad zadomowił się tam i zaczął rozszerzać zasięg. Jego żerowanie powoduje nie tylko skracanie pędów i redukcję biomasy, ale także obumieranie roślin, co przyczyniać się może do ich efektywnego zwalczania[7][5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98f. Ryjkowce - Curculionidae. Podrodzina Curculioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1976, s. 52-63.
  2. ↑ a b Michael Košťál, Roberto Caldara. Revision of Palaearctic species of the genus Cionus Clairville (Coleoptera: Curculionidae: Cionini). „Zootaxa”. 4631 (1), s. 1–144, 2019. Magnolia Press. DOI: 10.11646/zootaxa.4631.1.1. 
  3. ↑ a b Roberto Caldara, Enzo Colonneli, Giuseppe Osella. Curculionidae Curculioninae: relationship between Mediterranean and southern African species (Coleoptera). „Biogeographia”. XXIX, s. 134-156, 2008-12-30. (ang.). 
  4. ↑ a b c B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 21. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowce – Curculionidae, część 3. Warszawa: 1997.
  5. ↑ a b c M.C. Watson, Toni M. Withers, Marie Heaphy. Cleopus japonicus: Releases and distribution of the buddleia biological control agent in New Zealand. „New Zealand Plant Protection”. 64, s. 155-159, 2011. DOI: 10.30843/nzpp.2011.64.6015. 
  6. ↑ M. Wanat: rodzaj: Cleopus P.F.M.A. Dejean, 1821. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2020-04-04].
  7. ↑ Eckehard G. Brockerhoff, Toni M. Withers, M. Kay, W. Faldus. Impact of the defoliator Cleopus japonicus (Coleoptera: Curculionidae) on Buddleja davidii in the laboratory. „New Zealand Plant Protection”. 52, s. 113-118, 1999. DOI: 10.30843/nzpp.1999.52.11573. 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!