Bojowe środki trujące

Bojowe środki trujące (BST, BŚT) – toksyczne związki chemiczne, których właściwości chemiczne i fizyczne umożliwiają militarne zastosowanie. Ich charakterystyczną cechą jest śmiertelne lub szkodliwe działanie na organizmy żywe (ludzi, zwierzęta i rośliny). BST stanowią podstawowy składnik broni chemicznej[1]. Celem ich użycia jest skażenie atmosfery, terenu, obiektów przemysłowych, pojazdów i infrastruktury wojskowej, upraw itd.
Do środków przenoszenia BST należy zaliczyć amunicję chemiczną (bomby lotnicze, pociski artyleryjskie, pociski artylerii rakietowej, głowice rakiet), miny chemiczne, generatory aerozoli oraz wyrzutnie świec i granatów[2].

Właściwości

BST są najczęściej cieczami lub ciałami stałymi, rzadziej gazami. W stanie bojowym występują w postaci par i aerozoli. Pary ciekłych BST są zazwyczaj cięższe od powietrza.

Większość BST dobrze rozpuszcza się w tłuszczach (olejach, smarach) oraz w rozpuszczalnikach organicznych (alkoholach, dichloroetanie, benzenie). W wodzie rozpuszczają się tylko niektóre (sarin, cyjanowodór, fluorooctany). Prawie wszystkie BST są związkami organicznymi. Przeważnie są mało reaktywne chemicznie, odporne na hydrolizę. Powoli reagują z odkażalnikami. Właściwości chemiczne BST decydują o ich sposobie stosowania, detekcji, odkażania, a także wpływają na mechanizm ich działania. Substancje te powinny spełniać szereg wymagań taktyczno-technicznych, takich jak wysoka toksyczność, szybkie albo przewlekłe działanie, brak cech organoleptycznych, przenikalność przez różne materiały (tekstylia, guma), odporność na wpływ czynników atmosferycznych i odkażalników, trudna wykrywalność, odporność na detonację, podwyższoną temperaturę i długotrwałe składowanie, odpowiednie parametry fizykochemiczne itp. Nie wszystkie trucizny mogą być więc bojowymi środkami trującymi.

Działanie

Zatrucie żywego organizmu następuje po wniknięciu BŚT do jego wnętrza tzw. wrotami skażenia (drogami przenikania środku trującego), którymi są układ oddechowy, skóra, błony śluzowe, przewód pokarmowy i otwarte rany. Właściwości toksyczne zależą od budowy cząsteczek (szczególnie od występowania pewnych aktywnych grup funkcyjnych – tzw. toksoforów). W następstwie reakcji BST ze składnikami żywego organizmu dochodzi do zaburzenia niektórych procesów biochemicznych, co objawia się jako obraz zatrucia. Mechanizm działania zależy od rodzaju BŚT i w wielu przypadkach nie jest w pełni wyjaśniony.

Jedną ze szczególnie toksycznych grup bojowych środków trujących są związki fosforoorganiczne. Zostały wykorzystane w takich BST jak tabun, sarin, soman, cyklosarin oraz VX. Ich działanie toksyczne polega na inhibicji czynności katalitycznych szeregu enzymów, a szczególnie acetylocholinoesterazy. Enzym ten odpowiada za powstawanie i przekazywanie impulsów nerwowych w przywspółczulnym układzie nerwowym. Efektem działania BST zawierających substancje fosforoorganiczne u organizmów zwierzęcych jest nadmierne pobudzenie, a następnie porażenie układu nerwowego[3].

Klasyfikacja

Objawy zatrucia są uzależnione od rodzaju substancji i stanowią kryterium toksykologicznej klasyfikacji BST.

Wyróżnia się następujące grupy:

powodują oparzenia i pęcherze na skórze oraz uszkadzają oczy i płuca; mogą powodować śmierć, ale ich głównym przeznaczeniem wojskowym jest uszkodzenie ciała i wyeliminowanie żołnierza z pola walki; ich trwałość zależna jest od składu chemicznego i czynników środowiskowych; stanowią one zagrożenie powodowane bezpośrednim kontaktem w miejscu skażenia oraz parami na drodze ich przemieszczania[4];
powodują duszności, bóle w klatce piersiowej oraz obrzęk i wysięk z płuc; mogą spowodować skurcz oskrzeli i śmierć w wyniku uduszenia; są to środki nietrwałe, nie utrzymując się dłużej niż kilkadziesiąt minut[4];
ograniczają przyswajanie tlenu z krwi przez komórki organizmu, powodują gwałtowną niewydolność oddechową; w środowisku naturalnym są nietrwałe i mogą oddziaływać toksycznie przez krótki czas tylko w rejonie ich użycia[4];
oddziaływają na układ nerwowy i zakłócają funkcje organizmu (oddychanie, koordynacja ruchowa); występują w postaci nietrwałej lub trwałej; dawki kumulowane w organizmie potęgują szkodliwy efekt, powstały wskutek kilkukrotnego zatrucia[4];

Klasyfikacja ta w wielu przypadkach jest niejednoznaczna. Niektóre BST wykazują działanie kompleksowe (np. iperyty i luizyty są substancjami ogólnotrującymi o działaniu parzącym). Z wojskowego punktu widzenia środki trujące klasyfikuje się według właściwości bojowych.

Ze względu na charakter rażenia siły żywej wyróżnia się:

  • uśmiercające (letalne) BST, powodujące zatrucie śmiertelne lub wymagające długotrwałego, specjalistycznego leczenia porażonych (sarin, VX, fosgen, cyjanowodór)
  • obezwładniające BST – powodują przejściową niezdolność do walki w czasie od kilku godzin do kilku dni (np. psychotoksyczne BST)
  • nękające BST – utrudniają przeciwnikowi prowadzenie działań bojowych, zmuszając go do użycia środków ochrony przed skażeniami, jednocześnie nie stwarzając praktycznie niebezpieczeństwa zatruć śmiertelnych (drażniące BST)

Podział ten nie jest precyzyjny, gdyż charakter porażenia jest zależny od wchłoniętej dawki środka trującego (np. iperyty przy wyższych stężeniach mogą spowodować zgon, a niskie stężenia sarinu lub cyjanowodoru jedynie okresowe obezwładnienie siły żywej).

Ze względu na czas wystąpienia objawów porażenia wyróżnia się BST:

  • szybko działające – skutek działania jest natychmiastowy lub występuje najpóźniej po kilku minutach (sarin, VX, cyjanowodór, luizyt, drażniące BST)
  • wolno działające – objawy występują po okresie utajonego działania (fosgen, iperyty, niektóre psychotoksyczne BST)

Ważną charakterystyką jest też czas działania BST w terenie. W związku z tym wyróżnia się BST[5]:

  • nietrwałe (krótko działające) – utrzymują się w terenie od kilku do kilkudziesięciu minut (fosgen, cyjanowodór, sarin w warunkach letnich)
  • trwałe (długo działające) – zachowują działanie od kilku godzin do kilku tygodni (soman, VX, iperyty)

Czas toksycznego działania zależy od warunków atmosferycznych.

W armiach państw NATO obowiązuje ponadto podział na następujące grupy:

  • etatowe – produkowane wyłącznie w celach militarnych i będące aktualnie na wyposażeniu wojsk (VX, sarin, iperyt siarkowy, luizyt, adamsyt, chloroacetofenon, CS, BZ i inne)
  • rezerwowe – środki trujące produkowane na skalę masową w celach innych niż wojskowe, np. jako półprodukty w przemyśle chemicznym (fosgen, cyjanowodór, chlorocyjan, związki arsenu).
  • warunkowo etatowe – substancje produkowane przez przemysł chemiczny, na ogół mniej toksyczne od BST (insektycydy, arsenowodór, fosforowodór) lub związki toksyczne będące do dyspozycji w niewielkich ilościach ze względu na wysoki koszt produkcji, lub jej niemożność (niektóre toksyny i środki psychotoksyczne, dywersyjne BST)

Rezerwowe i warunkowo-etatowe BST w terminologii wojskowej są określane jako potencjalne BST.


Przypisy

  1. Krupa (red.) 2007 ↓, s. 95.
  2. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 13.
  3. Edyta Chrzanowska, Radosław Kalinowski, Marek Brytan. Ocena fitotoksyczności wybranych bojowych środków trujących w stosunku do jednokomórkowych zielenic. „Inżynieria i Ochrona Środowiska”. 14 (2), s. 175-180, 2011. [dostęp 2023-12-25]. 
  4. a b c d Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 14.
  5. Maciejewska-Miedziak, Miedziak i Stankiewicz 2023 ↓, s. 15.

Bibliografia

Read other articles:

Sungai Sota yang dikelilingi hutan Sungai Sota adalah sebuah sungai di Benin. Panjang sungai Sota adalah 248 km dan menjadikannya sungai terpanjang keempat yang mengalir di Benin setelah sungai Ouémé (510 km), sungai Niger (277 km) dan sungai Mékrou (250 km).[1] Referensi ^ Bhebhe, E., dkk. (September 2020). Ankomah, Baffour, ed. The Africa Factbook: Busting the Myths (PDF) (dalam bahasa Inggris). Book of African Records & African Union Commission. hlm. 297. ISBN 978-...

 

2023年12月(師走) 日 月 火 水 木 金 土 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 365日 各月 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12月24日(じゅうにがつにじゅうよっか、じゅうにがつにじゅうよんにち)は、グレゴリオ暦で年始から358日目(閏年では359日目)にあたり、年末まであと7日ある。 できごと 562年 - 558年に崩壊したコンスタンティノープルの大聖堂アヤソ...

 

Type of chord See also: Parallel key, Parallel harmony, and § Leittonwechselklänge Tonic and tonic parallel in C major: CM and Am chords Playⓘ. Tonic and tonic parallel in C minor: Cm and E♭M chords Playⓘ. Subdominant and subdominant parallel in C major (Sp): FM and Dm chords.[1][2][3] Playⓘ Subdominant and subdominant parallel in C minor (sP): Fm and A♭M chords Playⓘ. Dominant and dominant parallel in C major: GM and Em chords Playⓘ. Dom...

1986 studio album by Steve Winwood This article is about the album. For the song, see Back in the High Life Again. Back in the High LifeStudio album by Steve WinwoodReleasedJune 30, 1986 (1986-06-30)RecordedAugust 1985 – May 1986StudioUnique Recording (New York)Power Station (New York)Right Track (New York)Giant Sound (New York)Netherturkdonic (Turkdean)Genre Pop rock R&B blue-eyed soul Length45:33LabelIslandProducerRuss Titelman, Steve WinwoodSteve Winwood chronology...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Afghanistan–Russia relations – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2016) (Learn how and when to remove this template message) Bilateral relationsAfghanistan–Russia relations Afghanistan Russia Diplomatic missionAfghan Embassy, MoscowRussian...

 

Reduction of light emitted from fluorescent substances For other uses, see Quench (disambiguation). Two samples of quinine dissolved in water with a violet laser (left) illuminating both. Typically quinine fluoresces blue, visible in the right sample. The left sample contains chloride ions which quench quinine's fluorescence, so the left sample does not fluoresce visibly (the violet light is just scattered laser light). In chemistry, quenching refers to any process which decreases the fluores...

U.S. local news website Patch MediaType of siteNewsHeadquartersNew York CityArea servedUnited StatesOwnerHale GlobalCEOCharles HaleServicesOnline news and opinionURLpatch.comLaunchedDecember 2007; 16 years ago (2007-12)Current statusActive Patch Media, also known as Patch.com, is an American local news and information platform, based in Manhattan. It is primarily owned by Hale Global.[1] As of January 2022, Patch's more than 100 journalists operated ap...

 

إمبوريون   تقسيم إداري البلد اليونان  [1] إحداثيات 40°29′24″N 21°33′22″E / 40.49°N 21.556111111111°E / 40.49; 21.556111111111  السكان التعداد السكاني 804 (إحصاء السكان) (2011)  معلومات أخرى التوقيت ت ع م+02:00 (توقيت قياسي)،  وت ع م+03:00 (توقيت صيفي)  الرمز البريدي 500 05  الرمز ...

 

Defunct file storage website The LinkupTheLinkup.com Main InterfaceDeveloper(s)StreamloadOperating systemAny (Web-based application)TypeWeb productivity toolsLicenseProprietaryWebsitethelinkup.com The Linkup (formerly MediaMax), a spin-off from Streamload (now Nirvanix), was a social network for file sharing and a service that let users send, receive, and store large amounts of data via the web.[1] It was one of the first Internet based storage services (winning numerous awards) and i...

American conservative news media company Right Side Broadcasting NetworkTypeMediaFoundedJuly 2015FounderJoe SealesHeadquartersAuburn, Alabama, United StatesWebsitersbnetwork.com Right Side Broadcasting Network (RSBN), also known as Right Side Broadcasting, is an American conservative media company founded by Joe Seales in 2015. They are best known for their live stream coverage of Donald Trump's rallies, town halls, and public events on their YouTube channel.[1][2] As of June ...

 

Buckshaw HallLocation within the Borough of ChorleyFormer namesHigher BuckshawGeneral informationLocationBuckshaw Village, EuxtonTown or cityChorleyCountryEnglandCoordinates53°40′33″N 2°39′47″W / 53.6757°N 2.6630°W / 53.6757; -2.6630Opened1654 (1654)OwnerJohn GreenhalghTechnical detailsMaterialTimber framing on a sandstone baseFloor area3100 sq ftOther informationNumber of rooms5 bedrooms, 4 reception rooms Listed Building – Grade II*Designated11 Jul...

 

1980s animated television series YakariSeries posterGenreAction-adventureBased onYakariby JobDeribCountry of originFranceNo. of seasons1No. of episodes52ProductionRunning time5 minutesOriginal releaseNetworkAntenne 2ReleaseSeptember 13, 1983 (1983-09-13) –January 31, 1984 (1984-01-31) Yakari is a 1983 French animated television series based on the Franco-Belgian comics of the same name created by Job and Derib.[1] The show debuted on 13 September 1983 on Antenne 2 on ...

Московский государственный юридический университет имени О. Е. Кутафина(МГЮА) Здание университета на Садовой-Кудринской улице Международное название Kutafin Moscow State Law University (MSAL) Прежнее название Список Московский институт советского права(1931—1933)Центральный заочный ...

 

Greek Orthodox monastery in Crete Agia Triada MonasteryΜονή Αγίας ΤριάδοςReligionAffiliationGreek Orthodox ChurchRegionCretePatronHoly TrinityLocationCountryGreeceGeographic coordinates35°33′38″N 24°8′6″E / 35.56056°N 24.13500°E / 35.56056; 24.13500ArchitectureDate established17th century Agia Triada Monastery ((in Greek) Μονή Αγίας Τριάδος) or the Monastery of Agia Triada Tsangarolon is a Greek Orthodox monastery in the Akro...

 

French archeologist and historian Venceslas KrutaKruta in 2015Born (1939-11-04) 4 November 1939 (age 84)Saumur, FranceCitizenshipFrenchOccupation(s)Archaeologist, historianAcademic backgroundEducationSorbonne UniversityAcademic workInstitutionsSorbonne UniversityÉcole pratique des Hautes ÉtudesNotable worksLes Celtes, histoire et dictionnaire (2000) Venceslas Kruta (born 4 November 1939) is a French archaeologist and historian. He is the director of European protohistory studies at the...

412 Pasar Genjing Halte TransjakartaHalte Pasar Genjing pada Januari 2024LetakKotaJakarta PusatDesa/kelurahanRawasari, Cempaka PutihKodepos10570AlamatJalan PramukaKoordinat6°11′40″S 106°51′39″E / 6.1944421°S 106.8608956°E / -6.1944421; 106.8608956Koordinat: 6°11′40″S 106°51′39″E / 6.1944421°S 106.8608956°E / -6.1944421; 106.8608956Desain HalteStruktur BRT, median jalan bebas 1 tengah Pintu masukJembatan penyeberanga...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: General-in-chief – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2018) (Learn how and when to remove this template message) General-in-chief has been a military rank or title in various armed forces around the world. France In France, general-in-chief ...

 

Questa voce o sezione sull'argomento centri abitati della Spagna non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Santovenia de la Valdoncinacomune Santovenia de la Valdoncina – Veduta LocalizzazioneStato Spagna Comunità autonoma Castiglia e León Provincia León TerritorioCoordinate42°33...

Russian state-owned coal mining corporation in Svalbard ArktikugolCompany typeFederal State Unitary EnterpriseIndustryMiningFounded1931HeadquartersMoscow, RussiaArea servedSvalbardProductsCoalRevenue419,159,000 Russian ruble (2017) Operating income−596,681,000 Russian ruble (2017) Net income−6,865,000 Russian ruble (2017) Total assets1,961,415,000 Russian ruble (2017) ParentGovernment of RussiaWebsitewww.arcticugol.ru Arktikugol (Russian: Арктикуголь, lit.&#...

 

Djiboutian politician Mahamoud Harbi محمود الحربيVice President of the Government Council of French SomalilandIn office1957 – December 1958Preceded byn/aSucceeded byHassan Gouled Aptidon Personal detailsBorn1921Ali Sabieh, French Somaliland(now Djibouti)DiedSeptember 29, 1960(1960-09-29) (aged 38–39)ItalyPolitical partyRepublican Union Mahamoud Harbi Farah (Arabic: محمود الحربي, Somali: Maxamuud Xarbi Faarax) (1921 – 29 September 1960) was a Djibo...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!