Uruchomienie odcinka linii kolejowej z Legnicy do Bolesławca nastąpiło 1 października 1845 roku[8]. Niemal rok później, 1 września 1846 r., wydłużono linię do Węglińca (przez potężny wiadukt nad rzeką Bóbr) i dalej do Frankfurtu nad Odrą[8]. Połączenie z Berlinem uzyskano 1 września 1847 r.[8]. Tego samego dnia otwarto linię z Węglińca do Zgorzelca, co umożliwiło również połączenie Wrocławia i Bolesławca z Saksonią, w tym jej stolicą: Dreznem[8].
Bolesławiecki dworzec i pobliski wiadukt kolejowy oglądali, między innymi, Fryderyk Wilhelm IV Pruski (wizyta ta miała miejsce 8 maja 1852 r. podczas krótkiej przerwy w podróży) oraz car Aleksander II Romanow, który gościł w mieście 29 maja 1856 r[9].
Towarzystwo Kolei Dolnośląsko–Marchijskiej zostało upaństwowione przez Prusy w roku 1852 i stało się jedną z pierwszych pruskich kolei państwowych[10]. Po zjednoczeniu Niemiec w 1920 r. państwową infrastrukturę kolejową przejęło Deutsche Reichsbahn[11]. W wyniku zmian geopolitycznych po II wojnie światowej, Bolesławiec w 1945 r. znalazł się w granicach Polski, a zarząd nad tutejszą koleją przejęły Polskie Koleje Państwowe[12].
Dworzec główny w Bolesławcu powstał wraz z budową linii w 1845 roku i był dwukrotnie rozbudowywany[9]. W roku 1857 w osi dworca wzniesiono budynek poczty (zniszczony w roku 1945), a w 1926 dobudowano obszerny hall z poczekalnią[9].
W latach 1906–1976 istniała kolej dojazdowa z Bolesławca do Nowej Wsi Grodziskiej[13]. Siedem lat po otwarciu kolejki w kierunku Nowej Wsi Grodziskiej, w 1913 roku uruchomiona została podobna kolej lokalna do Modły[13]. Obie prywatne spółki zarządzające kolejkami połączyły się w 1921 roku w jedną, pod nazwą „Kolejka Bolesławiecka” (Bunzlauer Kleinbahn AG)[13]. Mimo że linia do Modły brała początek na stacji w Bolesławcu, kolejka, jak wszystkie prywatne koleje w Prusach i późniejszych Niemczech, musiała jednak korzystać z odrębnego, małego dworca[13]. Tutaj był to Bolesławiec Wschód[13]. W latach 2004–2008 nieczynna w ruchu pasażerskim od lat 60. linia do Modły została rozebrana[14]. Pozostawiono jedynie krótki odcinek, który przekształcono w bocznicę szlakową ze stacji Bolesławiec do Zakładów Chemicznych Wizów[14].
Wysoki standard techniczny i dobry stan zachowania dawnej magistrali berlińskiej umożliwiły jej eksploatację bez większych zmian do lat 80. XX w[15]. Po roku 1980 na linii przeprowadzono częściową wymianę podkładów drewnianych na strunobetonowe[15]. 23 grudnia 1985 r. na odcinku Legnica – Węgliniec uruchomiono sieć trakcyjną, co umożliwiło kursowanie przez Bolesławiec elektrowozów i elektrycznych zespołów trakcyjnych[15]. Podczas prac nad elektryfikacją, wymieniono dotychczasową sygnalizację kształtową na semafory świetlne[15]. W 1986 r. na odcinku Chojnów – Bolesławiec – Węgliniec lekkie szyny typu S49 zastąpiono mocniejszymi, typu S60[15].
W ramach modernizacji europejskiego korytarza E30, którego częścią na odcinku Legnica-Węgliniec jest linia kolejowa nr 282[16], w latach 2005–2007 stacja przeszła gruntowną przebudowę[17]. Oprócz wymiany układu torowego, sieci trakcyjnej itp., zbudowano w miejscu dotychczasowych dwa nowe perony i połączono je przejściem podziemnym[18]. W grudniu 2007 roku na peronie 1 uruchomiono Lokalne centrum sterowania, z którego odbywa się zdalne sterowanie ruchem pociągu w Bolesławcu oraz na stacjach: Miłkowice, Chojnów, Okmiany i Zebrzydowa[19]. W maju 2008 r. zakończył się remont dworca, gdzie m.in. wyremontowano hol, wyczyszczono posadzki, wymieniono pokrycie dachu i odnowiono elewację[20].
23 marca 2020 PKP podpisały z firmą Lindner Polska umowę na kompleksowy remont dworca i jego otoczenia[21].
Stacja leży na linii kolejowej nr 282Miłkowice – Żary[2]. Na odcinku Miłkowice – Węgliniec, jest to linia: magistralna, dwutorowa, zelektryfikowana, normalnotorowa, znaczenia państwowego, objęta umowami AGC oraz AGTC[22].
Infrastruktura
Budynek dworca
Gmach dworca kolejowego w Bolesławcu wzniesiono w 1845 r., równolegle z uruchomieniem linii kolejowej[9]. Jest to konstrukcja murowana, otynkowana, dwukondygnacyjna z dodatkowym poddaszem w części centralnej i parterową na skrzydłach[9]. Wnętrze poczekalni wyłożono ceramiką (zielonymi kafelkami) i ozdobiono charakterystycznymi kolumnami, natomiast podłogę hallu wyłożono kamiennymi płytkami[9][23].
W budynku dworca znajdują się, oprócz poczekalni, toalety, minibar i kasa biletowa Kolei Dolnośląskich[24][23].
Perony
Na stacji Bolesławiec znajdują się dwa wysokie, jednokrawędziowe perony o wysokości 0,55 m ponad główkę szyny i długości użytkowej 400 m. Perony są zlokalizowane pomiędzy 35,800 a 36,200 km linii kolejowej nr 282. Nawierzchnia peronów jest utwardzona szarą kostką Bauma, natomiast krawędzie wykonane są z czerwonych płyt betonowych. Dojście na peron 1 jest możliwe od strony miasta, bądź z budynku dworcowego. Na peronach są ustawione ławki i wiaty przystankowe. Perony są wyposażone w oświetlenie, zegary oraz urządzenia megafonowe[25].
Lokalne Centrum Sterowania
Lokalne Centrum Sterowania w Bolesławcu
W grudniu 2007 r. na stacji uruchomiono Lokalne Centrum Sterowania[26]. Z obiektu odbywa się na odległość kontrola ruchu kolejowego na odcinku od Legnicy do Węglińca (bez stacji krańcowych), w tym zdalne sterowanie pracą pięciu stacji: Miłkowice, Chojnów, Okmiany, Bolesławiec i Zebrzydowa[26][27]. Budowa centrum pozwoliła na zamknięcie 12 nastawni na całym odcinku[27]. Inwestycja kosztowała 30 mln złotych[27].
↑Indeks stacji i przystanków na Śląsku: nazwy polskie i niemieckie węzłów i stacji kolejowych na Śląsku i w jego sąsiedztwie. W: Michał Jerczyński, Stanisław Koziarski: 150 lat kolei na Śląsku. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1992, s. 232.
↑PKP Polskie Linie Kolejowe SA: Platforma Zakupowa. Postępowania ustawowe: 6060/ICZ3/000008/14/P: Zaprojektowanie, dostawa i montaż urządzeń SDIP CCTV (kontrakt 1,2,3 i 4) w ramach Projektu: Projekt, dostawa i instalacja elementów prezentacji dynamicznej informacji pasażerskiej oraz systemu monitoringu wizyjnego wraz z infrastrukturą techniczną na dworcach, stacjach i przystankach kolejowych POIiŚ 7.1-106. Załącznik nr 2 do Opisu Przedmiotu Zamówienia – Wykaz stacji i przystanków, dostęp: 2014-10-14.
↑ abcdeKolej Dolnośląsko-Marchijska. W: Michał Jerczyński, Stanisław Koziarski: 150 lat kolei na Śląsku. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1992, s. 27-30.
↑Koleje prywatne w Prusach. Kolej Dolnośląsko–Marchijska. W: Adam Dylewski: Historia kolei w Polsce. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 67–66. ISBN 978-83-7705-176-4.
↑Niemiecka Kolej Rzeszy. W: Adam Dylewski: Historia kolei w Polsce. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 86–87. ISBN 978-83-7705-176-4.
↑Odbudowa PKP. Odtworzenie PKP po 1945 r.. W: Adam Dylewski: Historia kolei w Polsce. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 162–165. ISBN 978-83-7705-176-4.
↑ abcdeRozwój techniki kolejowej na linii Berlin – Wrocław. Berlińska magistrala po II wojnie światowej. W: Michał Jerczyński: Wrocławskie dworce kolejowe. Praca zbiorowa pod red. Marii Zwierz. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2006, s. 57–58.
