Bawoły

Bawoły

Bovinae[1]
J.E. Gray, 1821[2]
Przedstawiciel podrodziny – bawół afrykański (Syncerus caffer)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	bawoły
Typ nomenklatoryczny
Bos Linnaeus, 1758
Plemiona
4 plemiona (w tym 1 wymarłe) + 1 rodzaj wymarły o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście

Bawoły^[3] (Bovinae) – podrodzina ssaków z rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Eurazji, Afryce i Ameryce Północnej^[4][5].

Podział systematyczny

Do podrodziny należą następujące występujące współcześnie plemiona^[6][4][3]:

• Bovini J.E. Gray, 1821
• Boselaphini Knottnerus-Meyer, 1907
• Tragelaphini Blyth, 1863

Opisano również plemię wymarłe^[7]:

• Udabnocerini Burchak-Abromovich & Gabashvili, 1968

Wymarły rodzaj o niepewnej pozycji taksonomicznej i nie przypisany do żadnego z plemion^[8]:

• Gona Deraniyagala, 1958 – jedynym przedstawicielem był Gona sinhaleya Deraniyagala, 1958

Bawoły są najstarszą filogenetycznie grupą wołowatych (tzw. grupa Bubalina Geraads, 1992). Mają masywne ciało. Największe osobniki osiągają do 170 cm wysokości w kłębie. Głowa u obydwu płci jest uzbrojona w rogi. Jak wszystkie krętorogie, są przeżuwaczami – połykają nieprzeżuty pokarm roślinny, który trawiony jest w żołądku przy udziale bakterii symbiotycznych, rozkładających błonnik komórek roślinnych (zobacz: żołądek przeżuwacza). Bawoły zajmują różne siedliska, zwykle w pobliżu wody. Poruszają się stępem, kłusem lub galopem. Na krótkim odcinku mogą osiągnąć prędkość do 35 km/h w galopie. Większość żyje w stadach – jedynie anoa spotykane są samotnie lub w parach.

Do rodzaju Bubalus należą dzikie gatunki anoa (anoa nizinny i anoa górski) oraz bawoły arni azjatycki i wół mindorski, a także udomowiony wół domowy, którego przodkiem jest dziki bawół indyjski. Pozostałych gatunków azjatyckich jak dotąd nie udomowiono.Bawoły również są znane z ich terytorialności wobec obcych^[9]

Kladogram Bovinae na podstawie analizy Alexandre’a Hassanina i współpracowników z 2018 roku^[10]:

Carpa hircus Boselaphini Boselaphus tragocamelus Tetracerus quadricornis Bovini Bos B. bison B. bonasus B. mutus B. gaurus B. javanicus B. primigenius B. taurus B. indicus Bubalus B. bubalis B. depressicornis Syncerus caffer Pseudoryx nghetinhensis Tragelaphini Ammelaphus imberbis Nyala angasii Taurotragus T. derbianus T. oryx Strepsiceros strepsiceros Tragelaphus T. euryceros T. spekii T. scriptus T. sylvaticus

Przypisy

1. Bovinae, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
2. J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 308, 1821. (ang.). 
3. Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180–181. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
4. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 322–332. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
5. D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Subfamily Bovinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-10]. (ang.).
6. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
7. J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Udabnocerini, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-29]  (ang.).
8. P.E.P. Deraniyagala: The Pleistocene of Ceylon. Colombo: Ceylon National Museum, 1958, s. 146. (ang.).
9. Bawół Wodny [online], ZOO Borysew [dostęp 2024-10-17]  (pol.).
10. A. Hassanin, M.L. Houck, D. Tshikung, B. Kadjo, H. Davis & A. Ropiquet. Multi-locus phylogeny of the tribe Tragelaphini (Mammalia, Bovidae) and species delimitation in bushbuck: Evidence for chromosomal speciation mediated by interspecific hybridization. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 129, s. 96–105, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.08.006. (ang.). 

Bibliografia

• HalinaH. Komosińska HalinaH., ElżbietaE. Podsiadło ElżbietaE., Ssaki kopytne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, ISBN 83-01-13806-8 . Brak numerów stron w książce

Kontrola autorytatywna (takson):

• LCCN: sh85015893
• BnF: 161928043
• BNCF: 8695
• NKC: ph450999
• J9U: 987007283093305171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: animal/Bovinae

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 20929
• identyfikator iNaturalist: 568826
• ITIS: 552332
• NCBI: 27592
• identyfikator taksonu Fossilworks: 100488
• CoL: J8K