Bartel Wielki

Bartel Wielki

wieś
Fragment stawku wiejskiego
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	starogardzki
Gmina	Kaliska
Wysokość	142 – 158 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	133[2]
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	83-260[3]
Tablice rejestracyjne	GST
SIMC	0162010
Położenie na mapie gminy Kaliska Bartel Wielki
Położenie na mapie Polski Bartel Wielki
Położenie na mapie województwa pomorskiego Bartel Wielki
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego Bartel Wielki
53°54′50″N 18°09′04″E[1]

Bartel Wielki – wieś kociewska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Kaliska^[4], na Pojezierzu Starogardzkim.

Domniemywa się, że nazwa wsi wywodzi się od imienia Bartel^[5] notowanego już w dokumentach z 1428 r. Potwierdzeniem istnienia takowego imienia, jest informacja zawarta w lustracji Prus Królewskich z 1624 r., która podaje, że na terenach starostwa człuchowskiego w 1624 r. mieszkał młynarz Bartel Jeskie^[6]. Inną możliwość na pochodzenie nazwy wsi Bartel Wielki, podaje Józef Milewski^[7] wywodząc ją od słów barć^[8], bartnik^[9].

Nazwa Bartel Wielki jest jedyną taką nazwą wsi w Polsce.

Bartel Wielki jest wsią sołecką położoną wśród wielkiego kompleksu leśnego. Zabudowa wsi jest rozproszona i rozciąga się na przestrzeni około 2 kilometrów, równolegle do biegnącej drogi asfaltowej. Na dzień 31 grudnia 2007 roku wieś Bartel Wielki zamieszkiwało 140 osób w 28 zabudowaniach gospodarskich, zajmujących łącznie z okolicznymi lasami, powierzchnię 3216 ha^[10].

W ramach Pomorskiego Programu Odnowy Wsi, budynek zlikwidowanej szkoły w Bartlu Wielkim został odremontowany i przekształcony w Ośrodek Rozwoju i Integracji Sołectwa. Z tych samych środków postawiono obok drewniany obiekt na styl wigwamu, gdzie wewnątrz przy murowanym kominku, może pomieścić się naraz około 50 osób. We wsi Bartel Wielki odbywa się corocznie Festyn Rodzinny organizowany przez Radę Sołecką.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Historia

11 maja 1946 5 Wileńska Brygada AK rozbiła grupę operacyjną KBW i UB pod Bartlem Wielkim^[11].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 2920
2. Wieś Bartel Wielki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 14 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rejestr GUS
5. [Kreja Bogusław, Nazwy miejscowe Kociewia i okolicy, Gdańsk 1988]
6. [Lustracja województw Prus Królewskich 1624, wyd. Stanisław Hoszowski, Gdańsk 1962]
7. [Milewski Józef, Dzieje wsi powiatu starogardzkiego, Gdańsk 1968 r.]
8. Barć
9. Bartnik
10. {Z dziejów gminy Kaliska, Krzysztofa Kowalkowskiego, str. 163-178, ISBN 978-83-7591-134-3]
11. Rajd ku czci żołnierzy V Brygady Wileńskiej AK 26.06.2011

Bibliografia

• Krzysztof Kowalkowski - "Z dziejów GMINY KALISKA oraz wsi do niej należących", Wyd. Region, Gdynia 2010 - ISBN 978-83-7591-134-3
• Fikus Dariusz - Pseudonim "Łupaszka" Wydawnictwo Most Warszawa, 1988
• Milewski Józef - "Dzieje wsi powiatu starogardzkiego", Gdańsk 1968

Linki zewnętrzne

• strona Gminy Kaliska