Anna Porfirogenetka (gr. Άννα; ur. 13 marca 963, zm. 1011) – księżna ruska, żona Włodzimierza Wielkiego. Pochodziła z dynastii macedońskiej, panującej w Bizancjum. Była córką cesarza Romana II i jego drugiej żony – Teofano.
Życiorys
Anna jako księżniczka bizantyjska
Anna była jedyną siostrą cesarzy Bazylego II Bułgarobójcy i Konstantyna VIII. Urodziła się dwa dni przed śmiercią swego ojca – cesarza Romana II. Kronikarz Jan Skylitzes odnotował dokładną datę jej urodzin – 13 marca 963 roku. Według relacji Skylitzesa dwudziestoczteroletni ojciec Anny zmarł od wyczerpania organizmu na skutek rozpustnego trybu życia. Prawdopodobnie jednak został otruty. W tym samym roku cesarzem został dowódca armii bizantyjskiej – Nicefor II Fokas, który poślubił wdowę po Romanie II – Teofano.
Kwestia zamążpójścia Anny
Dziad Anny – cesarz Konstantyn VII Porfirogeneta – w 949 roku napisał dla swojego syna traktat O zarządzaniu państwem, w którym wyraził swój stosunek do zawierania mariaży politycznych pomiędzy władcami Bizancjum a władcami ludów północnych, w tym z Rusinami:
Jeżeli kiedykolwiek którykolwiek z tych niewiernych i pogańskich plemion północnych poprosi o więzy krwi przez ślub z basileusem rzymskim, czyli albo córkę jego otrzymać za żonę, albo wydać swoją córkę za basileusa bądź syna basileusa, powinieneś odmówić tej nierozumnej prośbie. [...] Poniewać każdy naród ma inne obyczaje, inne prawo i ustawy, on powinien trzymać się swoich porządków i związki dla zmieszania krwi zawierać i tworzyć wewnątrz jednego narodu[1].
Wyjątek Konstantyn VII Porfirogeneta uczynił dla dynastii, panujących w Europie Zachodniej. Mimo że w Bizancjum przywiązywano dużą wagę do rangi rodziny cesarskiej, okoliczności polityczne wymagały zawierania sojuszy z sąsiednimi ludami poprzez małżeństwa. Nicefor II Fokas – planował małżeństwa swoich pasierbów – Bazylego i Konstantego – z bułgarskimi księżniczkami. Przewrót, w którym brała udział cesarzowa Teofano, zniweczył te plany. Cesarz został zamordowany, a na tronie bizantyjskim zasiadł siostrzeniec Nicefora II i kochanek Teofano – Jan I Tzimiskes[2]. Po śmierci Jana I w 976 roku władzę w cesarswie objęli bracia Bazyli i Konstanty, a ich siostra – zrodzona w purpurze Anna dojrzała do zamążpójścia.
Po zajęciu w 988 roku przez Rusinów greckiego miasta Korsuń na Krymie, Anna została obiecana za żonę Włodzimierzowi Wielkiemu przez swojego brata – cesarza Bazylego II. Był to jeden z warunków umowy o pomocy militarnej dla Bizancjum ze strony Rusi Kijowskiej[3].
Anna jako żona Włodzimierza Wielkiego
W 988 lub 989 roku Anna poślubiła Włodzimierza Wielkiego. Kwestią sporną jest potomstwo Anny. Starsza literatura przyjmowała, że zmarła bezpotomnie. Obecnie to stanowisko ulega pewnej modyfikacji. Według jednej z hipotez miała dwóch synów: Borysa Świętego, księcia rostowskiego, i Gleba Świętego, księcia muromskiego, oraz córkę Teofano, żonę Ostomira, posadnika Nowogrodu[4]. Niektórzy badacze przypuszczają, że córką Anny była Dobroniega Maria, ale większą popularnością cieszy się stanowisko, że Dobroniega Maria pochodziła z ostatniego małżeństwa Włodzimierza.
Anna zmarła w 1011 roku[5].
Przypisy
- ↑ Константин Багрянородный, О народах, соседствующих с турками, w: Об управлении империей.
- ↑ G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 293–294.
- ↑ G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Warszawa 2008, s. 303.
- ↑ A. Poppe, Walka o spuściznę po Włodzimierzu Wielkim 1015-1019, "Kwartalnik Historyczny" 102, 1995/3-4, s. 4-22.
- ↑ Najstarsza kronika kijowska. Powieść minionych lat, Wrocław 2005, s. 115.
Bibliografia
