Bernhard Kothe

Bernhard Kothe

Data i miejsce urodzenia	12 maja 1821 Grobniki
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1897 Wrocław
Zawód, zajęcie	pedagog muzyczny, kompozytor, teoretyk muzyki i krytyk

Bernhard Kothe (ur. 12 maja 1821 w Grobnikach, zm. 25 lipca 1897 we Wrocławiu) – niemiecki pedagog, kompozytor, dyrygent, krytyk i publicysta muzyczny, specjalizujący się w katolickiej muzyce kościelnej, działacz ruchu cecyliańskiego, autor podręczników muzycznych.

Rodzicami Bernharda byli bogaty rolnik Johannes i Theresa z d. Vogt. Miał sześciu braci^[1], z których dwóch także zostało muzykami, dwóch - księżmi, a najmłodszy właścicielem zakładu wydawniczego, specjalizującego się w druku prac muzycznych, religijnych oraz szkolnych^[2]. W latach 1837–1840 uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Głogówku z bogatym programem kształcenia muzycznego^[3], po ukończeniu którego był nauczycielem, najpierw szkoły elementarnej w Czarnowąsach w 1840-1842, a w 1842/43 w szkole katolickiej w Opolu. W roku 1843 przeprowadził się do Berlina, by podjąć roczne studia z zakresu muzyki kościelnej w Königliche Institut für Kirchenmusik^[4][5]. Od 1850 do 1869 uczył śpiewu w Królewskim Katolickim Gimnazjum w Opolu, skąd na początku 1869 przeniósł się do seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu, gdzie uczył muzyki do 1896 r. piastując jednoczenie od 1873 stanowisko wicedyrektora oraz pierwszego nauczyciela^[6][7]. Program nauczania muzyki w tej placówce był obszerny godzinowo i obejmował różne dziedziny, zarówno wokalne, jak i instrumentalne^[8].

Kothe był bardzo płodnym twórcą, skupiając się przede wszystkim na pisaniu na potrzeby dydaktyki muzycznej, zarówno dla uczniów różnych poziomów edukacji, jak i dla organistów oraz osób śpiewających lub grających w chórach i orkiestrach parafialnych. Napisał kilkanaście podręczników i leksykonów muzycznych, poświęconych teorii muzyki, instrumentalnej i zwłaszcza wokalnej, praktyce jej wykonywania i zgodności z regulacjami Kościoła katolickiego oraz historii muzyki^[9], ponadto dwa podręczniki omawiający budowę i działanie organów, a także ich konserwację^[10]. Niektóre z tych dzieł miały kilka lub więcej wydań, w tym po jego śmierci^[11]. Opublikował liczne zbiory ćwiczeń muzycznych, śpiewniki, zbiory literatury wokalnej, zbiory własnych aranżacji i/lub harmonizacji oraz akompaniamentów religijnych utworów ludowych lub innych kompozytorów, w tym przeznaczonych do wykonywania w trakcie katolickiej liturgii, świąt i uroczystości kościelnych^[12]. Jest autorem około 20 własnych kompozycji wokalnych, w tym dwóch świeckich^[13], a także znacznej liczby utworów instrumentalnych, głównie organowych, w zdecydowanej większości przeznaczonych do nauki, choć niektóre mogły były również wykonywane na koncertach^[14]. W trakcie pracy w Opolu, od 1851 do 1869 był także kierownikiem i dyrygentem kilku miejscowych chórów męskich i orkiestr, w tym chóru i orkiestry kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego. W świątyni tej był także organistą^[15].

Kothe mocno zaangażował się w rozwój ruchu cecyliańskiego dążącego do odnowy katolickiej muzyki kościelnej i propagowanie jego założeń. W roku 1868 został jednym z kilku założycieli i organizatorów Śląskiego Stowarzyszenia Cecyliańskiego i pierwszym prezesem jego górnośląskiego oddziału, a w latach 1872 - 1879 kierował całym stowarzyszeniem diecezji wrocławskiej. Aktywnie publikował w czasopismach promujących idee tego ruchu, brał m.in. udział w dyskusjach nt. preferowanych kierunków odnowy, a także był recenzentem zarówno na łamach tych pism, jak i redakcyjnym, decydującym o dopuszczeniu do druku^[16].

Wybrane podręczniki B. Kothego

• Gesanglehre für die oberen Klassen der Volksschule mit Benutzung der Notenschrift. Für die Hand des Lehrers. 1872. Podręcznik do nauki śpiewu. Wydań 25 (pod lekko zmienianym tytułem i z modyfikowaną treścią), ostatnie po 1912. Wydawca wszystkich wydań - Franz Goerlich^[17].
• Handbuch für Organisten, 1871, wyd. F.E.C. Leuckart, Lipsk (później 5 kolejnych wydań za życia autora). Podręcznik dla organistów^[18].
• Praktische Orgelschule (Praktyczna szkoła organowa), 1882. Wyd. Goerlich (później 18 wydań, ostatnie po 1912)^[19].
• Führer durch die Orgel-Litteratur (Przewodnik po literaturze organowej), współautorstwo z Theophilem Forchhammerem, 1890 t.1, 1895 t. 2, wyd. F.E.C. Leuckart, Lipsk; wyd. II 1909, wyd. 3 1931^[20].
• Musikalisch-liturgisches Wörterbuch (Słownik muzyczno-liturgiczny), 1890, wyd. Franz Goerlich, Wrocław^[21]

Inne dzieła B. Kothego

• Zbiór towarzyszeń organowych "Melodieen zu dem Oppelner katholischen Gesangbuche". 1868, Opole. Osiem kolejnych wydań, ostatnie z 1912 r.^[22]

Przypisy

1. Pawlik 2023, s. 13
2. Pawlik 2023, s. 19
3. Pawlik 2023, s. 25, 28
4. Pawlik 2023, s. 29
5. Prasał A. 2018: Handbuch für Organisten Bernharda Kothego (1821-1897). Musica Ecclesiastica 13, strona 103
6. Pawlik 2023, s. 37
7. Prasał 2018, strona 103
8. Pawlik 2023, s. 37-41
9. Pawlik 2023, s. 117-195
10. Pawlik 2023, s. 196-201
11. Pawlik 2023, s. 117-201
12. Pawlik 2023, s. 59, 61, 67, 71, 203-261
13. Pawlik 2023, s. 55, 56
14. Pawlik 2023, s. 53, 68-72
15. Pawlik 2023, s. 47-51
16. Pawlik 2023, s. 78, 81, 86-89
17. Pawlik 2023, s. 117, 118
18. Pawlik 2023, s. 143
19. Pawlik 2023, s. 148
20. Pawlik 2023, s. 152, 155
21. Pawlik B., 2021: Posługa muzyka kościelnego w świetle Musikalisch-liturgisches Wörterbuch Bernharda Kothego (1821–1897). Liturgia Sacra 28 (2), s. 141–159. DOI: 10.25167/ls.4567
22. Pawlik B., 2021 „Melodieen zu dem Oppelner katholischen Gesangbuche” B. Kothego (1821–1897). Dzieje i repertuar. Musica Ecclesiastica, 16, s. 83–98

Bibliografia

• Pawlik K., 2023: Życie i twórczość Bernharda Kothego (1821–1897). Charakterystyka działalności muzycznej, organizacyjnej oraz wydawniczej. Praca doktorska, Uniwersytet Wrocławski, str. 1-300. [1]

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000110647850
• VIAF: 59210494
• LCCN: no89021348
• GND: 130214205
• BnF: 127659028
• NKC: kup19980000051357
• BNE: XX1333669
• NTA: 10081784X
• BIBSYS: 2007942
• CiNii: DA10607717
• Open Library: OL2451354A
• PLWABN: 9810637957905606
• NUKAT: n2004040851
• J9U: 987007281773105171
• CONOR: 186403683
• LIH: LNB:B0Xa;=BR
• RISM: people/273759