Borucin (dodatkowa nazwa w j. niem. Borutin, cz. Bořutín[4], po wojnie przejściowo Borzucin[5]) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Krzanowice
Wie leży przy granicy polsko-czeskiej na południu. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na tzw. polskich Morawach, zachowując do dziś kulturę morawską w wyjątkowym stopniu[4].
Nazwa
Pierwsza wzmianka Borutin z 1302 przedstawiała czeskie miękkie ť, jednak z tendencją do wymowy asybilowanej ť > č[6]. Nazwę tę należałoby więc wywodzić od imienia bądź przezwiska Boruta z przyrostkiem -in.
Według nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy lasu iglastego – boru[7]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Borucin podając jej znaczenie „Waldau”, czyli po polsku „Las, bór”[7].
Pierwsza niemiecka nazwa z 1377 jako Borutswerde zakończona była końcówką -werd(e), która odnosiła się do wyspy rzecznej (ostrowu)[8], jednak nie wyparła ona nazwy słowiańskiej. Pruska administracja zgermanizowała nazwę na Borutin[7], czyli dokładnie tak jak brzmiała jej pierwsza historyczna wzmianka. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Boruczin oraz nazwą zgermanizowaną Borutin[9]. Topograficzny słownik Prus z 1835 roku notuje wieś pod polską nazwą Boruczin, a także niemiecką Borutin[10].
W 1936 roku nazistowska administracja III Rzeszy, chcąc zatrzeć słowiańskie pochodzenie nazwy wsi, przemianowała ją na Streitkirch. Po II wojnie światowej polska administracja nazwała miejscowość Borucin.
Historia
Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w 1302[11] jako Borutin, a w 1377 jako niemieckie Borutswerde[6]. Początkowo znajdowała się w granicach czeskiego księstwa opawskiego. Po wojnach śląskich znalazła się w granicach Prus. Od 1818 w nowym powiecie raciborskim. Według spisu z 1910 zamieszkała była w 97% przez czeskojęzycznych (zobacz gwary laskie) Morawców. Do dziś Borucin w odróżnieniu od wielu innych wsi w tym regionie zachował niemal całkowicie morawski charakter[4].
Własna parafia w dekanacie hluczyńskim dystryktu kietrzańskiego diecezji ołumunieckiej powstała na początku XX wieku[11].
W granicach Polski od końca II wojny światowej.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Borucin, po jej zniesieniu w gromadzie Krzanowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Zabytki
Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajduje się obiekt zabytkowy[12]:
- spichrz przy zagrodzie nr 24 (ul. Kopernika 65), drewn., nr rej.: A-1814/67 z 3.02.1967 (obecnie nr rej. A/1246/23[13])
- grodzisko średniowieczne – numer rejestru A-214/70 z 1970-04-02; A/Op-214/70 z 2000-12-10 (stanowisko 2)
Transport
Do 21 grudnia 2007 roku w miejscowości funkcjonowało przejście graniczne Borucin-Chuchelná.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9316
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 85 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c Mariusz Kowalski. Morawianie (Morawcy) w Polsce. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”. 5, s. 115–131, 2016.
- ↑ ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY ŚLĄSKO-DĄBROWSKIEGO z dnia 27 listopada 1945 r. o podziale powiatu raciborskiego w wojew. śląsko-dąbr. na gminy wiejskie i gromady.
- ↑ a b Jarosław Malicki. Zapisy toponimicznych poloników i bohemików wobec zagadnienia powstania i rozwoju polsko-czeskiej granicy językowej w średniowieczu. „Onomastica Slavogermanica”. XXXI, s. 64, 2019. Wrocław. DOI: 10.19195/0474-1471.31.3.
- ↑ a b c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 35, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Grundwörter in Ortsnamen.
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 61.
- ↑ J.G. Muller 1835 ↓, s. 366.
- ↑ a b Borucin.
- ↑ https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/SLS-rej.pdf.
- ↑ Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 27 listopada 2023 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2023-12-02]
Bibliografia
