Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Borowik ciemnobrązowy

Borowik ciemnobrązowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

borowikowce

Rodzina

borowikowate

Rodzaj

borowik

Gatunek

borowik ciemnobrązowy

Nazwa systematyczna
Boletus aereus Bull.
Herb. Fr. 9: tab. 385 (1789)
Charakterystyczne ciemne usiatkowanie trzonu

Borowik ciemnobrązowy (Boletus aereus Bull.) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

  • Boletus edulis f. aereus (Bull.) Vassilkov
  • Dictyopus aereus (Bull.) Quél. 1886
  • Tubiporus edulis subsp. aereus (Bull.) Maire 1937[2].

Nazwę polską podał M. Wilga w 1996 r. W niektórych ujęciach systematycznych dawniej uważany był za podgatunek lub odmianę borowika szlachetnego (jako borowik szlachetny podgatunek spiżowy lub borowik szlachetny odmiana ciemnobrązowa)[3]. Według Index Fungorum jest to odrębny gatunek.

Morfologia

Kapelusz

Jest gruby i czasami pomarszczony, a jego średnica dochodzi do 30 cm. U młodych egzemplarzy jest półkolisty, później płaskołukowaty, na koniec płaski. Powierzchnia sucha, początkowo zamszowa, później gładka i naga, czasami popękana. Barwa od ciemnobrązowej przez kasztanowobrązową do ciemnobrązowej[4][5].

Rurki

Mają długość do 3 cm, dają się łatwo oddzielić od miąższu kapelusza. U młodych owocników są białe, kremowe, u starszych żółtawooliwkowe, żółtozielone, oliwkowozielone[6].

Trzon

Wysokość 5–12 cm, grubość 2–4 cm. U młodych egzemplarzy trzon zazwyczaj jest pękaty, gruby, następnie maczugowaty, walcowaty. Powierzchnia bladobrązowo-czerwona z charakterystycznym usiatkowaniem w ciemnobrązowym kolorze[4].

Miąższ

Biały, jedynie pod skórka kapelusza brązowawy. Początkowo jest bardzo twardy, później staje się bardziej miękki. Nie zmienia zabarwienia na powietrzu. Posiada grzybowy zapach i smak[4].

Wysyp zarodników

Oliwkowy do oliwkowobrązowego. Zarodniki gładkie, wrzecionowatego kształtu, o rozmiarach 13–16 × 4–5 µm[6].

Gatunki podobne

Najbardziej podobny jest borowik usiatkowany (Boletus reticulatus), który rośnie na podobnych siedliskach i również ma trzon usiatkowany, ale to usiatkowanie jest wyraźniejsze i jaśniejsze. Ponadto ma jaśniejszy kapelusz (bez odcieni kasztanowobrązowych i czarniawych)[4]. Podobne jak borowik ciemnobrązowy, ubarwienie kapelusza ma borowik szlachetny (Boletus edulis), jednak jest ono jaśniejsze, ponadto jego trzon nie jest usiatkowany i rośnie głównie pod świerkami[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Korei i Japonii[7]. W Europie występuje głównie w basenie Morza Śródziemnego i południowo-wschodnich rejonach Europy. Poza tymi rejonami jest rzadki[5]. W Polsce gatunek bardzo rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – wymierający, krytycznie zagrożony[8]. Jest na czerwonych listach gatunków zagrożonych także w Czechach, Niemczech, Danii, na Litwie, w Norwegii i Holandii[3].

Rośnie w lasach liściastych, pod dębami, bukami oraz kasztanami jadalnymi. Gatunek ciepłolubny. Owocniki wyrastają od maja do września[6].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy[3], grzyb jadalny. Nadaje się do bezpośredniego spożycia, do suszenia i do wszystkich innych rodzajów przerobu. We Włoszech jest jednym z najbardziej cenionych gatunków grzybów i często sprzedawany jest tam na jarmarkach. Na wyspie Gomera należącej do archipelagu Wysp Kanaryjskich borowika ciemnobrązowego można znaleźć nawet w lutym, a za bardzo wysoką cenę można go kupić w niektórych supermarketach np. w Monachium (gdzie sprowadzany jest z Afryki Południowej)[5].

Przypisy

  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2014-09-08] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b c d Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, ISBN 83-85444-65-3.
  6. a b c Loredana Battisti, Boletus aereus [online] [dostęp 2011-04-28] [zarchiwizowane z adresu 2012-09-11] (ang.).
  7. Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01].
  8. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
Kembali kehalaman sebelumnya